TÜRKİYE’DE DÖVİZ KURU İLE ENFLASYON İLİŞKİSİNE FOURIER KANITLAR

Yıl 2023, Cilt: 37 Sayı: 4, 1898 - 1912, 31.12.2023

Meral Çabaş

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1399615

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de 2010M11-2023M5 dönemi aylık verilerle döviz kurunun enflasyona etkisi ekonometrik olarak incelenmiştir. Analizlerde yavaş gerçekleşen yapısal değişimleri yakalama kabiliyeti yüksek Fourier fonksiyonlarından yararlanılmıştır. İlk olarak değişkenlerin durağanlık sınamaları Fourier KPSS (FKPSS) birim kök testiyle test edilmiş ve düzeyde birim kök içerdikleri birinci farklarında durağanlaştıkları gözlenmiştir. Fark durağan değişkenlerin uzun dönemli ilişkilerini test etmek için Fourier Shin (FSHIN) eşbütünleşme testinden faydalanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre değişkenler uzun vadede birlikte hareket etmektedir. Değişkenler arasındaki uzun dönem ilişkiye ait katsayılar FMOLS ve DOLS katsayı tahmincisi ile tahmin edilmiştir. Uzun dönemde döviz kurunda oluşabilecek %1’lik artış enflasyonda %0.86 artışa neden olmaktadır. Analizin son aşamasında değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi Fourier Toda-Yamamoto (FTY) testi ile sınanmıştır. Elde edilen bulgular Türkiye’de döviz kuruyla enflasyonun çift taraflı nedensellik ilişkisini işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Döviz kuru, Enflasyon, Fourier Toda-Yamamoto nedensellik testi

FOURIER EVIDENCE ON THE RELATIONSHIP OF EXCHANGE RATE AND INFLATION IN TURKIYE

Öz

In this study, the effect of exchange rate on inflation was analyzed econometrically with monthly data for the period 2010M11-2023M5 in Turkiye. Fourier functions, which are capable of capturing slow structural changes, were used in the analyses. First, the stationarity tests of the variables were tested with the Fourier KPSS (FKPSS) unit root test, and it was observed that they became stationary at the first difference that they contain a unit root at the level. Fourier Shin (FSHIN) cointegration test was used to test the long-term relationships of difference stationary variables. According to the findings, the variables move together in the long run. The coefficients of the long-term relationship between the variables were estimated with FMOLS and DOLS coefficient estimators. In the long run, a 1% increase in the exchange rate causes a 0.86% increase in inflation. In the last stage of the analysis, the causality relationship between the variables was tested with the Fourier Toda-Yamamoto (FTY) test. The findings indicate a double-sided causal relationship between exchange rate and inflation in Turkiye.

Anahtar Kelimeler

Exchange rate, Inflation, Fourier Toda-Yamamoto causality test

Kaynakça

• Akdemir, S., & Özçelik, M. (2018). Döviz kurlarının yurtiçi fiyatlara geçiş etkisi: Türkiye ekonomisi 2003-2017 dönemi uygulaması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 35-50.
• Akgül, I., & Özdemir, S. (2018). Enflasyon-faiz oranı ve enflasyon-döviz kuru ikilemi: GEG programı döneminde Türkiye gerçeği. Ege Akademik Bakış, 18(1), 153-166.
• Alkan, U., & Dağıdır, C. (2020). Türkiye’de döviz kuru ve enflasyon arasındaki ilişkinin çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 270-287.
• Altınay, G. (1996). Exchange rates & domestic prices: A test of causality. Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 11, 175-190.
• Altıner, A., & Sungur, O. (2021). Türkiye’de döviz kuru ve enflasyon arasında zamanla değişen nedensellik ilişkisi: 1989-2020 dönemi için kanıtlar. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3398-3420.
• Amitrano, A., De Grauwe, P., & Tullio, G. (1997). Why has inflation remained so low after the large exchange rate depreciations of 1992?. JCMS: Journal of Common Market Studies, 35(3), 329-346.
• Ayvaz Güven, E. T., & Uysal, D. (2013). Türkiye’de döviz kurlarındaki değişme ile enflasyon arasındaki ilişki (1983- 2012). Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(9), 141-156.
• Becker, R., Enders, W., & Lee, J. (2006). A stationary test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381-409.
• Berument, H. (2002). Döviz kuru hareketleri ve enflasyon dinamiği: Türkiye örneği. Bilkent Üniversitesi, Ankara.
• Bozdağlıoğlu, E. Y., & Yılmaz, M. (2017). Türkiye’de enflasyon ve döviz kuru ilişkisi: 1994-2014 Yılları Arası Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 2(3), 1-20.
• Engle, R. F., & Clive W. J. Granger, (1987). Cointegrationand error correction: Representation, estimation, and testing. Econometrica, 55, 251-276.
• Gallant, R. (1981). On the bias in flexible functional form and an essentially unbiased form: The flexible Fourier form. Journal of Econometrics, 15(2), 211-245.
• Göktaş, P. (2019). Türkiye’de döviz kurunun tüketici fiyatları üzerindeki asimetrik geçiş etkileri. Sosyoekonomi, 27(42), 29-50.
• Gül, E., & Ekinci, A. (2006). The causal relationship between exchange rates and inflation in Turkey: 1984-2003. Anadolu University Journal of Social Sciences, 6(1), 91-106.
• Güneş, Ş. (2013). Türkiye’de kur rejimi uygulaması ve enflasyon ilişkisi üzerine bir analiz. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 65-77.
• Hacker, R. S., & Hatemi-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: theory and application. Applied Economics, 38(13), 1489-1500.
• Kapetanios, G. (2005). Unit-root testing against the alternative hypothesis of up to structural breaks. Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123-133.
• Konak, A., & Peçe, M. (2023). Türkiye'de faiz oranı, enflasyon oranı ve döviz kuru arasındaki nedensellik analizi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 27(1), 171-186.
• Korkmaz, S., & Bayır, M. (2015). Döviz kuru dalgalanmalarının yurtiçi fiyatlara etkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4), 69-85.
• Lumsdaine, R. L., & Papell, D. H. (1997). Multiple trend breaks and the unit root hypothesis. The Review of Economics and Statistics, 79(2), 212-218.
• Lee, J., & Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. The Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Leigh, D., & Rossi, M. (2002). Exchange rate pass-through in Turkey. IMF Working Paper, No.02/204.
• Maki, D. (2012). Tests for cointegration allowing for an unknown number of breaks. Economic Modelling, 29(5), 2011-2015.
• Mccallum, B. T., & Nelson, E. (1998). Nominal income targeting in an open-economy optimizing model. NBER Working Paper, No. 6675.
• Nazlıoglu, S., Gormus A., & Soytas, U. (2016). Oil prices and eeal estate investment trusts (REITs): Gradual-Shift causality and volatility transmission analysis. Energy Economics. 1-28. doi:10.1016/j.eneco.2016.09.009.
• Perron, P. (1989). The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Econometrica, 57(6), 1361- 1401.
• Rittenberg, L. (1993). Exchange rate policy and price level changes: Causality test for Turkey in the post liberalization period. The Journal of Development Studies, 29, 245-259.
• Şanlı, O. (2022). Döviz kuru dalgalanmalarının enflasyona etkisi: Türkiye örneği. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2487-2514.
• Şıklar, İ., & Uslu, N. Ç. (2007). Exchange rate pass-through to domestic prices: The Turkish case (1994-2006). The Business Review, Cambridge; Summer, 8(1), 162-171.
• Terzi, H., & Zengin, H. (1996). Türkiye’de kur ve enflasyon arasında nedensellik ilişkisi üzerine bir inceleme. MÜ İstatistik ve Ekonometri Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 1, 3-25.
• Tsong, C. C., Lee, C. F., Tsai, L. J., & Hu, T. C. (2016). The Fourier approximation and testing for the null of cointegration. Empirical Economics, 51(3), 1085-1113.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası EVDS (2023, Mayıs 26). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket
• Ülengin, B. (1995). Bütçe açığı, parasal büyüme, enflasyon, döviz kuru ve üretim arasındaki nedensellik ilişkileri: Türkiye üzerine bir uygulama. ODTÜ Gelişme Dergisi, 22(1), 101-116.
• Yenice, S., & Yenisu, E. (2019). Türkiye’de döviz kuru, enflasyon ve faiz oranlarının etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1065-1086.
• Yılancı, V. (2017). Petrol fiyatları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi: Fourier yaklaşımı. Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 27(2), 51-67.
• Yılmaz, K. Ç., Alptekin, V., & Taş, T. (2016). Döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisi: Türkiye örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 1-9.
• Zivot, E., & Andrews, D. (1992). Further evidence on the great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.