DIŞ BORÇLANMANIN SINIRI VE TÜRKİYE

Yıl 2002, Sayı: 19, 183 - 206, 31.12.2002

Sevda Opuş

Öz

Dış borç, ülkelerin ekonomik kalkınmalarında tartışmasız çok önemli yere

sahip olan bir finansal kaynaktır. Ülkelerin bu finansal kaynaktan optimal ölçüde

yararlanabilmeleri için ekonominin massetme kapasitesi, ödemeler bilançosu dengesi,

dış borcun vadesi, kısa ve uzun dönem dış borç servisi kapasitesi göstergeleri

açısından bir sınır belirlemeleri gerekmektedir. Bu kriterlerden hareketle yapılan bu

çalışmada dış borçlanma konusunda teorik bilgiler verildikten sonra Türkiye’nin

1980-2000 döneminde dış borçlanmanın sınırına gelip gelmediği, birtakım iktisadi

göstergelerden hareketle analiz edilmeye çalışılmıştır. Yapılan analizler sonucunda

elde edilen bulgular, ekonominin massetme kapasitesi, dış borcun vadesi, dış borç

stoku / ihracat, dış borç servisi / GSMH, dış borç servisi / ihracat, ihracat / GSMH

ve ithalat / GSMH açısından Türkiye’nin söz konusu dönemde genel olarak dış

borçlanma sınırını aştığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

dış borçlanma

Kaynakça

• ABİT, K. (1999), Gelişmekte Olan Ülkelerin Dış Borç Sorunu: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 77s.
• AKTAN, O.(1998), “Türkiye’nin Dış Borçları”, içinde, A. ŞAHİNÖZ (der.), Türkiye Ekonomisi: Sektörel Analiz, Turhan Kitabevi, Ankara, ss.353-367.
• AMBROSE, S. (2000), “Multilateral Debt Burden” Foreign Policy in Focus, 5 (4), pp. 1-4.
• BAL, H. (1988), Gelişme Sürecinde Dış Finansman Kullanımı ve Türkiye, Hazine Müsteşarlığı Araştırma ve İnceleme Dizisi 16, Ankara, 126s.
• BBC NEWS (2001), “Japan Eases Pakistan’s Debt Burden” BBC World Service, 27 September, Thursday.
• CHENERY, H. and W. STROUT. (1966), “Foreign Assistance and Economic Dvelopment” American Economic Review, pp. 679-733.
• CLAESSENS, S. (1990), “The Debt Laffer Curve: Some Estimates” World Development, 18 (2), pp.1671-1677.
• CLARK, D. (1992), “Distribution of Offical Development Assistance Among Developing Country Recipents” The Developing Economies, XXX (3), pp. 189-197.
• EL–SHIBLY, M. (1984), “Foreign Capital Inflow, Domestic Savings and Economic Growth: The Experience of Sudan (1960/61-1974-75)” Journal of Economic Development, 9, pp. 1225-145.
• EMERY, D. R. and J. D.FINNERTY. (1997), Corporate Financial Management, Prentice-Hall, New Jersey, 698p.
• EROĞLU, Ö. (1997), “Does Foreign Aid Work on Economic Development of Developing Countries” Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı: 2, pp.135-150.
• EVGİN, T. (1994), “90’lı Yıllarda Bütçe ve Bütçe Açığının Finansmanı” Ekonomik Yaklaşım, Cilt:5, Sayı:13, ss.35-151.
• ______ (2000), Dünden Bugüne Borçlarımız, Undersecretariat of the Theasury, Ankara, Turkey, Mimeo, 64s.
• FRY, M. J. (1986), “Terms of Trade Dynamics in Asia: An Analysis of National Saving and Domestic Investment Responses to Terms of Trade Changes in 14 Asian LDC’s” Journal of International Money and Finance, 5, pp. 57-73.
• GEDİKLİ, B. (1997), “Türkiye’de Dış Borçlar Sorunu ve İktisadi Büyüme” Maliye Dergisi, Sayı: 124, ss.24-31.
• GLASBERG, D. S. and K. B. WARD. (1993), “Foreign Debt and Economic Growth in the World System” World Development, 74 (4), pp.703-719.
• HALLER, H. (1985), (Çeviren, Salih Turan), Maliye Politikası: Teorik Esasları ve Temel Problemleri, Gür-Ay Matbaası, İstanbul, 450s.
• HEES,T. V., H. MEILINK and R. MARTIN. (1999), “Lifting the Debt Burden: Conseqences of Africa” ASC Seminars, Leiden.
• IMF (1998), World Economic Outlook, October, Chapter III, Washington D. C.: IMF, 680p.435s.
• İNCE, M. (1996), Maliye Politikası: Teorik Esaslar ve Temel Problemleri, 5. Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara,
• KAMINARIDES, J. and E. NISSAN. (1993), “The Effect of International Debt on the Economic Development of Small Countries” World Development, 21 (2), pp.227-232.
• KARLUK, R. (1999), Türkiye Ekonomisi: Tarihsel Gelişim, Yapısal ve Sosyal Değişim, Gözden Geçirilmiş 6. Baskı, İstanbul, 480s.
• KEPENEK, Y. ve N. YENTÜRK. (2000), Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, 10. Baskı, İstanbul, 790s.
• MEWALLY, M. and M. D. O’BRIEN. (1994), “The Debt Servicing Problem of Some Asian Countries” The Indian Economic Journal, Volume: 41, Issue: 3, pp. 98-109.
• MORISSET, J. (1986), “The Impact of Foreign Capital Inflows on Domestic Savings Reexamined: the Case of Argentina” World Development, 17 (17), pp. 1709-1715.
• OTTANI, I. and D. VILLANUEVA. (1990), “ Long-Term Growth in Developing Countries and Determinants: An Empirical Analysis” World Development, 18 (6), pp.769-783.
• PAPENEK, G. F. (1973), “Aid, Foreign Pirivate Investment, Savings and Growth in Less Developed Countries” Journal of Political Economy, 81, pp. 120- 130.
• PİRİMOĞLU, A. (1982), Türkiye’nin Dış Borçları İle İlgili Bir Tahlil Denemesi (1963-1980), Atatürk Üniversitesi Yayınları, No: 600, Erzurum, 130s.
• RAHMAN, M. A. (1968), “Foreign Capital, Domestic Saving: A Test of Hoavelmon’s Hypothesis with Cross – Country Data”, The Review of Economics and Statistics, 51 (1), pp. 123-130.
• ROSENSTEIN - RODAN, P. N. (1962), “International Aid For Underdeveloped Countries” The Review of Economics and Statistics, Volume: 43, pp.107-138.
• SANJIB, P. (1994), “An Analysis India’s External Debt: 1972-1989” The Indian Economic Journal, 41 (3), pp.129-139.
• SAVAŞ, V. (1986), Kalkınma Ekonomisi, Beta Yayınevi, İstanbul, 470s. SEYİDOĞLU, H. (1999), Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Uygulama, Geliştirilmiş 13. Baskı, İstanbul, 720s.
• SINGH, R. D. (1985), “State Intervetion, Foreign Economic Aid, Savings and Growth in LDC’s: Some Recent Evidence, Kylclos, 38, pp. 216-233.
• SOSA, M. A. C. (1986), “External Finance in the Economic Development of The Philippines” CB Review, 38, p. 28-32.
• STONEMAN, C. (1975), “Foreign Capital and Economic Growth”, World Development, 3 (1), pp. 11-26.
• TALHA, A. M. (2002), “Fareign Debt Burden: Who is Responsible?” The Dawn Group of Newspapers, 04 February, Monday.
• TANDIRCIOĞLU, H. (2000), “Türkiye’de Dış Borç Sorunu, Dış Borçların Sürdürülebilirliği ve Dış Borçların Sınırlandırılması” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (2), ss. 1-20.
• TEKİN, F. (1988), Uluslararası Maliye, Anadolu Üniversitesi, İİBF Yayını, No: 57, Eskişehir, 255s.
• TEZEL, Y. S. (1995), İktisadi Büyüme, İmaj Yayıncılık, No: 18, Ankara, 510s.
• TOBB (2001), Savurganlık Ekonomisi Raporu, III. Bölüm, BELGEnet.
• TÜRK, İ. (1992), Kamu Maliyesi, 1. Baskı, Turan Kitabevi, Ankara, 460s.
• ULUSOY, A. (2001), Devlet Borçlanması, Derya Kitabevi, Trabzon, 710s.
• UYGUR, E. (2001), “Enflasyon, Para ve Mali Baskı: İktisat Politikasında Geri Kalmışlık” İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Yıl: 16, Sayı: 189, ss. 7-23.
• ÜNSAL, N. ve diğerleri. (1989), Türkiye’de Dış Kredi Kullanımı, Milli Prodüktivite Merkezi, No: 380, Ankara, 125s.
• WORLD BANK (1990), A Strategy For Managing Debt, Borrowing and Transfer Under Macroeconomic Adjustment: Turkey, Washington D. C.,
• WORLDVIEWS (1997), “Africa’s Debt Burden: Who Suffers? Who Benefits?” Africa World Press Guide, pp. 1-6.
• YAŞA, M. (1971), Devlet Borçları, 2. Baskı, Sermet Matbaası, İstanbul, 450s.
• ZILLIOĞLU, O. N. (1984), Gelişmekte Olan Ülkelerde Dış Borç Sorunu, Anadolu Üniversitesi, İİBF Yayınları, No: 60 / 17, Eskişehir, 260s.