SON DÖNEM STOACILIKTA ETİK DÜŞÜNCENİN PSİKOLOJİYE YANSIMALARI

Yıl 2024, Cilt: 38 Sayı: 2, 480 - 493, 30.06.2024

Meryem Yıldırım Emel Koç

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1438488

Öz

Antik Felsefe Okulları; yaşamı, insanı ve değerlerini anlamak ve anlamlandırmak bağlamında önemli açıklamalarda bulunmuşlardır. Özellikle Helenistik Dönemin Felsefe Okulları, “insanı mutlu bir yaşama kavuşturmak” adına ses getirecek düşünceler ileri sürmüşlerdir. Yüzyıllar geçmesine rağmen özgünlüğünü yitirmeyen bu okullardan biri Stoa Okuludur. Stoa filozofları; erdemli olma, iyi bir yaşam, doğa yasaları ve içsel irade, duygusal denge gibi önemli konular üzerine görüşler geliştirmişlerdir. Özellikle son dönem Stoacıları etik konular bağlamında pratik bir yaşam felsefesi oluşturma konusunda dikkate değer görüşlere sahiptirler. Stoa felsefesinin insana dair açıklamaları, son yıllarda psikolojik boyutuyla da yorumlanmış ve yeniden değerlendirilmiştir. Psikoloji bilimi özellikle son dönem Stoacılarının görüşleri ile psikoterapi yöntemleri arasında bağlantı kurmaya çalışmaktadır. Son dönem Stoacılığın psikoloji bilimi açısından önemi, Stoacılığın kavramlarının ve yaklaşımlarının psikoloji alanında yeniden keşfedilmesi ve kullanılması biçiminde olmuştur. Stoacı düşünce insanın duygusal ve zihinsel sağlığını iyileştirmeye yönelik etkili stratejilerin geliştirilmesine ve uygulanmasına katkıda bulunmaktadır. Stoacı prensipler, modern psikoloji alanında kullanılan birçok teknik ve yaklaşımın temelini oluşturabilmekte ya da destekleyebilmektedir. Bu çalışma; Stoa felsefesinin bazı psikoterapi yöntemlerinin ilham kaynağı olduğu düşüncesinden hareket etmektedir. Ayrıca psikoloji bilimi ve Stoa felsefesinin ortak amaçları üzerinden benzerlikleri ve farklılıklarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda, bu çalışmada Stoacı etiğin, psikolojinin bir dalı olan BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi) ile ilişkisi ele alınacaktır. Çalışma; Helenistik Dönemin ve bilhassa Stoa felsefesinin düşünsel zenginliklerine işaret ederken, günümüze yansıyan felsefi birikiminin de altını çizmesi bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Erdem, Etik, Stoa felsefesi, Psikoloji

REFLECTIONS OF ETHICAL THOUGHT ON PSYCHOLOGY IN LATE STOICISM

Öz

Ancient philosophical schools have made remarkable statements in the context of understanding and making sense of life, human beings and their values. Especially the Philosophical Schools of the Hellenistic Period put forward ideas that would make a sound in the name of "bringing human beings to a happy life". One of these schools, which has not lost its originality despite the passage of centuries, is the Stoic School. Stoic philosophers developed views on important issues such as being virtuous, a good life, laws of nature and inner will, emotional balance. Especially the Stoics of the last period have remarkable views on creating a practical philosophy of life in the context of ethical issues. In recent years, the Stoic philosophy's explanations about human beings have been interpreted and re-evaluated with its psychological dimension. The science of psychology tries to establish a connection between the views of the late Stoics and psychotherapy methods. The importance of recent Stoicism for psychological science has been the rediscovery and use of the concepts and approaches of Stoicism in the field of psychology. Stoic thought contributes to the development and implementation of effective strategies to improve human emotional and mental health. Stoic principles can form the basis or support many techniques and approaches used in modern psychology. This study is based on the idea that Stoic philosophy is the inspiration for some psychotherapy methods. It also aims to reveal the similarities and differences between the science of psychology and Stoic philosophy through their common goals. In line with these aims, this study will examine the relationship between Stoic ethics and CBT (Cognitive Behavioural Therapy), a branch of psychology. The study is important in terms of pointing out the intellectual richness of the Hellenistic Period and especially the Stoic philosophy, while underlining the philosophical accumulation reflected to the present day.

Anahtar Kelimeler

Virtue, Ethic, Stoic philosophy, Psychology

Kaynakça

• Aurelius, M. (2018). Kendime düşünceler. (K. Karasulu, Dü., & Y. E. Ceren, Çev.) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Avşar, T. (2018). Stoa Ahlakı. Özne Felsefe Bilim ve Sanat Yazıları.
• Basor, J. S. (2020). A comparative analysis of stoicism and cognitive behavioural therapy. Albertine Journal of Philosophy, 78-85.
• Becker, L. C. (2004). Stoic emotion. Stoicism: Traditions and Transformations (s. 250- 275). New York: Cambridge University Press.
• Becker, L. C. (1998). A New Stoicism. New Jersey: Princeton University Press.
• Brun, J. (2003). Stoa Felsefesi. (M. Atıcı, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Codd, T. & Robertson, D. (2019). Stoic Philosophy as a Cognitive Behavioral Therapy. Association For Behavorial And Cognitive Therapies, 42-50.
• Epiktetos. (2020). Enkheiridion. (C. C. Çevik, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Epiktetos. (2019). İçsel Huzur İyi Yaşamın Kapısını Açar. (C. Erengil, Çev.) İstanbul: Beta.
• Epiktetos. (2020). Düşünceler ve Konuşmalar. (Ö. Özköprülü, Çev.) İstanbul: İnkılap.
• Keimpe, A., Barnes, J., Mansfeld, J., &Schofıeld, M. (Eds.). (2008). Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Laertios, D. (2007). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. (C. Şentuna, Çev.) İstanbul: YKY.
• Long, A. A. (1985). Hellenistic Philosophy. California: University of California Press.
• Long, A. A. (2001). Stoic Studies. California: University of California Press.
• Long, A. A. (2006). From Epicurus To Epictetus. Oxford: Clarendon Press · Oxford.
• Robertson, D. (2010). The Philosophy of Cognitive Behavioural Therapy: Stoic Philosophy as Rational and Cognitive Psychotherapy. London: Karnac.
• Sandbach, P. A. (1989). The Stoics. London: Bristol Classical Press.
• Sharples, R. W. (1996). Stoics, Epicureans and Sceptics. London: Routledge
• Seneca. (2018). Ahlaki Mektuplar. (T. Uzel, Çev.) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Seneca. (2019). Mutlu Yaşam Üzerine. (C. C. Çevik, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Still, A. & Dryden W. (1999). The Place of Rationality in Stoicism and REBT. Journal of Rational- Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 143-164. doi:10.1023/A:1023050427199
• Topakkaya, A. (2009). Stoa etiğinin temel kavramları. Felsefe Dünyası, 56-68.
• Trent Codd, D. R. (2019). Stoic Philosophy as a Cognitive Behavioral Therapy. Association For Behavorial And Cognitive Therapies, 42-50.
• Versenyi,L.(1988) Sokrates ve İnsan Sevgisi (A.Cevizci, Çev.) Ankara:Gündoğan Yayınları.