ANTAKYA’DA KENTSEL BELLEĞİN SÜREKLİLİĞİNİN SOKAKLAR ÜZERİNDEN HARİTALARLA İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 39 Sayı: 2, 468 - 498, 30.06.2025

Canan Nalça Kıssaboylu , Yasemen Say Özer

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1587052

Öz

Bu çalışma, kentsel bellekteki süreklilik ve kopuklukların sokaklar üzerinden haritalar aracılığıyla analiz edilmesini ve tartışılmasını amaçlamaktadır. Kenti oluşturan mekansal öğelerin kalıcılığı, kentsel belleğin sürekliliği ile doğrudan ilişki içerisindedir. Sokaklar, kenti oluşturan mekansal öğeler arasında orijinal düzenini koruma eğiliminde ve en kalıcı olandır. Bu nedenle, araştırma sokaklara odaklanmaktadır. Sokaklarının gelişimi ve değişimi, kentin sınırlarıyla sıkı bir ilişki içerisinde şekillendiği için bu iki unsur bütünsel bir perspektifle ele alınmıştır. Çalışma alanı, tarihsel süreçte yaşanan yıkıcı depremler ve doğal afetlere rağmen dini ve ticari önemi sayesinde yeniden inşa edilen ve Helenistik dönemden itibaren kesintisiz yerleşime ev sahipliği yapan Antakya kentidir. Araştırmanın yöntemi, Antakya ile ilgili çizilen 12 haritanın karşılaştırılması ve üst üste çakıştırılması, bu haritalarda okunan bilgilerin yazılı kaynaklardan elde edilen veriler ve kentte yapılan alan çalışmaları ile birlikte yorumlanması şeklinde yapılandırılmış bir durum çalışmasıdır. Çalışmanın sonucunda antik yıllardan itibaren doğal afetler, savaşlar, zaman içinde kentin doğal çevresinde gerçekleşen değişimler, kentsel mekana insan eliyle yapılan planlı ve plansız müdahaleler nedeniyle mekansal ve sosyal değişimler gerçekleşerek kentsel bellekte kopukluklar olduğu ortaya çıkmıştır. Buna ragmen kentte hala sokak izleri, yer isimleri gibi bazı kentsel bellek unsurlarının antik yıllardan itibaren sürdürüldüğü görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Bellek , Sokaklar , Antakya , Haritalar

Etik Beyan

Çalışmamız etik kurul izni gerektiren çalışma grubunda yer almamaktadır.

INVESTIGATION OF THE CONTINUITY OF URBAN MEMORY IN ANTAKYA THROUGH STREETS USING MAPS

Öz

This study aims to analyze and discuss the continuity and ruptures in urban memory through streets and using maps. The permanence of the spatial elements that form the city is directly related to the continuity of urban memory. Among the city's spatial elements, streets are the most permanent and tend to preserve their original layout. Therefore, the research focuses on streets. Since the development and change of the streets are shaped in a close relationship with the boundaries of the city, these two elements are considered in a holistic perspective. The study area is the city of Antakya (Antioch), which has not been abandoned despite the devastating earthquakes and natural disasters in the historical process, has been rebuilt many times thanks to its religious and commercial importance, and has been settled since the Hellenistic period. The methodology of the research is a case study structured by comparing and superimposing 12 maps drawn about Antakya, interpreting the information read on these maps together with the data obtained from written sources and field surveys conducted in the city. As a result of the study, it has been revealed that there have been spatial and social changes since ancient times due to natural disasters, wars, changes in the natural environment of the city over time and planned and unplanned interventions in the urban space by human hands, resulting in ruptures in urban memory. Despite this, it is seen that some elements of urban memory such as street traces and place names have been maintained since ancient times.

Anahtar Kelimeler

Urban Memory , Streets , Antakya , Maps

Etik Beyan

This study is not included in the study group that requires ethics committee approval.

Kaynakça

• Açıkgöz, Ü. F. (2008). A case in French colonial politics of architecture and urbanism: Antioch and Alexandretta during the mandate [Unpublished Master's Thesis] Middle East Technical University.
• Baedeker, K. (1898). Palestine and Syria : handbook for travelers. Dulau and Co.
• Barlett, W., & Purser, W. (1836). La Syrie, la terre sainte, l'Asie Mineure. Chez Fisher, Fils.
• Bouchier, E. S. (1921). A short history of Antioch. Oxford Basil Blackwell.
• Brasse, C. (2010). Von der stadtmauer zur stadtgeschichte. Das befestigungssystem von Antiochia am Orontes. In aktuelle forschungen zur konstruktion, funktion und semantik antiker stadtbefestigungen. Ege Yayınları.
• Campbell, W., Waage, F., Lassus, J., & Wilber, D. (1934). General report on the excavatıons at Antioch on the Orontes for the season of 1934.
• Camus, L. E. (1890). Notre voyage aux pays bibliques III. Letouzey et Ane.
• Cheshmehzangi, A. (2021). Urban memory in city transitions, the significance of place in mind. Springer.
• Clerco, L. (1859). Voyage En Orient, Syrie. Premier Album.
• Connerton, P. (2012). Modernite nasıl unutturur. Sel Yayıncılık.
• Cumhuriyet e- Gazete (1936, December 9). Kimi tehdid ediyorlar? Retrieved December 20, 2023, from https://egazete.cumhuriyet.com.tr/yayinlar
• Curl, J. S. (Ed.). (2006). A dictionary of architecture and landscape architecture. Oxford University Press. https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780198606789.001.0001/acref-9780198606789
• Çelebi, E. (2012). Günümüz türkçesiyle Evliya Çelebi seyahatnamesi III. (S. A. Kahraman, & Y. Dağlı, Dü) Yapı Kredi Yayınları.
• Delcampe. Antakya. Retrieved May 10, 2022, from https://www.delcampe.net/en_US/collectibles/postcards/
• Demir, A. (1996). Çağlar içinde Antakya. Akbank Yayınları.
• Downey, G. (1961). A history of Antioch in Syria. Princeton University Press.
• Gaste Arşivi ( 1937, November 27). Ulus Gazetesi Arşivi. Retrieved December 20, 2023, from https://www.gastearsivi.com/gazete/ulus
• Giorgi, A. U., & Eger, A. (2021). Antioch a history. Routledge.
• Halbwachs, M. (2018). Kolektif bellek. Pinhan Yayıncılık.
• Hatay Eski Eserler Derneği (1959). Antakya. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism, National Library, Non-Book Material, HRT_2005_BD_19. Retrieved December 2023.
• Hoepfner, W. (Ed.). (1999). Geschichte des wohnens : 5000 v. chr. - 500 n. chr., vorgeschichte, frühgeschichte, antike, Bd. 1. Deutsch Verlags
• Jacobs, A. (1995). Great cities. MIT Press.
• Jacquot, P. (1931). Antioche centre de tourisme II. Committe de Tourisme.
• Kennedy, H. (1985). From polis to Madina: urban change in late antique and early islamic Syria. In Past&Present, no. 106. Oxford University Press.
• Land Registry and Cadastre Hatay Regional Directorate (1929). Antakya cadastral plan.. Retrieved April 2022.
• Lassus, J. (1935, 1936). Antioch on the Orontes V, les portiques d'Antioche. Publications of the committee for the excavation of Antioch and its vicinity.
• Leblanch, J., & Poccardi, G. (2004). L'eau domestiquée et l'eau sauvage à Antioche-sur-l'Oronte : problèmes de gestion. In Topoi Orient-Occident. Institut Francais du Proche-Orient.
• Malalas, J. (1986). The chronicle of John Malalas. (E. Jeffreys, M. Jeffreys, R. Scott, B. Croke, J. Ferber, S. Franklin, . . . A. Nixon, Trans.) Australian association for Byzantine studies.
• Michaud, P., & Paujolat, M. (1835). Correspondance d'Orient. Ducolijet.
• Morey, C. R. (1936). The excavation of Antioch-on-the-Orontes. In Proceedings of the American Philosophical Society (s. vol: 76 no:5 pp: 637-651). American Philosophical Society.
• Municipality of Antakya (2009).Conservation development plan and base map. Municipality of Antakya Directorate of Planning and Urbanization . Retrieved April 2022.
• Müller, K. O. (1839). Antiquitates Antiochenae. Gottingae.
• Nakib, B. (2012). Eski Antakya'dan görünümler, tarihsel yapılar ve eski ünlü yerler. Antakya Belediyesi.
• Niebuhr, C. (1837). Reisen durch Syrien und Palästina, nach Cypern und durch Kleinasien und die Türkei nach Deutschland und Dännemark. Friedrich Berthes.
• Princeton University visual resources collection. (n.d.). The excavation of Antioch on the Orontes. Retrieved October 10, 2024, from https://collections.visualresources.princeton.edu/Detail/objects/31109
• Rey, E. G. (1871). Etude sur les monuments de l'architecture militaire des croisés en Syrie et dans l'île de Chypre. . Imprimerie Nationale.
• Rossi, A. (1982). The Architecture of the city. The MIT Press.
• Stillwell, E. b. (1938). Antioch on the Orontes II the excavations of 1933-1936. George Banta Publishing.
• Tavernier, J. B. (2006). Tavernier seyahatnamesi. (S. Yerasimos, Ed.) Kitap Yayınevi.
• Tekin, M. (1993). Antakya tarihinden yapraklar ve Halefzade Süreyya Bey. Antakya Kültür Ofset
• The University of Chicago committee for the investigation of Antioch on the Orontes. (n.d.). The excavation of Antioch-on-the-Orontes. Retrieved November 2022, from https://ochre.lib.uchicago.edu/ochre? uuid=521eeb94-9b1f-410d-b633-7cd410024f23
• Thevenet, C. (1922). İstanbul Üniversitesi nadir eserler kütüphanesi. Retrieved November 2022, from http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90429---0047.jpg http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90429---0026.jpg
• Weulersse, J. (1934). Antioche essai de géographie urbaine. In Bulletin d'études orientales. Institut Francais du Proche-Orient.