Yüksek dayanımlı düşük alaşımlı çeliklerde metalürjik mukavemet artırma mekanizmaları

Yıl 2012, Cilt: 28 Sayı: 2, 97 - 101, 01.04.2012

Zakir Taş

Öz

Yapı çeliklerinin mukavemet kapasitelerinin yetersi z olu ş ları nedeniyle yüksek dayanımlı dü ş ük ala ş ımlı çeliklerin üretimi gerçekle ş tirilmi ş tir. En önemli mikroala ş ım elementleri Nb, V ve kısmen de Ti’dır. Bunların öne mleri mikroyapıda karbür, nitrür veya karbonitrür olarak tane inceltici ve sertle ş tirici etkilerine dayanmaktadır. Tane inceltici etkisi, çok ince çökelmi ş partiküllerin sıcak ş ekillendirmede tane irile ş mesini engellemesi ve östenitin ferrite dönü ş ümü esnasında doku inceltici yabancı çekirdekler olarak kullanıma hazır halde bulunmalarından kaynak lanmaktadır. Östenit bölgesinde çözünen ve so ğ utma esnasında çok ince partiküller ş eklinde çökelen ala ş ım elementleri de sertle ş tirici etkiye sahiptirler. Bile ş ikleri östenit bölgesinde geç çözünen Nb’nin tane inceltici etkisi a ğ ır basarken, V’un sertle ş tirici etkisi öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

mikro alaşım elementleri, mukavemet artırma mekanizmaları, tane inceltme, sertleştirme

Metallurgical mechanisms for increasing the strength of high-strength-low-alloy-steels

Öz

Due to insufficient capacity of the steels were pro duced high strength low alloyed steels. The most important micro-alloying elements Nb and V , Ti Their importance is due partly to the fact that they affect the structure as a fin ely distributed carbides, nitrides or carbonitrides grain refining effect and cures. The grain refining effect arises from the fact that fine particles impede a retired grain growth d uring hot deformation and the transformation of austenite into ferrite and micros tructure-refining foreign microbes are available. Hardening alloy elements work against th ose who go into solution in austenite and come after appropriate cooling than finely divi ded particles for excretion. While the predominant Nb, whose compounds dissolve in the aus tenite difficult, the grain refining effect, going from one strength hardening effect of V

Anahtar Kelimeler

micro alloying elements, strength increasing mechanisms, grain refining, hardening

Kaynakça

• Yaylacı, E. Otomotiv Sanayiinde Kullanılan mikroalaşımlı http://eyupyaylaci.com/otomotiv-sanayinde-kullanilan- mikroalasimli-celiklerin-uretim-yontemleri/ yöntemleri,
• Bergmann, W., (1987), Werkstofftechnik, Teil 2: Anwendung, s. 397, Carl-Hanser-Verlag, München, 1987
• Bakkaloğlu, A., Die Auswirkungen einer Ausscheidungshaertung auf Gefüge und mechanische Eigenschaften Metallogr.32,: 616-624, 1995
• HSLA-Staehlen, Prakt.
• Tekin, A., Çeliklerin Metalurjik Dizaynı, s.122, s.?, İstanbul, 1981
• Çeviker, I., Mikroalaşımlı Dövme Çeliklerde Mikroyapısal Karakterizasyon ve Mikroyapı Özellikler İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1991
• Hannane, N., Einfluß der Prozeßparameter bei der thermomechanischen Behandlung mikroligierter Stähle für Flachprodukte, Dissertation , RWTH Aachen, 1989
• Hulka, K., Microalloyed Structural Steel Grades Background and Application, 7. Uluslararası Metalurji ve Malzeme Kongresi Bildiriler Kitabı Cilt 2, 4-8 Mayıs 1993, Ankara,1109-1116, 1993
• Kneissel A., Ortner B., Kleemaier R., Windhager M., ve Kühlein W., TM-behandelte Staehle, BHM, 135, Heft 5, 147 – 154, 1990
• Pawelski O., Kaspar R., ve Peichl L., TMB von Stahl, in Neue Verfahren d. Massivumformung, Hrsg.: Reiner Kopp, Deutsche Gesellschaft für Metallkunde, Düsseldorf, 251-271, 1981
• Dahl, W., Hagen, M., ve Kai.K., Vorgaenge im Werkstoff bei der TMB von Stahl, Stahl und Eisen 111 Nr.4: 113-119, 1991
• Topateş T., Mikroalaşımlı Çeliklerin TMI-Sırasında Değişen Proses Parametrelerinin Mikroyapı – Mekanik Özellikler Üzerine Etkisi Yüksek Lisans Tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1995
• Dahl W., Hougardy, H. P., Burchard, v. D., Praktikum Werkstoffkunde Band 2: Stahlkunde, s.234, RWTH, Aachen, 1992
• Spitzer, H., Termomechanische Behandlung - die Waermebehandlung als Mittel der Senkung d. Produktkosten, Münchner Werkstofftechn. Seminare, : 187-210, 1981 Maschinenbaustaehle
• Meyer, L., Grundlagen der Werkstoffentwicklung durch verknüpfung thermischer und mechanischer Vorgange beim Warmumformen, Stahş u. Eisen, s. 83-91, 1981