WOMAN IN THE OTTOMAN SOCIETY ACCORDING TO THE KAYSERİ COURT RECORD NUMBER 135 DATED 1745

Yıl 2024, Cilt: 38 Sayı: 4, 1023 - 1041, 30.12.2024

Bilge Özsipahioğlu , Mehmet İnbaşı

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1506427

Öz

The Ottoman State recorded its administrative and economic administration from its foundation to its collapse and left a very large archive source to the present day. One of these archive sources, the Sharia records, are first-hand sources showing the legal practice of the Ottoman State. Since Sharia courts are institutions that are resorted to by all segments of society for various problems or agreements, it is possible to see them as a place where women frequently showed their presence for various reasons. Sharia courts, which have the potential to provide information to researchers from all segments of society, provide an important source for researchers in order to show how and in what way women living in the Ottoman State existed socially and economically. In the light of the information obtained from the sources, the elements that constitute the society are better illuminated. In order to show this information on a local scale, Kayseri Sharia record numbered 135 was the subject of this study. There are 289 Sharia records belonging to the city of Kayseri. 70 of these registers have been transcribed and have been the subject of various studies. (This information was accessed from the Kayseri Application and Research Center and the Higher Education Institution national thesis database.) This study was prepared with the aim of showing the place of women in Ottoman law in the case records reflected on pages 1-106 of the Kayseri Sharia register numbered 135 and dated 1745, and how and for what purpose the documents were prepared, and the practices of women in using the Ottoman legal mechanism.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, 18th Centruy, Şer, Kayseri, Woman

135 NUMARALI 1745 TARİHLİ KAYSERİ ŞER’İYYE SİCİLİNE GÖRE OSMANLI TOPLUMUNDA KADINLAR

Öz

Osmanlı Devleti kuruluşundan yıkılışına kadar idarî ve iktisadî yönetimini kayıt altına almış ve günümüze çok geniş bir arşiv kaynağı bırakmıştır. Bu arşiv kaynaklarından biri olan Şer’iyye sicilleri Osmanlı Devleti’nin hukuk tatbikini gösteren birinci elden kaynaklardandır. Şer’i mahkemeler toplumun her kesimi tarafından çeşitli sorun veya anlaşmalar üzerine başvurulan bir kurum olma niteliği taşır. Bundan dolayı bu kurumları kadınların da çeşitli sebeplerle sıkça varlığını gösterdiği bir yer olarak görmek mümkündür. Toplumun her kesiminden araştırmacılara bilgi sağlayabilecek bir potansiyelde olan şer’i mahkemeler, Osmanlı toplumunda yaşayan kadınların da sosyal ve ekonomik hayatta nasıl ve ne şekilde var olduklarını göstermek amacıyla araştırmacılara önemli bir kaynak sağlar. Bu kaynaklardan edinilen bilgiler ışığında toplumu oluşturan unsurlar daha iyi bir şekilde aydınlatılır. Bu bilgileri yerel ölçekte gösterebilmek için Kayseri 135 numaralı şer’iyye sicili bu çalışmaya konu yapılmıştır. Kayseri şehrine ait 289 adet şer’iyye sicili bulunmaktadır. Bu sicillerin 70 adeti transkript edilerek çeşitli çalışmalara konu olmuştur. (Bu bilgilere Kayseri Uygulama ve Araştırma Merkezi ve Yüksek Öğretim Kurumu Ulusal Tez Veri Tabanı’ndan ulaşılmıştır.) Söz konusu bu çalışma ise 135 numaralı ve 1745 tarihli Kayseri Şer’iyye sicilinin 1-106 sayfalarına yansıyan dava kayıtlarında kadınların, Osmanlı hukukunda var olan yerini, belgelerin nasıl ve hangi amaçla düzenlendiğini belirterek, kadınların Osmanlı hukuk mekanizmasını kullanma pratiklerini gösterme amacıyla hazırlanmıştır. Aynı zamanda bu çalışmayla Osmanlı taşrasındaki bir kentte kadınların sosyo-kültürel ve ekonomik hayatın içindeki yerlerinden kesit sunularak toplum hayatında kadınların da etkin olduğu vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, 18. Yüzyıl, Şer’iyye sicili, Kayseri, Kadın

Kaynakça

• Abacı, N. (2002). Bursa şehri’nde Osmanlı hukuku’nun uygulanması. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Acar, H. İ. (2010). Talâk. TDV İslam Ansiklopedisi Vakfı, 39, 496-500
• Akgündüz A. (1990). Osmanlı kanunnameleri ve hukukî tahlilleri 1. Kitap. Fey Vakfı Yayınları.
• Akgündüz, A. (1986). Mukayeseli İslâm ve Osmanlı hukuku külliyatı. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Aydın, M. A. (2003). Mihr. TDV İslam Ansiklopedisi, 28, 389-391. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Aydın, M. A. (2022). Türk hukuk tarihi. Beta Yayınları.
• Bardakoğlu, A. (1992). Bey’. TDV İslam Ansiklopedisi, 6, 13-19. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Bardakoğlu, A. (1998). Hidâne. TDV İslam Ansiklopedisi, 17, 467-471. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Bingöl, S. (2023). XIX yüzyılda cesaretin, uykusuzluğun ve cesetlerin gezindiği Osmanlı mahalleleri. SDÜ Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 60, 386-399.
• BOA. Meşihat Şeriyye Sicili (MŞH. ŞSC.d.), nr. 1
• BOA. Meşihat Şeriyye Sicili (MŞH. ŞSC.d.), nr. 135.
• Cin, H. (1998). İslâm ve Osmanlı hukukunda evlenme. Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Ekinci, B. (2021). Osmanlı hukuku. Arı Sanat Yayınevi.
• Ergenç, Ö. (1984). Osmanlı şehrindeki mahallenin işlevi ve nitelikleri üzerine. İçinde İnalcık, İ., Göyünç, N., & Lowry. H.W. (Eds.), Osmanlı Araştırmaları IV, (ss. 69-78). Enderun Kitabevi.
• Faroqhı, S. (2003). Osmanlı tarihi nasıl incelenir?. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Gedikli, F. (2005). Osmanlı hukuk tarihi olarak şer’iyye sicilleri. Türkiyat Araştırmaları Literatür Dergisi, 5, 187-215.
• Halil, C., & Akgündüz, A. (1990). Türk-İslâm hukuk tarihi. Timaş Yayınları.
• İnalcık, H. (1958). Osmanlı hukukuna giriş örfi-sultanî hukuk ve Fatih’in kanunları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2, 102-126.
• Ortaylı, İ. (2007). Osmanlı toplumunda aile. Pan Yayıncılık.
• Özbek, M. (2023). Gayrimüslim kadınların gayrimenkul mülkiyeti bakımından hukuki durumu. Adalet Yayınevi.
• Sami, Ş. (2010). Kamus-ı türkî. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Selçuk, H. (2008). Şer’iyye sicillerine göre Kayseri sancağı ve Girit seferi’ne katkısı. Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Şen, M. (1990) Osmanlı hukukunun yapısı. İçinde Eren, G. (Ed.), Osmanlı 6, (ss. 327-339). Yeni Türkiye Yayınları.
• Tok, Ö. (2005). Kadı sicilleri ışığında Osmanlı şehrindeki mahalleden ihraç kararlarında mahalle ahalisinin rolü. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 155-173.