Sürekli denetim yöntemi olarak bankalarda merkezden denetimin hile ile mücadelede önemi: Personel üzerinde nitel bir araştırma

Yıl 2019, Sayı: 54, 46 - 74, 31.12.2019

İsmail Kaban Mustafa Gül

https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.498644

Öz

Bilgi teknolojilerinde yaşanan
gelişmelerin bir sonucu olarak iç denetim tekniklerinde enformasyon odaklı bir
dönüşüm gözlenmektedir. Bankacılık sektöründe yoğun ve karmaşık işlemler icra
edilmesi sebebiyle etkin iç denetim uygulamalarına ihtiyaç duyulmaktadır. İşlem
yoğun bir yapı taşıyan bankacılık sektöründe suiistimal riskleri giderek
artmaktadır. Bu suiistimal/hile risklerinin asgari seviyeye indirilmesi için
yeni bir iç denetim metodu olarak merkezden/sürekli denetim uygulamaları öne
çıkmaktadır. Bu çalışmada bankacılık sektöründeki olası hileler ile mücadele
edilmesinde bir sürekli denetim yöntemi olarak merkezden denetimin taşıdığı
önemin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede merkezden denetimin hile
türleri ve hile kaynakları bağlamında etkinliğinin tespit edilmesi amacıyla
teftiş kurulu kökenli banka yöneticileri ile yüz yüze görüşmeler
gerçekleştirilmiştir. Banka yöneticileri ile yapılan görüşmeler neticesinde
merkezden denetimin hile ile mücadelede etkin bir iç denetim tekniği olduğu
yönünde bulgulara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İç Denetim, Hile Denetimi, Sürekli Denetim, Bankacılık

The importance of the central audit in the banks as a continuous audit method in terms of fraud prevention: A qualitative research on the personnel

Öz

As a result of the
developments in information technologies, an information-oriented
transformation is observed in internal audit techniques. Because it is
performed intensive and complex transactions in banking sector it is needed
effective internal audit techniques. Fraud risks increase in banking sector
because banking process has intense transactions. For this fraud risks decrease
minimal level, central audit practices come into prominence as a new internal
audit method. This study aims to present important of central audit as a
continuous auditing method in combating possible frauds in banking sector. In
this context, in order to determine the effectiveness of the central audit in
terms of the types of fraud and sources of fraud it is carried out face to face
interviews with bank managers having internal auditor origin. At the end of
interviews actualizing with bank managers it was found that the central audit
was an effective internal audit technique in the fraud prevention.

Anahtar Kelimeler

Internal Audit, Fraud Audit, Continuous Audit, Banking

Kaynakça

• AKDEMİR, Çağla; (2016), “Hilenin Veri Madenciliği ile Ortaya Çıkartılması ve Perakende Sektöründe Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ALTHEIDE, David L; (1987), “Reflections: Ethnographic Content Analy-sis”, Qualitative Sociology, 10 (1), pp. 65-77.
• AMERICAN INSTITUTE of CPAs (AICPA); (2002), “SAS No.99 Consideration of Fraud in a Financial Statement Audit (AU 316)”, İnternet Adresi: https://www.aicpa.org/Research/Standards/AuditAttest/DownloadableDocuments/AU-00316.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• BERG, Bruce L. and Howard LUNE; (2015), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Çev.: Hasan Aydın, Konya: Eğitim Yayınevi.
• BOZKURT, Nejat; (2000), “İşletme Çalışanları Tarafından Yapılan Hileleri Doğuran Nedenler”, Yaklaşım Dergisi, 92, ss. 63-68.
• BOZKURT, Nejat; (2016), İşletmelerin Kara Deliği Hile: Çalışan Hileleri, 3.Basım, İstanbul: Alfa Yayınları.
• BRICKI, Nouria and Judith GREEN; (2007), A Guide to Using Qualitative Research Methodology, London: London School of Hygiene and Tropical Medicine, İnternet Adresi: https://evaluation.msf.org/sites/evaluation/files/a_guide_to_using_qualitative_research_methodology.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• BUCKHOFF, Thomas A.; (2001), “Employee Fraud: Perpetrators and Their Motivations”, The CPA Journal, 28, pp. 72.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener; Ebru KILIÇ ÇAKMAK; Özcan Erkan AKGÜN; Şirin KARADENİZ ve Funda DEMİREL; (2014), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• CHAN, David Y. and Miklos A. VASARHELYİ; (2011), “Innovation and Practice of Continuous Auditing”, International Journal of Accounting Information Systems, 12(2), pp. 152-160.
• CHARTERED INSTITUTE of INTERNAL AUDITORS (CIIA); (2014), “Risk Based Internal Auditing”, İnternet Adresi: https://global.theiia.org/standards-guidance/topics/Documents/201501GuidetoRBIA.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018
• CHRISTIANS, Clifford G; (2005), Ethics and Politics in Qualitative Research, –Handbook Of Qualitative Research – Chapter 6, Sage Publications.
• CORAM, Paul; Colin FERGUSON and Robyn MORONEY; (2006), “The Value of Internal Audit in Fraud Detection”, Monash University Working Paper, İnternet Adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.111.5299&rep=rep1&type=pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• CRESWELL, John W; (2009), Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches, SAGE Publications.
• CRESWELL, John W; (2016), Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, Çev.: Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, Üçüncü Baskıdan Çeviri, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• DİMİTRİJEVİC, Dragor; Vesna MİLOVANOVİC and Viladimir STANCİC; (2015), “The Role of A Company's Internal Control System in Fraud Prevention”, e-Finanse, 11(3), pp. 34-44.
• ERKAN, Mehmet ve Nuray DEMİREL ARICI; (2011), Hata ve Hile Denetimi: Sermaye Piyasası Kurulu'na Kayıtlı Halka Açık Şirketlere İlişkin Düzenlemeler, Muhasebe ve Denetime Bakış, 33, ss. 29-43.
• GARANTİ BANKASI (GB); (2016), “2015 Faaliyet Raporu”, İnternet Adresi: https://www.garantiinvestorrelations.com/tr/images/pdf/Garanti-Bankasi-2015-Faaliyet-Raporu.pdf., Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• GENTLES, Stephen J; Cathy CHARLES; Jenny PLOEG and K. Ann MCKIB-BON; (2015), “Sampling in Qualitative Research: Insights from an Overview of The Methods Literature”, The Qualitative Report, 20 (11), pp. 1772-1789.
• GLESNE, Corrine; (2015), Nitel Araştırmaya Giriş, Çev.: Ali Ersoy ve Pelin Yalçınoğlu, Ankara: Anı Yayıncılık.
• GÖNEN, Seçkin ve Mithat RASGEN; (2015), “Sürekli Denetim Sisteminin Bir Yazılım Programında Uygulanabilirliğine İlişkin Örnek Olay Çalışma-sı”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(1), ss. 181-191.
• HASANEFENDİOĞLU, B; (2015), “50 Soruda Risk Bazlı İç Denetim”, Dinamo Eğitim ve Danışmanlık, İnternet Adresi: http://dinamo.co/wp-content/uploads/2017/02/50_soruda_risk_bazli_ic_denetim.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• İÇ DENETİM KOORDİNASYON KURULU (İDKK); (2013), “Kamu İç Denetim Rehberi”, İnternet Adresi: http://www.yok.gov.tr/documents/10279/7708108/kamu_ic_denetim_rehberi.pdf/c211ed07-a2f1-4008-8626-41ced0e6e045., Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• KARAUSTA, Tamer; (2013), “Mesleki Hile Adli Denetim ve Türkiye’de Adli Denetim Mesleğinin Gerekliliği Üzerine Bir Araştırma”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KOCAMEŞE, Mustafa; (2015), “İşletmelerde Suiistimal (Yolsuzluk) Risklerinin Yönetimi”, Mali Çözüm Dergisi, 127, ss. 199-207.
• KPMG; (2009), “Yöneticilerin Bakış Açısı ile Türkiye’de Suistimal: Riskler, Etkiler ve Alınması Gereken Dersler”, İnternet Adresi: https://docplayer.biz.tr/14239566-Yoneticilerin-bakis-acisi-ile-turkiye-de-suistimal.html, Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• KPMG; (2013), Audit Committee Handbook, İnternet Adresi: https://home.kpmg.com/content/dam/kpmg/ie/pdf/2017/01/ie-aci-handbook-oct-2013.pdf., Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• MACDONALD, Stuart and Nicola HEADLAM; (2009), Research Methods Handbook: Introductory Guide to Research Methods for Social Re-search, Manchester: Centre for Local Economic Strategies.
• MACK, Natasha; Cynthia WOODSONG; Kathleen M. MACQUEEN; GREG GUEST; and EMILY NAMEY; (2005), Qualitative Research Methods: A Data Collectors Field Guide, North Carolina: Family Health International.
• MASON, Jennifer; (2002), Qualitative Researching, London-Thousand Oaks-New Delhi: SAGE Publications.
• MENGİ, Banu Tarhan; (2012), “Hile Denetiminde Yetkinliklerin Değerlendirilmesi - Hile Karosu”, Mali Çözüm Dergisi, 22, ss. 113-128.
• MERRİAM, Sharan B; (2015), Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, Çev.: Selahattin Turan, Üçüncü Basımdan Çeviri, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• MİLES, Matthew B. and A. Michael HUBERMAN; (2015), Nitel Veri Analizi, Çev.: Sadegül Akbaba ve Ali Ersoy, İkinci Baskıdan Çeviri, Ankara: Pegem Akademi.
• O’GARA, John D; (2004), Corporate Fraud Case Studies in Detection and Prevention, New Jersey: John Wiley & Sons Inc, Hoboken.
• ÖZBEK, Çetin; (2012), İç Denetim, Kurumsal Yönetim, Risk Yönetimi, İç Kontrol, İstanbul: Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları, Yayın No: 3.
• PATTON, Michael Q.; (1990), Qualitative Evaluation and Research Methods, Beverly Hills, CA: Sage.
• KRAMER, Bonita P. and Paul E. ZIKMUND; (2004), “10 Truths You Need to Know About Fraud”, Strategic Finance, pp. 29-34.
• PRICEWATERHOUSECOOPERS (PWC); (2012), Internal Audit 2012 Asia Pasific Supplement, Hong Kong, İnternet Adresi: https://www.pwc.com/sg/en/advisory/assets/publication-internal-audit-2012asiapac.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• RAMOS, Michael; (2003), “Auditor’s Responsibility for Fraud Detecti¬on”, Journal of Accountancy, 195, pp. 28-35.
• RUYTER, Ko and Norbert SCHOLL; (1998), “Positioning Qualitative Market Research: Reflections From Theory and Practice”, Qualitative Market Research: An International Journal, 1 (1), pp. 7-14.
• SKOUSEN, Christopher J.; (2004), “An Empirical Investigation of the Relevance and Predictive Ability of the SAS 99 Fraud Risk Factors”, Doctor of Philosophy, Oklahoma State University, UMI Dissertation Services.
• THE INSTITUTE of INTERNAL AUDITORS (IIA); (2009), “Internal Auditing and Fraud”, The IIA Research Foundation, İnternet Adresi: http://www.kcgaudit.co.uk/wp-content/uploads/2016/01/internal_auditing_and_fraud.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• THE INSTITUTE of INTERNAL AUDITORS (IIA); (2017), “International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing-Standards”, İnternet Adresi: https://na.theiia.org/standards-guidance/Public%20Documents/IPPF-Standards-2017.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• TRACY, Sarah J; (2013), Qualitative Research Methods: Collecting Evidence, Crafting Analysis, Communicating Impact, Chichester: John Wiley & Sons.
• TÜRKİYE HALKBANKASI (HB); (2016), “2015 Faaliyet Raporu”, İnternet Adresi: https://www.halkbank.com.tr/yatirimci-iliskileri/images/channels/faaliyet_raporlari_pdf/2015_faaliyet_raporu.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• TÜRNÜKLÜ, Abbas; (2000), “Eğitimbilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 6 (4), ss. 543-559.
• UZUN, Ali Kamil; (1999), “Organizasyonlarda İç Denetim Fonksiyonu ve Önemi”, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, 1(6), ss. 1-4.
• VASARHELYİ, Miklos. A; Michael ALLES; Siripan KUENKAİKAEW and James LİTTLEY; (2012), “The Acceptance and Adoption of Continuous Auditing by İnternal Auditors: A Micro Analysis”, International Journal of Accounting Information Systems, 13(3), pp. 267-281.
• WELLS, John T; (2013), Corporate Fraud Handbook: Prevention and Detection, New Jersey: John Wiley & Sons Inc, Hoboken.
• YILDIRIM, Ali ve Hasan ŞİMŞEK; (2016), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YILDIZ, Ekrem ve Tuba Derya BASKAN; (2014), “Muhasebe Hilelerinin Önlenmesinde Kullanılan Araçlar: BİST Şirketleri Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 62, ss. 1-18.
• ZİRAAT BANKASI (ZB); (2016), “2015 Faaliyet Raporu”, İnternet Adresi: https://www.ziraatbank.com.tr/tr/yatirimci-iliskileri-ZB/finansal-bilgiler/Documents/FaaliyetRaporu2015.pdf, Erişim Tarihi: 14.12.2018.