Ticari alanlarda sokak levhasına yönelik düzenlemeler ve sokak işgallerinin mekânsal estetik yargı üzerindeki etkileri: sanal mekânlarda deneysel bir çalışma

Yıl 2014, Cilt: 30 Sayı: 4, 285 - 295, 01.08.2014

Ebru Çubukçu Nur Sinem Özcan Atilla Özkan

Öz

Ticari levhaların rengi, konumu ve bir araya geliş şekli görsel kirliliğe neden olmaktadır. Ülkemizde ticari alanlarda sokak boyunca yaşanan bu görsel kirlilik her ne kadar alışılan ve yadırganmayan bir durum olsa da, konuya bilimsel çalışmalar ile dikkat çekmekte fayda vardır. Bu çalışmada görsel kirliliğin önlenmesi adına yapılan sokak düzenlenmelerinin estetik yargıyı ve alışveriş için tercih edilebilirliği ne şekilde etkilediğinin incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışma kapsamında Google Sketch Up programı kullanılarak 8 ticari sokağın sanal modeli oluşturulmuştur. Bilgisayar ortamında modellenen bu ticari sokaklar üç fiziksel özellik açısından farklılık göstermişlerdir: (1) ticari tabela ve levhaların uyumu (tek X çok renkli levhalar), (2) bina cephesine asılı tentelerin varlığı ve (3) kaldırımlara / yaya yollarına taşan tanıtım levhalarının, sergilerin, masa ve sandalyelerin varlığı. Yaşları 20 ila 26 arasında değişen ve Dokuz Eylül Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde eğitim görmekte olan toplam 36 öğrenci (27 kız, 9 erkek) hazırlanan sanal mekâna ait fotoğrafları mekansal estetik değerlerine (uyum, karmaşıklık ve genel beğeni) ve alışveriş için tercih edilebilirliklerine yönelik olarak değerlendirmişlerdir. Elde edilen bulgular, bu üç fiziksel özelliğin arasından estetik yargıyı en çok etkileyen özelliğin ticari tabela ve levhaların uyumu olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

çevre psikolojisi, sanal mekân, estetik yargı, ticari levhalar, ticari sokak düzenlemeleri

The ınfluence of commercial sign design and space invasion on environmental aesthetic evaluatıons of commercial streets: an emprical study using virtual environments.

Öz

The location and color of commercial signs and the way they come together causes visual pollution. Such kind of visual pollution is common on most of the commercial streets in Turkish cities. Yet, it is necessary to highlight the main causes of visual pollution and the influence of visual pollution on people’s behavior via empirical studies. This study aims to investigate how commercial street design with precautions to prevent visual pollution influences people’s environmental aesthetic evaluations and preference to shop. Eight commercial streets were developed with a three-dimensional computer-modeling program (Google Sketch Up). The virtual environments differ on three physical features: (1) color coherence of commercial signs (single versus multiple color commercial signs), (2) presence of sun blinds on building facades, (3) presence of pop-up cafes and displays on the sidewalks. Thirty six students (27 females, 9 males) studying at Dokuz Eylul University City and Regional Planning Department volunteered to participate in the study. Their age varied between 20-26. Participants evaluated each commercial street on coherence, complexity, liking and preference for shopping. Results showed that among three physical features (color coherence of commercial signs, presence of sun blinds and presence of pop-up cafes and displays) that could be manipulated to diminish visual pollution, color coherence of commercial signs was the most influential one on people’s aesthetic evaluations and preference to shop on specific street.

Anahtar Kelimeler

environmental psychology, virtual environments, aesthetic evaluation, commercial street design