RUSYA FEDERASYONU'NDA MEDYA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN DİNAMİKLERİ (2021-2022)

Yıl 2024, Cilt: 38 Sayı: 1, 330 - 348, 29.03.2024

Nargiza Mamatkulova

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1395622

Öz

Son yıllardaki siyasal ve askeri gelişmeler Rusya'da medya üzerindeki devlet kontrolünün ve sansürün artmasına yol açmıştır. "Yabancı Ajanlar" ve "İstenmeyen Organizasyonlar", “Sahte Haberler” Yasaları gibi mevzuatlar, bağımsız gazeteciliği baskı altına almak ve muhalif sesleri kısıtlayıcı etkiler yapmıştır. Medya değerlendirmelerine göre, TASS, RIA Novosti, Rusya 1 TV ve Sputnik gibi devlete ait veya devlet tarafından finanse edilen medya kuruluşları, Rusya'daki medya alanında hâkim konumdadır. Bu kuruluşlar, devletin politikalarını uygulama ve ulusal çıkarları savunma konusundaki belirli statülerine dayalı olarak kamuoyu oluşturmakta önemli bir rol oynamaktadır. Buna karşın, 'Dojd' TV ve Radio Liberty gibi bağımsız medya kuruluşları sosyal medya platformlarında önde gelmektedir ve eleştirel haberler sunma çabalarında birçok yasal ve teknik zorlukla karşılaşmaktadır. Bu liberal yaklaşımlı medya kuruluşları çoğunluğu ABD ve AB ülkeleri tarafından finanse edildiği için Batı propagandası yapmakla suçlanmaktadır. Ayrıca, Facebook/Meta ve Google gibi teknoloji şirketlerinin, kullanıcı veritabanları ve küresel bilgi akışı üzerindeki kontrolü nedeniyle haber dağıtımındaki rolü ve tarafsızlığı önemli soruları gündeme getirmektedir. Bu nedenle, Rusya'daki basın özgürlüğünün gelişen dinamiklerini anlamak, çağdaş küresel medya dinamiklerini ve ifade özgürlüğü ile bilgiye erişim mücadelesini kavramak için kritik öneme sahiptir. Metodoloji kısmına gelince; bu çalışma, kapsamlı bir literatür taraması ve mevcut medya raporlarının analizine dayanmaktadır. Birincil ve ikincil kaynaklar incelenerek, yasaların medya üzerindeki etkileri ve devlet ile bağımsız medya kuruluşları arasındaki ilişkiler değerlendirilecektir. Ayrıca, sosyal medya platformlarında bağımsız medya kuruluşlarının varlığı ve bu platformların yüzleştiği zorluklar, teknoloji şirketlerinin haber dağıtımındaki rolleri ve tarafsızlıkları üzerine bir inceleme yapılacaktır. Rusya'daki medya manzarasının geniş bir panoramasını sunmayı amaçlamaktadır. Bu analiz, Rusya'daki basın özgürlüğünün mevcut durumunu ve çağdaş küresel medya dinamikleri ile ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim mücadelesini daha iyi anlamak için bir temel sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gazetecilik, Rusya, Basın özgürlüğü, Medya yasaları

Destekleyen Kurum

Erciyes Üniversitesi

Teşekkür

Doktora eğitimim boyunca her türlü imkanları sağlayan Erciyes Üniversitesine çok teşekkür ederim

DYNAMICS OF MEDIA FREEDOM IN THE RUSSIAN FEDERATION (2021-2022)

Öz

Recent political and military developments in Russia have led to an increased state control and censorship of the media, marked by the implementation of "Foreign Agents," "Undesirable Organizations," and "Fake News" laws. These regulations have significantly constrained independent journalism and limited dissenting voices, reshaping the media landscape. Media analyses reveal that state-owned or state-funded organizations like TASS, RIA Novosti, Russia 1 TV, and Sputnik dominate the media space, playing a crucial role in shaping public opinion and upholding national interests. In contrast, independent media entities such as 'Dojd' TV and Radio Liberty, which have a strong presence on social media platforms, encounter numerous legal and technical challenges in their efforts to offer critical journalism. Often funded by Western sources, these liberal-leaning outlets face accusations of propagating Western propaganda. Furthermore, the influence of technology companies like Facebook/İnstagram and Google/Youtube, with their control over user data and global information flow, raises significant questions about the impartiality of news distribution. Therefore, comprehending the evolving state of press freedom in Russia is essential to understand contemporary global media dynamics and the ongoing struggle for freedom of expression and information access.

Anahtar Kelimeler

Journalism, Russia, Press freedom, Media laws

Kaynakça

• 2023 World Press Freedom Index. (2023). Reporters Without Borders. https://rsf.org/en/index?year=2023
• Abolinsh, İ. (2022, Aralık 6). Latviya annulirovala licenziyu na veshchanie telekanala «Dozhd’». Meduza.io. https://meduza.io/news/2022/12/06/latviyskiy-natsionalnyy-sovet-po-elektronnym-smi-reshil-annulirovat- litsenziyu-na-veschanie-telekanala-dozhd
• BBC. (2021 Ağustos 20). «Dojd’» i «Vajnye istorii» priznany inoagentami. (2021, август 20). https://www.bbc.com/russian/news-58285668
• Bulut, H., & Bulut, S. (2023). YouTube’da haberciliğin maddi koşulları ve platformun çizdiği sınırların incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 10(2), 725–747.
• Currenttime. (t.y.). Rossiya: Svoboda pod davleniem. Erişim Tarihi: 23 Ekim 2023, https://www.currenttime.tv/russia-pressure-radio-liberty
• Djankov S., McLeish C., Nenova T., & Shleifer, A. (2003). Who owns the media? The Journal of Law and Economics, 46(2), 341–382.
• Duma.gov.ru. (2022, Haziran 29). Kak budet rabotat novyj zakon ob inoagentah. Rusya Federasyonu Federal Meclisi Devlet Duması. http://duma.gov.ru/news/54760/
• Federal Kanun, N 2124-1. (1991). Kitle iletişim araçları hakkında. https://rppa.ru/npa/z2124-1_27.12.1991
• Federal Kanun, N 272-FЗ. (2012). https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_139994/
• Federal Kanun, Pub. L. No. 10.4 ve 15.3, N 327-F3 (2017). Kitle iletişim araçları hakkında. https://rg.ru/documents/2017/11/25/fz327-site-dok.html
• Federal Kanun, N 2124-İ. (2019). Kitle iletişim araçları hakkında. http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201912020074
• Federal Kanun, N 255-F3. (2022, Temmuz 14). http://publication.pravo.gov.ru/Document /View/0001202207140018?index=1
• Federalnıye SMI: 2021 god. (2021). https://www.mlg.ru/ratings/media/federal/10840/
• Goryashko, S., Shamina, O., Barabanov L., & Zaharov, A. (2023, Eylül 19). «Hitryj chelovek». Chto ne tak s resheniem snyat’ sankcii s Grigoriya Berezkina. BBC. https://www.bbc.com/russian/articles/ cj79v4kllxzo
• Interfax. (2023, Mart 3). Telekanal «Dozhd’» vremenno priostanovit rabotu. https://www.interfax.ru/russia/826053
• İnterfax. (2023, Temmuz 15). Shtrafy «Radio Svoboda» za otsutstvie markirovki «inoagent» v RF prevysili $2,2 ml. https://www.interfax.ru/russia/778063
• İnterfax. (t.y.). İnterfax 30. Erişim Tarihi: 25 Ekim 2023, https://30.interfax.ru/
• İrvan, S., (Ed.). (2014). Medya kültür siyaset. Pharmakon.
• İzvestiya. (2022, Aralık 1). V Rossii vstupil v silu zakon o kontrole za deyatelnostyu inoagentov. https://iz.ru/1433863/2022-12-01/v-rossii-vstupil-v-silu-zakon-o-kontrole-za-deiatelnostiu-inoagentov
• Kara-Murza, S. (2015). Manipulacija soznanijem. Eksmo.
• Kaya, R. (2016). İktidar yumağı (2.Baskı). İmge Kitabevi.
• Kellner, D. (1984). Herbert Marcuse and the crisis of Marxism. University of California Press Berkeley
• Krutov.M. (2021, Şubat 17). Shtrafy za ssylki na «inostrannyh agentov»? Svoboda. https://www.svoboda.org/a/31108049.html
• Malaev. M (2018, Temmuz 3). Kak v Rossii poyavilis’ «inostrannye agenty». Kommersant. https://www.kommersant.ru/doc/3676012
• Medialogia. (t.y.). Federalnıye SMI. Erişim Tarihi: 23 Ekim 2023 https://www.mlg.ru/ratings/media/ federal/
• Medialogia. (t.y.). Rejtingi rossijskih SMI. https://www.mlg.ru/ratings/media/
• Meduza. (2023, Ocak 26). «Meduza» teper ne tolko «inoagent». https://meduza.io/cards/meduza-teper-ne- tolko-inoagent-no-esche-i-nezhelatelnaya-organizatsiya-opasno-li-takoe-izdanie-chitat
• Meduza.io. (2023, Temmuz 25). Telekanal «Dozhd’» obyavili «nezhelatel’nym» v Rossii. Meduza.io. https://meduza.io/news/2023/07/25/telekanal-dozhd-ob-yavili-nezhelatelnym-v-rossii
• Medya Hakları Merkezi. (2023, Mart 4). Chto teper nelzya pisat o Vooruzhennyh Silah RF i rabote gosorganov za rubezhom? Medya Hakları Merkezi. https://mmdc.ru/blog/2022/03/04/chto-teper-nelzya-pisat-o- vooruzhennyh-silah-rf/#who
• Mishra, S., & Kern-Stone, R. (Eds). (2019). Transnational media: Concepts and cases. Wiley-Blackwell.
• RBC. (2022, Mart 4). Gosduma edinoglasno prinyala zakon o sroke do 15 let za fejki ob armii. RBC. https://www.rbc.ru/politics/04/03/2022/6221bf1c9a7947fc5366974e
• RBC. (2023, Mart 6). TikTok priostanovil rabotu v Rossii iz-za zakona o «feykah».. https://www.rbc.ru/business/06/03/2022/6224ffe79a7947837fc69e7e
• Reporters Without Borders. (2023). 2023 World Press Freedom Index – journalism threatened by fake content industry (21). Reporters without borders. https://rsf.org/en/2023-world-press-freedom-index-journalism- threatened-fake-content-industry?year=2023&data_type=general
• RIA Novosti. (2010, Temmuz 14). Istoriya sozdaniya VGTRK. https://ria.ru/20100714/254284496.html
• RİA Novosti. (2022, Aralik 20). Kolichestvo fejkov v etom godu vozroslo v 6 raz po sravneniyu s 2021 godom. RİA Novosti. https://ria.ru/20221220/feyki-1840070842.html
• Roskomnadzor. (t.y.). İletişim, bilgi teknolojileri ve kitle iletişim alanlarında denetime yönelik federal hizmet. Erişim Tarihi: 23 Ekim 2023. https://rkn.gov.ru/?ysclid=lo7u27lwo9932011547
• Roskomnadzor. (2022, Şubat 24). Ustanovleny fakty rasprostraneniya nedostovernoj informacii v SMI. https://rkn.gov.ru/news/rsoc/news74084.htm
• Roskomnadzor. (2022, Şubat 24). Vnimaniyu sredstv massovoj informacii i inyh informacionnyh resursov. https://rkn.gov.ru/news/rsoc/news74084.htm
• Rovinskaya, T., (2022). Svoboda slova v usloviyah cifrovoj diktatury IT-korporacij. Polis. Political Studies, 2, 22–36.
• Russia Today. (2017, Kasım 13). Simonyan o situacii s RT v SSHA. Russia Today. https://russian.rt.com/world/news/449138-simonyan-rt-ssha-inoagent
• Rusya Federasyonu Anayasası, Madde 29 Bölüm 2. (1993). http://www.constitution.ru/10003000/ 10003000- 4.htm
• Rusya Federasyonu Ceza Kanunu, Pub. L. No. 282.3, N 63-F3. (1996, Ağustos 4) Aşırılık yanlısı örgütlenme. https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_10699/51346ce1f845bc43ee6f3 eadfa69f65119c941fa/
• Serebryannaya, O. (2022, Mart 5). Askeri Sansür Yasası. Currenttime. https://www.currenttime.tv/a/ semsorok- military-censorship-law/31737243.html
• Sputnik. (t.y.). About Us. Sputnik. Erişim Tarihi: 23 Ağustos 2023, https://sputnikglobe.com/ docs/index.html
• SSCB Kanunu, N 1551-İ. (1990) Basın ve kitle iletişim araçları hakkında. https://base.garant.ru/6321206/
• Svoboda.org. (2022, Mart 4). V Rossii nachali blokirovat sayt Radio Svoboda. Svoboda.org. https://www.svoboda.org/a/sayt-radio-svoboda-zablokirovan-v-rossii/31732804.html
• TASS. (2022, Mart 11). Genprokuratura potrebovala priznat Meta ekstremistskoj organizaciej. TASS. https://tass.ru/obschestvo/14041251
• TASS. (2023, Mart 6). Chto izvestno o nezhelatelnyh organizaciyah na territorii Rossii. TASS. https://tass.ru/info/17207299
• Tüfekçioğlu, H. (1997). İletişim sosyolojisine başlangıç. Der Yayınları.
• Vedomosti. (2022, Aralık 8). Estoniya takzhe prekratila veshchanie telekanala «Dozhd’». Vedomosti. https://www.vedomosti.ru/media/news/2022/12/08/954336-estoniya-takzhe-prekratila-veschanie- telekanala-dozhd
• Vedomosti. (2023, Temmuz 25). Genprokuratura priznala nezhelatelnym telekanal «Dozhd’». Vedomosti. https://www.vedomosti.ru/society/news/2023/07/25/986855-genprokuratura-priznala-nezhelatelnimi- latviiskii-i-niderlandskii-filiali-dozhdya
• Voice of America. (2022, Mart 6). Radio Svoboda priostanavlivaet rabotu v Rossii iz-za atak Kremlya. Voice of America. https://www.golosameriki.com/a/rferl-suspends-operations-in-russia/6472133 .html
• Yaylagül, L. (2006). Kitle iletişim kuramları (1-е изд.). Dipnot.
• Yaylagül, L. (2018). Enformasyon toplumunun ekonomi politiği. İletişi Kuram ve Araştırma Dergisi, 46, 20–39.
• Yapar Gönenç, A. (2021). Bir iletişim düşünürü: Armand Mattelart. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 21, 27–33.