MİMARLIK VE KENT: NESNELERARASI BİR ESTETİK KARŞILAŞMA

Yıl 2024, Cilt: 38 Sayı: 2, 371 - 391, 30.06.2024

Halide İrem Erkan Kaya , Belkıs Uluoğlu

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1452265

Öz

Mimarlık ve kent ilişkisi ağırlıklı olarak kent üzerinden okunmuş ve bu çerçevede kentin katmanlı ve karmaşık ilişki ağlarıyla kurulu yapısı çözümlenmeye çalışılmıştır. Bu yaklaşım, mimarlık ve kent arasındaki karşılıklı etkileşimin potansiyelini yeterince ortaya koyamamakta ve kentteki mimarlığın disiplin olarak boşluğunun artmasına neden olmaktadır. Mimarlık ve kent arasındaki karşılıklı etkileşim, birbirlerini nasıl etkilediklerini ve nasıl evrildiklerini anlamamızı sağlayan bir araştırma alanı sunar. Bu çalışma mimarlık nesnesinin bir büyük nesne olarak kentle nasıl karşılaştıkları ve bu karşılaşmalarda mimarlığın rolünün nasıl tanımlandığı sorusu etrafında şekillenmiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, mimarlık ve kentin karşılıklı ilişkisi üzerine kurulu yeni bir tartışma başlatarak kenti mimarlık bağlamında düşünmek için zemin oluşturmaktır. Bu doğrultuda Graham Harman’ın Nesne Yönelimli Ontolojisi’nde tanımlanan, nesnelerarası ilişkide gerçekleşen bilişsel bir etkinlik olarak estetik karşılaşma, mimarlık ve kent karşılaşmalarını çözümlemek için kuramsal model olarak temel alınır. Harman’ın özerk nesne anlayışını takip ederek, mimarlık ve kentin bağımsız varlık alanları içinde, nitelikleri aracılığıyla aralarında gerçekleşen karşılaşmalara odaklanılmıştır. Mimarlık literatüründe yer alan ve kenti ele alan metinler bilişsel bir sürecin ürünü olup estetik karşılaşmanın kendisi olarak tanımlanmıştır. Eisenman’ın “The City of Artificial Excavation” ve Koolhaas’ın “Bigness, or the problem of Large” metni örneklem alanı olarak seçilmiştir. Metinlerde yer alan mimarlık ve kentin niteliklerini tanımlayan ifadeler çözümlenerek, birbirleri üzerindeki etkisi ortaya çıkarılmış böylece estetik karşılaşmanın nasıl gerçekleştiği sorusuna yanıt aranmıştır. Sonuç olarak kenti tanımlayan niteliklerin mimarlık içinde yeniden değerlendirilerek bir tasarım stratejisine dönüştürülmesiyle mimarlığın kentin karmaşık yapısının içinde kendisini var edebileceği, bir yandan da kendi nitelikleri ile kenti kuran ve şekillendiren parametrelerden biri olarak varlık gösterebileceği ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mimarlık ve kent ilişkisi, Nesne yönelimli ontoloji, Nesnelerarasılık, Estetik karşılaşma

ARCHITECTURE AND THE CITY: AN AESTHETIC ENCOUNTER BETWEEN OBJECTS

Öz

The relationship between architecture and the city is predominantly interpreted through the city, where the city's complex, multi-layered networks are analyzed. This perspective does not fully capture the reciprocal impact between architecture and the city, increasing disciplinary void of architecture within urban contexts. This dynamic is crucial for understanding their mutual influence and co-evolution. The study explores how architecture, as a significant object, encounters the city in its evolving relations and defines its role through these interactions. The study aims to initiate a new discussion on the mutual relationship between architecture and the city, creating a basis for rethinking the city in the context of architecture. In this respect, aesthetic encounter, as a cognitive activity that emerges in the relationship between objects, defined in Graham Harman's Object-Oriented Ontology, is taken as a theoretical model for analyzing architecture and urban encounters. The study focuses on how architecture and the city, following Harman's notion of object autonomy, engage through their inherent qualities within their separate existences. Texts produced within architectural literature that address the city are defined as aesthetic encounters. Eisenman's "The City of Artificial Excavation" text and Koolhaas's "Bigness, or the problem of Large" text were selected to form the sample area in this study. Dissecting texts that describe both entities, their mutual impacts are elucidated, exploring the nature of aesthetic encounters. The study concludes that reinterpreting urban qualities within architectural design reveals how architecture can assert itself amidst the city's complexity and become a defining force in shaping urban life.

Anahtar Kelimeler

Relationship between architecture and city, Object oriented ontology, Interobjectivity, Aesthetic encounter

Kaynakça

• Alexander, Z. Ç. (2014). Neo-naturalism. Log, (31), 23-30.
• Allen, S. (2017). Alan koşulları. İçinde K. A. Sykes (Ed.). Yeni bir gündem inşa etmek mimarlık kuramı 1993-2009 (Çev. G. Akyürek), (ss. 109-123). Küre Yayınları.
• Bauman, Z. (1996). Yasa koyucular ve yorumcular (Çev. K. Atakay). Metis Yayınları.
• Bryant, L. (2011). The Democracy of objects. Open Humanities Press.
• Corbusier, L. (2009). Atina anlaşması (Çev. A. Yörükan). Yapı Kredi Yayınları.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
• Eisenman, P. (1994). The city of artificial excavation. İçinde J.F. Bédard (Ed.), Cities of artificial excavation: The work of Peter Eisenman, 1978-1988.(ss.72-80). Rizzoli
• Fishman, R. (2016). Yirminci yüzyılda kent ütopyaları: Ebenezer Howard, Frank Lloyd Wright ve Le Corbusier. (Çev. D. Toprak, V. Atmaca). Daimon Yayınları.
• Gage, M. F. (2019). Introduction. İçinde M. F. Gage (Ed.), Aesthetics equals politics: New discourses across art, architecture, and philosophy (ss.3-8). The MIT Press
• Harman, G. (2002). Tool-being: Heidegger and the metaphysics of objects. Open Court.
• Harman, G. (2011a). Guerrilla metaphysics: Phenomenology and the carpentry of things. Open Court.
• Harman, G. (2011b). On the underminig of objects: Grant, Bruno, and radical philosophy. İçinde L. Bryant, N. Srnicek, G. Harman (Eds.), The speculative turn: Continental materialism and realism. (ss. 21–40) Melbourne: re:press.
• Harman, G. (2011c). The quadruple object. Zero Books
• Harman, G. (2013). Undermining, Overmining, and Duomining: A Critique. İçinde J. Sutela (Ed.), ADD Metaphysics (ss.40 51). Aalto University Design Research Laboratory.
• Harman, G. (2019). A New sense of mimesis. İçinde M. F. Gage (Ed.) Aesthetics equals politics: New discourses across art, architecture, and philosophy (ss.49-64). The MIT Press
• Harman, G. (2020). Nesne yönelimli ontoloji (Çev. O. Karayemiş). Tellekt
• Harman, G. & Weir, S. (2021). Architecture and object-oriented ontology: Simon Weir in conversation with Graham Harman. Architecture Philosophy. 5(2), 53-74.
• Harman, G. (2022a). Sanat ve nesneler (Çev. O. Karayemiş). Ayrıntı Yayınları
• Harman, G. (2022b). Architecture and objects. University of Minnesota Press.
• Hays, M. (2017). Sayılarla Mimarlık. İçinde K. A. Sykes (Ed.). Yeni bir gündem inşa etmek mimarlık kuramı 1993- 2009 (Çev. G. Akyürek), (s. 307-321). Küre Yayınları.
• Heynen, H. (2011). Mimarlık ve modernite: Bir eleştiri. (Çev. N. Bahçekapılı, R. Öğdül). Versus Kitap
• Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative health research, 15(9), 1277-1288.
• Koolhaas, R. (1995). Bigness or the problem of large. S, M, L, XL, (495-516). The Monacelli Press, LLC
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis: An introduction to its methodology. Sage publications.
• Lynn, G. (2017). Mimari eğrisellik: Kıvrılmış, esnek, bükülgen. İçinde K. A. Sykes (Ed.). Yeni bir gündem inşa etmek mimarlık kuramı 1993-2009 (Çev. G. Akyürek), (ss. 29-56). Küre Yayınları.
• Morton, T. (2013). Hyperobjects: Philosophy and ecology after the end of the world. University of Minnesota Press.
• Ortega y Gasset, J. (1975). An Essay in Esthetics by Way of a Preface. İçinde Phenomenology and Art, Norton
• Ruy, D., (2012). Returning to (strange) objects, TARP Architecture Manual: Not Nature (Spring): 3, 38-42
• Vidler, A. (2017). Mimarlığın genişletilmiş sahası. İçinde K. A. Sykes (Ed.). Yeni bir gündem inşa etmek mimarlık kuramı 1993-2009 (Çev. G. Akyürek), (s. 293-307). Küre Yayınları.