ŞEHİRLERDE GÖRSEL KİRLİLİK ÖNLENEBİLİR Mİ? Ticari Tanıtım Levhalarının Sayısı ve Rengi Üzerine Deneysel bir Çalışma

Yıl 2010, Cilt: 26 Sayı: 4, 387 - 400, 01.08.2010

Ebru Çubukçu Gözde Ekşioglu Cetintahra Ceyda Sarıca

Öz

Aşırı sayıdaki ticari tanıtım levhaları görsel kirliliğe neden olmaktadır. Mağaza sahiplerinin akılda daha çok kalabilmek amacıyla, tescillenmiş renkteki logoları veya dikkat çekici renkteki levhaları tercih etmeleri, sokaklardaki bu görsel kirliliği arttırmaktadır. Bu araştırma iki soruya cevap aramaktadır: (1) Bir sokaktaki levha sayısı levhaların hatırlanmasını etkiler mi? ve (2) bir sokakta bulunan markalar tescilli renklerini kullanmadıklarında da aynı düzeyde hatırda kalabilir mi? Levha sayısının ve renginin değiştiği dört sanal mekân yaratılmıştır. Altmış katılımcıya önce rastlantısal olarak atandıkları dört sanal mekândan biri tanıtılmıştır. Daha sonra katılımcıların mekânda bulunan levhaların varlığını ve sırasını hatırlama ve levhaları tanıma düzeyleri resim destekli ve resim desteksiz testler ile ölçülerek, doğru ve yanlış cevap oranları ve başarı durumları not edilmiştir. Levhaların tanınma düzeylerinin sanal mekânlara göre farklılık göstermediği, az levhanın bulunduğu mekânlarda levha hatırlama performansının daha yüksek olduğu, siyah beyaz levhalara göre renkli levhaların hatırlanma düzeyinin bazı testlerde daha yüksek olduğu, diğer bazı testlerde ise farklı olmadığı gözlenmiştir. Eğer kullanıcılar daha az sayıda levhanın bulunduğu sokaklarda daha çok levhayı hatırlayabiliyorsa ve tescillenmiş logo renklerinin levha hatırlama düzeyi üzerinde bir etkisi yoksa, mağaza sahiplerinin tescillenmiş renkteki logoları veya dikkat çekici renkteki levhaları tercih etmelerinin nedenleri sorgulanabilir. Dolayısıyla, sokaklarda görsel kirliliğin önlemesinde ve ticari tanıtım levhalarının düzenlenmesinin ve denetlenmesinin sağlanmasında, kamu kuruluşları ve yetkilileri, mağaza sahiplerinin desteğini alabilirler.

Anahtar Kelimeler

mekânsal algı, sanal mekân, marka tanıma ve hatırlama, ticari tanıtım levhası

Could we prevent visual pollution in cities? An empirical study on the quantity and colors of commercial signs

Öz

The excessive number of commercial signs causes visual pollution on streets. Shop owners’ increased interest in displaying registered and colorful commercial signs adds to this visual pollution. This study aims to answer two questions: (1) Is sign recognition affected by the number of signs on a street?, and (2) Do people recognize signs and brands without the original registered colors, as well as the ones with registered colors? Four virtual environments, which vary in the amount and color of signs, were developed to simulate a commercial strip. Sixty students participated in the study. Participants were tested in one of these virtual environments. First, they were asked to experience the environment for a minute. Then, they were asked to report the signs they remembered and to report how well they remember each brand. Participants answered these questions with and without visual clues. Results showed that (1) how well the brands on the signs were known did not differ between virtual environments, (2) participants showed better recall performance on the streets where there was ‘low’ number of signs than the one where there was ‘high’ number of signs, (3) in some cases the participants showed similar recall performances in virtual environments with colorful signs and in virtual environments with signs of gray tones. If these results can be generalized to various environments and populations, then shop owners may be more willing to help control the quantity and color variation of signs on streets.

Anahtar Kelimeler

environmental perception and cognition, virtual environments, Brand recognition, recall, commercial signs

Kaynakça

• Ewald, G.W. Jr., Mandelker, D. R., Street graphics: A concept and a system, McLean, VA: Landscape Architecture Foundation, 1997.
• Venturi R., Brown D.S., Izenour S., Learning From Las Vegas, The MIT Press, Cambridge Massachusetts, and London, England, 1996.
• Herzog, T.R., Kaplan, S., Kaplan, R., The Prediction of Preference for Familiar Urban Places, Environment and Behavior, 8, 627-645, 1976.
• Nasar, J.L., The Evaluative Image of the City. Thousand Oaks, CA: Sage, 1997.
• Nasar, J.L., The Evaluative Image of a City, Proceedings of the Tenth Environmental Design Research Association Conference. Washington: Environmental Design Research Association. A. Seidel and S. Danford (Eds), 38-45, 1979.
• Portella A.A., Evaluating Commercial Signs in Historic Streetscapes: The Effects of the Control of Advertising and Signage on User’s Sense of Environmental Quality, Doktora Tezi, Oxford Brookes University, School of Built Environment, Joint Centre for Urban Design, 2007.
• Stamps, A.E., Psychology and the Aesthetics of the Built Environment. San Francisco: Kluwe Academic Publisher, 2000.
• İstanbul Reklam, İlan ve Tanıtım Yönetmeliği, 31.08.2009, http://yonetim.istanbul.gov.tr/Portals/VilayetKona gi/docs/mahalliidare/yonetmelik/istanbulreklamila n.doc, Haziran 2010. 9. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kentsel Tasarım ve Kent Estetiği Şube Müdürlüğü: 2.09.2009, http://www.izmir.bel.tr/orgSemaDetail.asp?birimI D=101&oID=86, Haziran 2010.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi İlan ve Reklam Yönetmeliği, 31.08.2009, http://www.izmir.bel.tr/UploadedPics/documents/ Yonetmelikler/ilanReklam.htm, Haziran 2010. 11. Konya Büyükşehir Belediyesi Şehir Estetiği, Reklam, Tanıtım ve Tabela Yönetmeliği, 31.08.2009, http://www.konya.bel.tr/mevzuat/21.pdf , Haziran 2010.
• Nasar J.L., Hong X., Visual Preferences in Urban Signscapes, Environment and Behavior, 31(5), 671 – 691, 1999.
• Nasar, J.L., The Effect of Signscape Complexity and Coherence on the Perceived Visual Quality of Retail Scenes, Environmental aesthetics: Theory, research, and applications, J. L. Nasar (Ed.), New York: Cambridge University Pres, 1992.
• Nasar, J.L., Effects of Signscape Complexity and Coherence on the perceived visual quality of retail scenes, Journal of the American Planning Association, 53, 499-509, 1987.
• Lichtlé M.C., The effect of an advertisement’s colour on emotions evoked by an ad and attitude towards the ad: The moderating role of the optimal stimulation level, International Journal of Advertising, 26(1), 37–62, 2007.
• Percy, L., Rossiter, J.R., Effects of picture size and colour on brand attitude responses in print advertising, Advances in Consumer Research, 10, 17–20, 1983.
• Dooley, R.P., Harkins, L.E., Functional and Attention-Getting Effects of Color on Graphic Communications, Perceptual and Motor Skills, 31, 851-854, 1970.
• Farley, F.H., Grant, A.P., Arousal and Cognition: Memory for Color Versus Black and White Multimedia Presentation, Journal of Psychology, 94, 147-50, 1976.
• Gilbert, K., Schleuder J., Effects of Color and Complexity in Still Photographs on Mental Effort and Memory, Journalism Quarterly, 67, 749-756, 1990.