Ağaç Karameleği (Hipparchia statilinus (Hufnagel, 1766)) ve Bazı Türlerin Yangın Sonrası Manavgat Ormanları’na Dönüşü

Yıl 2023, Cilt: 39 Sayı: 1, 44 - 53, 02.05.2023

Gökçe Coşkun , Esra Per , Önder Cırık

Öz

Türkiye’de 2021 yılında Ocak-Ağustos ayları arasında 170.000 hektarın üzerinde bir ormanlık alan yanmıştır. Yangın geçirmiş alanlardan biri olan Manavgat Ormanları’nda yangın sırasında yaban hayatı büyük oranda zarar görmüştür. Bu nedenle alanda biyolojik çeşitlilik temelli bir izleme çalışmasına başlanmıştır. Pasif restorasyon; çevresel tehditlerin ortadan kaldırılması, bitkilerin kolonileşmesi ve süksesyonun doğal olarak başlamasıdır. Pasif restorasyon ile ilgili Türkiye'de yapılmış bir araştırma bulunmamaktadır. Türkiye’de yaygın bir kelebek türü olan ve genellikle yılda bir kez yumurta bırakan ağaç karameleğinin (Hipparchia statilinus) (Hufnagel, 1766) ekim ayında bu alanda yumurtladığı görüntülenmiştir. Bu tür, bazı Avrupa ülkelerinde ve Mısır’da yılda iki nesil verebilmektedir. Türkiye’deki durumu bilinmemekle birlikte araştırma alanı Akdeniz Havzası’nda olduğu için yılda en az iki nesil verebileceği tahmin edilmektedir. Bu tür, açık kumlu alanlarla, fundalıkları tercih etmekte ve otsu bitkilere yumurta bırakmaktadır. Alanda yangın sonrasında bitkiler filizlenmeye başlamış olmasına rağmen kelebeğin bitki örtüsü olmayan boş bir alandaki bir çam iğnesine yumurta bırakması dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Gözlem, Kelebek, Pasif Restorasyon, Yangın Ekolojisi, Zoocoğrafya

Teşekkür

Bu araştırmanın arazi çalışmaları T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP)’nün izni ve Orman Genel Müdürlüğ (OGM) bilgisi dâhilinde yapılmıştır. Ağaç karameleği’nin Türkiye’deki durumu hakkında Süleyman Ekşioğlu bilgi vermiştir. Zafer Karaer önerileri ile makaleye katkı sağlamıştır.

The Tree Grayling’s (Hipparchia statilinus) and Some Species to Manavgat Forests Following the Fire

Öz

Between January and August of 2021, more than 170,000 hectares of forest burned in Turkey. The wildlife in the Manavgat Forests, which was one of the places affected by the fire, was severely damaged during the fire. For this reason, a biodiversity-based monitoring study has been initiated in the area. Passive restoration is environmental threats are eliminate, plants colonize, and secondary begins naturally. There is no research conducted in Turkey on the passive restoration. The tree grayling (Hipparchia statilinus) (Hufnagel, 1766), a common butterfly species in Turkey that generally lays eggs once a year, has been photographed while laying eggs in this field in October. In several European countries and Egypt, this species can give two generations each year. Although the status in Turkey is unknown, it is estimated that it can give at least two generations per year because the research region is in the Mediterranean Basin. This species prefers open sandy areas, heathlands and lays eggs on herbaceous plants. It is noteworthy that the butterfly laid eggs on a pine needle in an empty area without vegetation, although plants began to sprout after the fire in the area.

Anahtar Kelimeler

Observation, Butterfly, Passive Restoration, Fire Ecology, Zoogeography

Kaynakça

• Taylor, M. (2020). Doğa Kitabı, Bitkiler, Hayvanlar ve Gezegenimiz. (2. bs). İstanbul, Maya Kitap. 192 s.
• IUCN. (2021). International Union for Conservation of Nature (IUCN) SSC Butterfly and Moth Specialist Group, URL: https://www.iucn.org/commissions/ssc-groups/invertebrates/butterfly-and-moth. (Erişim Tarihi: 14.11.2021).
• Karaçetin, E., Welch, H.J., Turak, A., Balkız, Ö., Welch., G. (2011). Türkiye’deki Kelebeklerin Koruma Stratejisi. Ankara, Doğa Koruma Merkezi. 65 s.
• Tennent, W.J. (2011). Hipparchia statilinus. The IUCN Red List of Threatened Species 2011: e.T160360A5364211. URL: https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2011-2.RLTS.T160360A5364211.en. (Erişim Tarihi: 13.11.2021).
• Smithsonian. (2021). The Smithsonian Institution, the world's largest museum, education, and research complex URL: https://www.si.edu/spotlight/buginfo/butterfly. (Erişim Tarihi: 14.11.2021).
• Karaçetin, E., Welch, H.J., (2011). Türkiye’deki Kelebeklerin Kırmızı Kitabı. Ankara, Doğa Koruma Merkezi.
• Van Swaay, C., Cuttelod, A., Collins, S., Maes, D., López Munguira, M., Šašić, M., Settele, J., Verovnik, R., Verstrael, T., Warren, M., Wiemers, M., Wynhof, I. (2010). European Red List of Butterfies. Luxembourg, Publications Office of the European Union. 47 p.
• Luft, L., Neumann, C., Itzerott, S., Lausch, A., Doktor, D., Freude, M., Blaum, N., Jeltsch, F. (2016). Digital and real-habitat modeling of Hipparchia statilinus based on hyper spectral remote sensing data. International Journal of Environmental Science and Technology, 13(1), 187–200. GBIF. (2021). Hipparchia statilinus (Hufnagel, 1766) in the Global Biodiversity Information Facility Secretariat. GBIF Backbone Taxonomy. Checklist dataset URL: https://doi.org/10.15468/39omei, (Erişim Tarihi: 13.11.2021).
• Goodden, R., Goodden, R. (2016). Green Guide to Butterflies of Britain and Europe. London, UK., Bloomsbury Publishing. 112 p.
• Rowlings, M. (2021). EuroButterflies (The photographic record of the butterflies in Europe). 2003-2021. URL: http://www.eurobutterflies.com/sp/statilinus.php, (Erişim Tarihi: 12.11.2021).
• Baytaş, A. (2019). Türkiye'nin Kelebekleri Arazi Rehberi, DKM Yayınları, Ankara. 263 s.
• Kışlalıoğlu, M., Berkes, F. (2019). Çevre ve Ekoloji (17. bs). İstanbul, Remzi Kitabevi. 270 s.
• Durmuş, B., Bulut, İ. ve Gönençgil, B. (2021). Antalya Bölümünde sıcaklık ve yağış indislerinin değişim analizleri. Türk Coğrafya Dergisi, 78, 91-108.
• ÇŞB. (2021). T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevresel Göstergeler. URL: https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/orman-yanginlari-i-85850, (Erişim Tarihi: 12.11.2021).
• EFFISS. (2021). European Forest Fire Information System EFFIS. URL: https://effis.jrc.ec.europa.eu, Son (Erişim Tarihi: 12.11.2021).
• Vaughn, K.J., Porensky, L.M., Wilkerson, M.L., Balachowski, J., Peffer, E., Riginos, C., Young, T.P. (2010). Restoration Ecology. Nature Education Knowledge, 3(10), 66.
• Avcı, M. (1993). Türkiye'nin flora bölgeleri ve "Anadolu Diagonali" ne coğrafi bir yaklaşım. Türk Coğrafya Dergisi, 28, 225-248.
• Avcı, M. (2000). Yeryüzünün Zoocoğrafya Bölgeleri ve Türkiye'nin Yeri. Coğrafya Dergisi, 8, 157-200.
• Yıldırım, E., ,Ortaçeşme, V. (2013). Manavgat Nehri Havzası'ndaki peyzaj değişiminin peyzajların korunması, planlanması ve yönetimine yönelik değerlendirilmesi. Mediterranean Agricultural Sciences, 29(2), 65-72.
• DW. (2021). Deutsche Welle (DW). URL: https://www.dw.com/tr/manavgatta-60-bin-hektar-ormanl%C4%B1k-alan-k%C3%BCl-oldu/a-58796833, (Erişim Tarihi: 12.11.2021).
• Baysal, İ., Bilgili, E., Başkent, E. Z. (2016). Orman Yangınları ve Orman Amenajman Planları. Kastamonu. University Journal of Forestry Faculty, 16(1), 169-180.
• Jones, C., Lawton, J., Shachak, M. (1994). Organism as ecosystem engineers. Oikos, 69:373–386.
• Gooley, T. (2019). Doğanın İşaretlerini Okumanın Kaybolmuş Sanatı (4. bs). İstanbul, Destek Yayınları. 392 s.
• Bos, F. (2006). Dagvlinders: Kleine heivlinder Hipparchia statilinus. Natuur van Nederland, 7(1), 238-240.
• Pyrgus, (2021). The ecology of European lepidoptera, Hipparchia statilinus (Hufnagel, 1766), URL: http://www.pyrgus.de/Hipparchia_statilinus_en.html. (Erişim Tarihi: 14.11.2021).
• García-Barros, E. (2000). Egg size in butterflies (Lepidoptera: Papilionoidea and Hesperiidae): a summary of data. Journal of Research on the Lepidoptera, 35, 90-136.
• Nijssen, M., Siepel, H. (2010). The characteristic fauna of inland drift sands. In J. Fanta & H. Siepel (Eds.), Inland Drift Sand Landscapes: Origin and History; Relief, Forest and Soil Development; Dynamics and Management (pp. 255- 278), The Netherlands, KNNV Publishing. 255-278 p.
• Riksen, M., Ketner-Oostra, R., Van Turnhout, C., Nijssen, M., Goossens, D., Jungerius, P. D., Spaan, W. (2006). Will we lose the last active inland drift sands of Western Europe? The origin and development of the inland drift-sand ecotype in the Netherlands. Landscape Ecology, 21(3 SPEC. ISS.), 431–447.
• Baysal, İ., Uçarlı, ., & Bilgili, E. (2017). Orman yangınları ve kuşlar. Kastamonu Üniv. Orman Fakültesi Dergisi, 17, 543-553.
• Casas-Crivillé, A., Valera, F. (2005). The European bee-eater (Merops apiaster) as an ecosystem engineer in arid environments. Journal of Arid Environments, 60(2), 227-238.
• Jones, C., Lawton, J., Shachak, M. (1994). Organism as ecosystem engineers. Oikos 69, 373–386.
• Catalina-Allueva, P., Martín, C. A. (2021). The role of woodpeckers (family: Picidae) as ecosystem engineers in urban parks: a case study in the city of Madrid (Spain). Urban Ecosystems, 1-9.
• Hougner, C, Colding J., Söderqvist, T. (2006) Economic valuation of a seed dispersal service in the Stockholm National Urban Park, Sweden. Ecol Econ 59(3), 364–374