İÇ DENETİMİN BAŞARISINI ETKİLEYEN DENETİM TÜRLERİ: TÜRKİYE TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ ÜZERİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2012, Sayı: 39, 47 - 67, 16.05.2015

Fikret Çankaya Engin Dinç Mümine Kara

Öz

Çalışmada,iç denetimin başarısında, uygulanan denetim türlerinin etkisi incelenmiştir. Araştırma kapsamına ise kamu sektöründen Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri (TTKK’lar) alınmıştır. Araştırmada, TTKK’larda görevli üst yöneticiler ve denetim mekanizmasında yer alan müfettişler, kontrolörler ve denetçilerhedef kitle olarak seçilmiştir. Araştırmada, anket yöntemi kullanılmıştır. Anket sonuçları, AMOS adlıpaket program ile “Yapısal Eşitlik Yöntemi” kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, denetçi görüşlerine göre iç denetimin başarısında, uygunluk, bilgi ve sistem denetimlerinden ziyade, mali denetim ve performans denetimlerinin daha etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Denetim, İç denetim.

Kaynakça

• ABDİOĞLU, Hasan; (2008), “İşletmelerde Kurumsal Yönetim Anlayışı Kap- samında İç Denetimin Rolü: İMKB-100 Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 10 (4), ss. 185-208.
• AKPINAR, Yakup; (2010), “610 nolu Uluslararası Denetim Standardı Hüküm- leri ile Türkiye Uygulamaları Çerçevesinde İç Denetim ve İç Denetim Çalışmaları”, Trakya Üniversitesi SBE Dergisi, 12(2), ss. 174-200.
• ARENA, Marika ve Giovanni AZZONE; (2009), “Identifying Organizational Drivers Of Internal Audit Effectiveness”, International Journal Of Auditing, 13(1), pp. 43-60.
• BİÇER, A. Altuğ; (2006), “İç Kontrol Sisteminin Etkinliğini Sağlamada İç De- netimin Rolü”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BÜMKO; (2006), Üst Yöneticiler İçin İç Kontrol ve İç Denetim El Kitabı, Ankara.
• CHANG, Chingfu; Alice C. LEE. ve Cheng F. LEE; (2009), “Determinants of Capital Structure Choice: A Structural Equation Modelling Approach”, The Quarterly Review of Economics and Finance, 49, pp. 197-213.
• ÇÖMLEKÇİ, Ferruh; (2009), Muhasebe Denetimi ve Mali Analiz, Dördüncü Baskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• DİTTENHOFER, Mort; (2001), “Internal Auditing Effectiveness: An Expan- sion of Present Methods”, Managerial Auditing Journal, 16(8), pp. 443-450.
• DİNÇ, Engin ve Bilal GEREKAN; (2008), “İç Denetim Hizmetlerinin Dışarı- dan Satın Alınması Kararını Etkileyen Faktörler ve Bazı Nitelikler Açı- sından Farklılıkların Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisa- di ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (3), ss. 67-88.
• GÜRDAL, Temel ve Veysel ÇIPLAK; (2010), “Türkiye’de Kamu İç Denetim Sisteminde Bir Alan Araştırması (I)”, Denetişim Dergisi, 4, ss. 93-108.
• GÜREDİN, Ersin; (2008), Denetim ve Güvence Hizmetleri, Onikinci Baskı, İstanbul: Arıkan Basım Yayım Dağıtım.
• HOLT, Travis and Todd DEZOORT; (2009), “The Effects of Internal Audit Report Disclosure on Investor Confidence and Investment Decisions”, International Journal of Auditing, 13(1), pp. 61-77.
• KARA, Mümine; (2011), “İç Denetimde Risk Odaklı Yaklaşımın Başarısını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesine Yönelik Bir Model: Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KAVUT Lerzan vd.; (2009), Ulusrararası Denetim Standartları Kapsamın- da Bağımsız Denetim, Yayın No 130, İstanbul: ISMMMO Yayınları.
• KİSHALI, Yunus ve Davut PEHLİVANLI; (2006), “Risk Odaklı İç Denetim ve İMKB Uygulaması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 30, ss. 75-87.
• KURNAZ, Niyazi; (2007), “Kurumsal Yönetim Ekseninde Risk Odaklı İç De- netim: Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi İşletmesinde Risk Odaklı İç De- netim Uygulama Analizi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KURNAZ, Niyazi ve Tansel ÇETİNOĞLU; (2010), İç Denetim Güncel Yak- laşımlar, Birinci Baskı, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• MEMİŞ, Mehmet Ünsal; (2008), “Etkin ve Başarılı Bir İç Denetim İçin Gerekli Koşullar”, Mali Çözüm Dergisi, 85, ss. 75-91.
• POP, Atanasiu and Cristina BOTA-AVRAM; (2008), “The Outsourcing of In- ternal Audit – It Is A Solution In Increasing The Quality of Internal Audit?”,Annals of The University of Oradea Economic Science Se- ries, 17(3), pp. 1399-1402.
• SAVCUK, Olga; (2007), “Internal Audit Efficiency Evaluation Principles”, Journal Of Business Economics & Management, 8(4), pp. 275-284.
• SERTEL, Süleyman; (2001), “İç Denetim ve Tarım Kredi Kooperatiflerinde Uygulaması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SEVİM, Şerafettin ve Ayşenur ELİUZ; (2007), “Denetim Komitelerinin İç De- netimin Etkinliği Üzerindeki Rolleri ve İMKB’de Bir Araştırma”, Mu- hasebe ve Finansman Dergisi, 36, ss. 60-70.
• SOH, S.B. Dominic and Nonna MARTİNOV-BENNİE; (2011), “The Internal Audit Function: Perceptions of Internal Audit Roles, Effectiveness and Evaluations”, Managerial Auditing Journal, 26(7), pp. 605-622.
• TDK, “Büyük Türkçe Sözlük”, İnternet Adresi: http://tdkterim.gov.tr/bts/ , Eri- şim Tarihi: 09.01.2011.
• TEO S.H.Thompson. and Wing Yee CHOO; (2001), “Assessing the Impact of Using the Internet for Competitive Intelligent”, Information- Management, 39, pp. 67-83.
• TÜREDİ, Hasan; (2007), Denetim, Trabzon: Celepler Matbacılık.
• UNEGBU O. Angus and Mohammed I. KİDA; (2011), “Effectiveness of Inter- nal Audit as Instrument of Improving Public Sector Management”, Jo- urnal of Emerging Trends in Economics & Management Sciences (JETEMS) 2(4), pp. 304-309.
• UÇMA, Tuğba; (2011), “Hileli Finansal Raporlamada İç Denetçi ve Denetim Komitesi Sorumluluğunun Belirlenmesi: Yapısal Eşitlik Modeli Uygu- laması”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 4(1), ss. 1-32.
• USTA, Öcal ve Tuğba UÇMA; (2011), “Hileli Finansal Raporlamada Bağımsız Denetçi Sorumluluğunun Belirlenmesine Yönelik Yapısal Eşitlik Mode- li Uygulaması”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 34, ss. 13-38.
• USTASÜLEYMAN, Talha; (2008), “Çevikliğin İşletme Performansına Etkisine Yönelik Yapısal Bir Model Önerisi”, Gazi Ünicersitesi İİBF Dergisi, 10(2), ss. 161-178.
• USTASÜLEYMAN, Talha ve Fikret ÇANKAYA; (2009), “The Impact of Time Based Manufacturing Practices on Competitive Capabilities of Manu- facturing Firms in Turkey”, 6th Advances in Global Business Rese- arch, 6(1), pp. 318-327.
• USTASÜLEYMAN, Talha; (2009), “Tedarikçi Geliştirmenin Satın Alma Per- formansına Etkisine Yönelik Yapısal Bir Modeş Önerisi”, Gazi İİBF Dergisi, 11 (1), ss. 197-21.
• USTASÜLEYMAN, Talha ve Selçuk PERÇİN (2009), “Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) Uygulamalarında Kritik Kontrol (Başarı) Faktörleri- nin Etkisine Yönelik Yapısal Bir Model Önerisi”, 9. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 15-17 Ekim, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, ss. 247-257.
• İDKK; (2007), “5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu İç Dene- timle İlgili Maddeleri”, İnternet Adresi: http://www.idkk.gov.tr/web /guest/5018 _sayili_kanun, Erişim Tarihi: 16.01.2011.