TÜRK ROMANINDA MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ’NİN MERKEZİ ANKARA’YA GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2022, Cilt: 36 Sayı: Özel Sayı - Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu, 1479 - 1500, 29.12.2022

Pelin Görgülü

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1192205

Öz

İki bin beş yüz yılı aşkın süredir var olan Ankara, Anadolu topraklarının en eski yerleşim yerlerinden biridir. Milli mücadele yıllarına gelene kadar çevresindeki savaşlara uzaktan bakmış, Kurtuluş Savaşı’na ve Cumhuriyet’in ilanına yakından şahitlik etmiş, hürriyet ve istikbal mücadelesini bizzat yaşamıştır. O yıllarda Ankara, ülke topraklarının kaderini değiştiren önemli olaylara ev sahipliği yapmıştır. Stratejik konumu, telgraf ve demiryolları ağı ile düşman işgali altında olan yerlere yakınlığı, şehrin güvenli bir yere kurulduğunu göstermekteydi. 27 Aralık 1919’da Gazi Paşa’nın Dikmen sırtlarından Ankara’ya gelmesiyle şehir, millî mücadelenin kalbi olmuştur. 1923’te yeni devletin -Türkiye Cumhuriyeti’nin- başkenti olan bu küçük taşra kasabası, bir harekatın bedeni ve büyük bir fikrin sembolüdür. Ankara’nın siyasal karargâh olmasının yanında bütün bu yaşananlarla beraber, şehrin edebî hayatta da etkin bir rol oynadığını görmekteyiz. Anadolu’nun ortasında çorak, bakımsız, küçük bir taşra kasabası olan şehir, millî mücadele romanlarına büyük ölçüde kaynaklık etmiştir. Bu dönemde yazarlarımız, ölüm kalım mücadelesi veren Türk milletine moral olmuş, cephe gerisindeki Türk askerine yazılarıyla destek olmuşlardır.

Bu çalışmamızda Ankara’nın millî mücadele yıllarındaki durumu seçtiğimiz eserler üzerinden tasvir edilerek incelenecektir. Çalışmamıza kaynak edecek olan eserler ise Halide Edip Adıvar- Türk’ün Ateşle İmtihanı, Yakup Kadri Karaosmanoğlu-Ankara, Aka Gündüz - Dikmen Yıldızı olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Millî Mücadele, Roman, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar, Aka Gündüz

AN OVERVIEW OF ANKARA, DESCRIBED IN THE CENTER OF THE WAR OF INDEPENDENCE IN TURKISH NOVEL

Öz

Ankara, the city, which stands for over 2500 years is one of the oldest settlements in Anatolia. Until the war of independence, Ankara was far-off from war related situations. In those years, Ankara hosted important meetings that changed the fate of the country. Its strategic location, its proximity of telegraphic and railroad network, and its proximity to enemy occupied places showed that the city was built in a safe place. On 27 December 1919, when Gazi Paşa came to Ankara from the hills of Dikmen, the city became the heart of the national struggle. In 1923, a small country city, the capital of Turkish Republic, Ankara, is a symbol of a great body and the idea of a campaign. In addition to being the political headquarters of Ankara, we can see that the city plays an active role in literary life. The city, which is a barren, neglected, small provincial town in the middle of Anatolia, has largely been the source of the national struggle novels. In this study, the situation of Ankara in the national struggle years will be depicted in the works we selected. The works that will be the source of our study are Halide Edip Adıvar-Türk's Fire Test, Yakup Kadri Karaosmanoğlu-Ankara, Aka Gündüz - Dikmen Yıldızı.

Anahtar Kelimeler

Ankara, National struggle, Novel, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar, Aka Gündüz

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2017). Türk’ün ateşle imtihanı istiklâl savaşı hatıraları. Can Yayınları.
• Alemdar, Y. (1992). Cumhuriyet dönemi Türk romanı. Günce Yayınları.
• Alver, K. (2006). Edebiyatın sosyolojik imkanı. İçinde K. Alver (Ed.), Edebiyat sosyolojisi ( ss. 13-22). Hece Yayınları.
• Apaydın, T. (1976). Kurtuluş savaşı romanı. Türk romanında kurtuluş savaşı özel sayısı 298. (ss. 120-121). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Atay, F. R. (2009). Çankaya. Pozitif Yayınları.
• Cantek, L. F. Ş. (2016). “Yabanlar” ve yerliler başkent olma sürecinde Ankara. İletişim Yaınları.
• Çalışlar, İ. (2010). Halide Edib biyografisine sığmayan kadın. Everest Yayınları.
• Çelik, Y. (2006). Cumhuriyet dönemi (1923-XXI. yüzyıl). İçinde T. Halman, O. Horata, Y. Çelik, N. Demir, M. Kalpaklı, R. Korkmaz & M. Ö. Oğuz (Eds). Türk edebiyatı tarihi c: 4. (ss. 215-274). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Çelik, Y. (2014). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara romanı bağlamında kemalist ideoloji ve Türkiye Cumhuriyeti’nin bir başkent inşası. Ankara Araştırmaları Dergisi, 2, 93-107.
• Doğan, A. (2018). Aka Gündüz’ün romanlarında sosyal meseleler. Tarih ve mekân odağında Türk romanı incelemeleri. Hece Yayınları.
• Doğan, M. H. (1976). Türk romanında kurtuluş savaşı. Türk romanında kurtuluş savaşı özel sayısı 298. (ss. 7-40). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eliuz, Ü. (2021). Kurguya yansıyan köklü dönüşüm: Cumhuriyet dönemi Türk romanı (1923-1950). İçinde Ü. Eliuz, G. Şişman, B.Armağan & E.Seferoğlu (Eds). Cumhuriyet dönemi roman okumaları I. (ss. 9- 16). Kesit Yayınları.
• Gündoğan, H. (2022). Atatürk dönemi Türk edebiyatında Ankara (1920-1938). Paradigma Akademi.
• Gündüz, A. (2012). Dikmen yıldızı. Toker Yayınları.
• Gündüz, O. (2010). Yakın dönem tarihsel romanlarda çatışma alanları ve tarihsel romanların ‘ulusal kimlik’ edinmedeki rolü. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitü Dergisi, 14(35), 135-136.
• İleri, S. (1976). Dikmen yıldızı üzerine. Türk romanında kurtuluş savaşı özel sayısı 298. (ss. 48-49). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2008). Ankara. İnkilap Yayınevi.
• Kinross, L. (2008). Atatürk bir milletin yeniden doğuşu (Çev. Necdet Sander). Altın Kitaplar Yayınevi.
• Ortaç, Y. Z. (1966). Bizim yokuş. Akbaba Yayınları.
• Özkırımlı, A. (1987). Türk edebiyatı ansiklopedisi. Cem Yayınevi.
• Şimşir, B. N. (2018). Ankara… Ankara bir başkentin doğuşu. Bilgi Yayınevi.
• Yahya Kemal Enstitüsü Mecmuası III, İstanbul 1988. Yeni mebuslarımız: Urfa mebusu: Yahya Kemal Bey. Hakimiyet-i Milliye. Ankara, yıl 4, 3 Temmuz 1339 (1923).
• Yalçın, A. (2012). Cumhuriyet dönemi Türk romanı 1923-1940. Akçağ Yayınları.
• Yılmaz, A. (2019). Yakup Kadri’nin Ankara romanında cumhuriyet kadınının doğuşu. AHBV Edebiyat Fakültesi Dergisi, (1), 11-19.
• Yücebaş, H. (1959). Bütün cepheler ile Aka Gündüz. Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık.