KRİZİN İŞLETMELERİN YÖNETSEL VE ÖRGÜTSEL YAPISI ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ VE KAYSERİ SANAYİ İŞLETMELERİNDE YAPILAN BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2002, Sayı: 19, 93 - 114, 31.12.2002

Mahmut Özdevecioğlu

Öz

Beklenilmeyen ve önceden sezilemeyen ve işletmeleri zor durumda bırakan gerilim durumlarına genel olarak kriz denilmektedir. Krizin en önemli göstergesi, işletmelerin karar mekanizmalarının ve rasyonel süreçlerinin yetersiz hale gelmesidir. Böyle bir durum işletmelerde pek çok soruna yol açar. Üretim, pazarlama, stok, halkla ilişkiler, muhasebe vb. gibi işletme fonksiyonlarında ciddi sorunlar ortaya çıkar. En önemli sorun alanlarından birisi de şüphesiz yönetim ve organizasyondur. Yönetsel ve örgütsel açıdan krizler, işletmelerde örgüt içi iletişimi bozar, yetkiyi merkezi hale getirir, örgütsel değişimi geciktirir, karar süreçlerini bozar, personelde psikolojik ve fizyolojik çöküntü meydana getirir, kararların kalitesini bozar. Bu araştırmada, krizin işletmelerde yol açtığı yönetsel ve örgütsel sorunları belirlemek üzere geliştirilen hipotezler test edilmiştir. Araştırma sonucunda, Kayseri’de faaliyet gösteren sanayi işletmelerinde kriz dönemlerinde, krize bağlı olarak, yetkinin merkezileştiği, örgütsel iletişimin bozulduğu, örgüt üyeleri arasında korku ve paniğin arttığı, kararların kalitesinin bozulduğu ve işletmenin fonksiyonel departmanları arasındaki ilişkilerin bozulduğu anlaşılmıştır. Kriz dönemlerinde, krizin neden olduğu bir koordinasyon bozukluğu yaşanmadığı, ancak, genel anlamda bir koordinasyon bozukluğu olduğu da elde edilen bulgular arasındadır.

Anahtar Kelimeler

İşletme

Kaynakça

• ANCONA, D.G. and D. F. CALDWELL. (1992), “Demograph and Design Predictors of New Product Team Performance.” Organization Science, 3:321-341.
• ATAMAN, G. (2001), İşletme Yönetimi-Temel Kavramlar ve Yeni Yaklaşım-lar, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• BARTON, L. (1993), Crises in Organization: Managing and Communicating in the Heat of Chaos, Sauth Western Pub, Cincinnati.
• BENNETTH, N., C.L. MARTIN., R.J. BIES and J. BROCKNER.(1995), Coping with a Layoff: A Longitidunal Study of Victims. Journal of Management, 21(6): 1025-1040.
• D’AVENDI, R.D. and H. A. SIMON. (1990), “Crises and the Content of Managerial Communications: A Study of the Focus of Attention of Top Managers in Surviving and Failing Firms.” Administrative Science Quarterly, 35:634-657.
• DİNÇER, Ö. (1992), Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, 2. Baskı., İstanbul: Timaş Yayınları,
• DUTTON, J. (1986), “The Processing of Crises and Non-Crisis Strategic Issues” Journal of Management Studies, 23:501-517.
• EREN, E. (1998), İşletmelerde Stratejik Planlama ve Yönetim, İstanbul Üniver-sitesi Yayınları, İstanbul.
• FINK, S. (1986), Crises Management: Planning for the Inevitable, American Management Assocation, NewYork.
• GEPHART, R.P.Jr. (1987), “Organization Design for Hazardous Chemical Accidents.” Columbia Journal of World Business, 22:51-58.
• GREENING, D. and R. A. JOHNSON. (1996), “Do Managers and Strategy Matter? A Study in Crisis.”Journal of Management Studies, 33:25-51.
• HELLRIEGEL, D. and J. W. SLOCUM. (1989), Management, Addison-Wesley Publishing Company, NewYork.
• KERNISKY, D.A. (1997), “Proaktive Crisis Management and Ethical Discourse: Dow Chemical’s Issues Management Bulletins 1979-1990” Journal of Business Ethics, 16(8):843-853.
• KIESLER, S. and L. SPROULL. (1982), “Managerial Response to Changing Environments: Perspectives on Problem Sensing from Social Cognition.” Administrative Science Quarterly, 27:548-570.
• MILLER, D. (1991), “Stale in the Saddle: CEO Tenure and the Match Between Organization and Environment”, Management Science, 37:34-52.
• MITROFF, I. and C. PEARSON. (1993), Crises Management: Diagnostic Guide for Improving Your Organization’s Crises-Preparedness. San Francis-co: Jossey-Bass Pub.
• NYSTOM, W. and W. H. STARBUCK. (1981), Handbook of Organizational Design, NewYork: Oxford University Press. ÖZBAKIR, G.A. (1992), “İşletmelerde Kriz Yönetimi ve Uygulamadan Bir Örnek” Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÖZDEVECİOĞLU, M. (1997), Kayseri Tüccar Profili Araştırması, Kayseri: Kayseri Ticaret Odası yayınları.
• ÖZDEVECİOĞLU, M. (2002), Özel Sektörün Kamu Sektörüne Bakışı ve De-ğerlendirmesi Araştırması, Kayseri: Kayseri Ticaret Odası yayınları.
• ÖZDEVECİOĞLU, M. (1998), Anakent Belediyelerinde Stratejik Planlama Çalış-maları ve Stratejik Planlama Sürecine İlişkin Model Önerisi ve Anakent Belediyelerinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• PAUCHANT, T. C., and I. MITROFF. (1992), Transforming the Crises-Pronc Organization, San Francisco: Jossey Pub.
• PERROW, C. (1984), Normal Accidents, NewYork, Basic Books.
• SETHI, S. P. (1987), “Inhuman Errors and Industrial Crisis”, Columbia Journals of World Business, 22(01), 101-110.
• SHRIVASTAVA, P. (1993), “Crises Theory/Practise: Towards a Sustainable Future” Industrial and Enviromental Crisis Quarterly, 39, 412-438.
• STAW, B. M and diğerleri. (1981), “Threat-Rigidty Effects in Organization Behavior: A Multilevel Analysis” Administrative Science Quarterly, 26:501-524.
• TACK, P.B. (1994), Kriz Zamanı Yönetim, (Çev: Yakut Güneri), İstanbul: İlgi Yayıncılık.
• TÜRKEL, S. (2002), “Olağanüstü Durumlarda İşletmelerde Yönetim Sorunları”, <www.tisk.org.tr>,Erişim tarihi: 11/07/2002.
• ÜLGEN, H. (1997), İşletmelerde Organizasyon İlkeleri ve Uygulaması, İ.Ü. İşletme Fakültesi yayını, İstanbul. 114