Türkiye ve Avrupa hisse senedi piyasaları arasındaki oynaklık ilişkilerinin yeniden değerlendirilmesi: Fourier varyansta nedensellik testi uygulaması

Yıl 2025, Sayı: 70, 185 - 192, 30.04.2025

Serap Kamışlı , Güven Sevil

https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.1580189

Öz

Avrupa Borç Kriz ve Brexit süreci gibi Avrupa bölgesinde son yıllarda yaşanan şoklar sadece o bölgeyi değil aynı zamanda Türkiye gibi Avrupa ile güçlü bağlantıları olan diğer piyasaların oynaklıklarını da etkilemiştir. Özellikle uluslararası yatırımcıların portföy çeşitlendirme ve risk yönetimi stratejilerinin başarısı, incelenen piyasalarda meydana gelen finansal şokların yayılma etkilerini doğru bir şekilde analiz edebilme yeteneklerine bağlıdır. Bu bağlamda çalışmada, Türkiye ve Avrupa piyasaları arasındaki oynaklık yayılımlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye hisse senedi piyasası ile 25 Avrupa ülkesinin hisse senedi piyasası arasındaki oynaklık yayılımları, önce Hafner ve Herwartz (2006) varyansta nedensellik testi, ardından Fourier varyansta nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Çalışma mevcut literatürden farklı olarak, genellikle Türkiye ve Avrupa hisse senedi piyasaları arasında karşılıklı oynaklık yayılımları bulunduğunu ortaya koymuştur. Bir diğer önemli bulgu ise genel olarak Avrupa hisse senedi piyasasından Türkiye hisse senedi piyasasına tespit edilen oynaklık yayılımlarının kalıcı, Türkiye hisse senedi piyasasından Avrupa hisse senedi piyasasına tespit edilen oynaklık yayılımlarının ise geçici yapıda olmasıdır. Sonuçlar, Türkiye ve Avrupa piyasaları özelinde hem yatırımcılara hem de karar vericilere önemli bilgiler sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Portföy Yatırımı , Yapısal Değişim , Oynaklık Yayılımlarında Kalıcılık , Risk Yönetimi

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Finansman Bilim Dalında Serap Kamışlı tarafından Prof. Dr Güven Sevil’in danışmanlığında tamamlanan “Finansal Krizler Kapsamında Avrupa Borsaları ile Borsa İstanbul Arasındaki Oynaklık İlişkisinin Dinamik Koşullu Korelasyon Modelleri ile Analizi” başlıklı ve 395109 tez numaralı doktora tezinden türetilmiştir.

Revisiting the volatility relations between Turkish and European stock markets: Fourier causality in variance test application

Öz

Recent shocks in the European region, such as European Debt Crisis and Brexit process, have affected not only the volatility of that region but also the volatility of other markets with strong links to the Europe, such as Turkey. The success of portfolio diversification and risk management strategies of international investors depends on their ability to accurately analyze the spillover effects of financial shocks in the markets. In this context, study aims to identify the volatility spillovers between Turkish and European markets. For this purpose, the volatility spillovers between the Turkish stock market and the stock markets of 25 European countries are first analyzed using Hafner and Herwartz (2006) causality in variance test and then Fourier causality in variance test. The study reveals that there are bidirectional volatility spillovers between Turkish and European stock markets in general, contrary to the studies in the literature refers. Another important finding is that the volatility spillovers from the European stock market to the Turkish stock market are permanent, while the volatility spillovers from the Turkish stock market to the European stock market are temporary in general. The results provide important information to both investors and decision makers specifically for Turkish and European markets.

Anahtar Kelimeler

International Portfolio Investment , Structural Change , Persistence in Volatility Spillovers , Risk Management

Kaynakça

• Alfreedi, A. A. (2018). Shocks and volatility spillover between stock markets of developed countries and GCC stock markets. Journal of Taibah University for Science, 13(1), 112-120. https://doi.org/10.1080/16583655.2018.1544348
• Bonga-Bonga, L. (2018). Uncovering equity market contagion among BRICS countries: An application of the multivariate GARCH model. The Quarterly Review of Economics and Finance, 67, 36-44. https://doi.org/10.1016/j.qref.2017.04.009
• Buğan, M., & Kılıç, Y. (2019). Finansal piyasaların Entegrasyonu: ABD, AB, Asya piyasaları ve Borsa İstanbul Örneği. Sosyal Bilimler Metinleri, (1), 49-61. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbm/issue/45091/478645
• Cheung, Y., & Ng, L. K. (1996). A causality-in-variance test and its application to financial market prices. Journal of Econometrics, 72(1-2), 33-48. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01714-x
• Dornbusch, R., Park, Y. C., & Claessens, S. (2000). Contagion: Understanding how it spreads. The World Bank Research Observer, 15(2), 177-197. https://doi.org/10.1093/wbro/15.2.177
• Erdem, M. S. (2020). BIITS ülkeleri borsa endeksleri arasında oynaklık geçişliliği. Süleyman Serdar Karaca ve Erhan Demirel (Eds.). Finans teorisine uygulamalı katkılar -2 içinde (s. 279-307). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Ezzati, P. (2013). Analysis of volatility spillover effects: Two-stage procedure based on a modified GARCH-M. Discussion Paper, 13.29. University of Western Australia. https://ideas.repec.org/p/uwa/wpaper/13-29.html#download
• Gallo, G. M., & Otranto, E. (2008). Volatility spillovers, interdependence and comovements: A Markov switching approach. Computational Statistics & Data Analysis, 52(6), 3011-3026. https://doi.org/10.1016/j.csda.2007.09.016
• Gamba-Santamaria, S., Gomez-Gonzalez, J. E., Hurtado-Guarin, J. L., & Melo-Velandia, L. F. (2017). Stock market volatility spillovers: Evidence for Latin America. Finance Research Letters, 20, 207-216. https://doi.org/10.1016/j.frl.2016.10.001
• Gormus, N. A. (2016). Do different time-horizons in volatility have any significance for the emerging markets? Economics Letters, 145, 29-32. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2016.04.035
• Güzel, F. (2022). BİST ana sektör endekslerinin volatilite etkileşimi: Covid-19 dönemine ilişkin bulgular. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 22(2), 128-138. https://doi.org/10.30976/susead.1123835
• Hafner, C. M., & Herwartz, H. (2006). A Lagrange multiplier test for causality in variance. Economics Letters, 93(1), 137-141. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2006.04.008
• Hatipoğlu, M., & Bozkurt, İ. (2016). Asya ve Türkiye borsaları arasında zamana bağlı değişen korelasyon. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 174-182. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/31354/346714
• Hong, Y. (2001). A test for volatility spillover with application to exchange rates. Journal of Econometrics, 103(1-2), 183-224. https://doi.org/10.1016/s0304-4076(01)00043-4
• Hong, Y., Liu, Y., & Wang, S. (2009). Granger causality in risk and detection of extreme risk spillover between financial markets. Journal of Econometrics, 150(2), 271-287. https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2008.12.013
• Kakran, S., Sidhu, A., Bajaj, P. K., & Dagar, V. (2023). Novel evidence from APEC countries on stock market integration and volatility spillover: A diebold and Yilmaz approach. Cogent Economics & Finance, 11(2). https://doi.org/10.1080/23322039.2023.2254560
• Kamışlı, M., & Sevil, G. (2019). Borsa İstanbul alt sektör endeksleri arasındaki oynaklık yayılımlarının analizi. Business & Management Studies: An International Journal, 6(4), 1015-1032. https://doi.org/10.15295/bmij.v6i4.381
• Kamışlı, M., Kamışlı, S., & Sevil, G. (2016). The effects of crises on volatility spillovers between Borsa Istanbul sector indexes. Advances in Economics and Business, 4(7), 339-344. https://doi.org/10.13189/aeb.2016.040703
• Kenourgios, D. (2014). On financial contagion and implied market volatility. International Review of Financial Analysis, 34, 21-30. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2014.05.001
• Kırkpınar, A. (2019). Borsa İstanbul’da yer alan sektör endeksleri arasındaki oynaklık yayılımının çok değişkenli GARCH modeli ile ölçülmesi. Global Journal of Economics and Business Studies, 8(16), 140-148. https://dergipark.org.tr/en/pub/gumusgjebs/issue/51662/630885
• Kocaarslan, B. (2020). Borsa İstanbul (BIST) Teknoloji endeksi ve diğer ana sektör endeksleri arasındaki volatilite etkileşimi. Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 458-475. https://doi.org/10.15295/bmij.v8i1.1392
• Leung, H., Schiereck, D., & Schroeder, F. (2017). Volatility spillovers and determinants of contagion: Exchange rate and equity markets during crises. Economic Modelling, 61, 169-180. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2016.12.011
• Li, H., & Majerowska, E. (2008). Testing stock market linkages for Poland and Hungary: A multivariate GARCH approach. Research in International Business and Finance, 22(3), 247-266. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2007.06.001
• Li, J., & Enders, W. (2018). Flexible fourier form for volatility breaks. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 22(1), 20160039. https://doi.org/10.1515/snde-2016-0039
• Liow, K. H. (2015). Conditional volatility spillover effects across emerging financial markets. Asia-Pacific Journal of Financial Studies, 44(2), 215-245. https://doi.org/10.1111/ajfs.12087
• Olgun, S., & Polat, M. (2024). Volatility and international interactions in financial markets: An analysis of the Turkish stock exchange and G7 countries. Trends in Business and Economics, 38(2), 102-112. https://doi.org/10.16951/trendbusecon.1468689
• Ozer-Imer, I., & Ozkan, I. (2014). An empirical analysis of currency volatilities during the recent global financial crisis. Economic Modelling, 43, 394-406. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2014.09.008
• Sevinç, D. (2022). Volatility spillovers among MIST stock markets. Data Science in Finance and Economics, 2(2), 80-95. https://doi.org/10.3934/dsfe.2022004
• Sezen, S., & Çevik, E. İ. (2022). Hisse senedi piyasaları arasında risk durumunda nedensellik ilişkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(4), 2023-2042. https://doi.org/10.21547/jss.1137227
• Sezen, S., & Çevik, E. İ. (2024). Hisse senedi piyasaları arasında yayılma etkisinin analizi. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 11(1), 19-50. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1097493
• Shahzad, S. J., Ferrer, R., Ballester, L., & Umar, Z. (2017). Risk transmission between Islamic and conventional stock markets: A return and volatility spillover analysis. International Review of Financial Analysis, 52, 9-26. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2017.04.005
• Şencan, İ. (2022). MINT ülkeleri borsa endekslerinin entegrasyon karşılaştırması. Beykoz Akademi Dergisi, 10(2), 155-167. https://doi.org/10.14514/beykozad.1084254
• Şenol, Z. (2020). Pay piyasası sektörleri arasındaki oynaklık yayılımı. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 6(3), 257-267. https://doi.org/10.30855/gjeb.2020.6.3.003
• Şenol, Z., & Türkay, H. (2020). Gelişmiş ve gelişmekte olan borsalar arasındaki oynaklık yayılımı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 42(2), 361-385. https://doi.org/10.14780/muiibd.854527
• Worthington, A., & Higgs, H. (2003). Transmission of equity returns and volatility in Asian developed and emerging markets: A multivariate GARCH analysis. International Journal of Finance & Economics, 9(1), 71-80. https://doi.org/10.1002/ijfe.222
• Yağcılar, G. G. (2021). Borsa İstanbul’un bölgesel piyasalar ile entegrasyonu: dinamik koşullu korelasyonlar ve yayılım endeksinden kanıtlar. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler, 12(3), 941-960. https://doi.org/10.36362/gumus.928828
• Yiğit, F., & Atgür, M. (2020). Hisse senedi piyasaları arasında oynaklık yayılımı etkisi üzerine bir inceleme: Çin, Rusya ve Türkiye Örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(4), 249-264. https://doi.org/10.11611/yead.729896
• Yilmaz, K. (2010). Return and volatility spillovers among the east Asian equity markets. Journal of Asian Economics, 21(3), 304-313. https://doi.org/10.1016/j.asieco.2009.09.001
• Zhao, X., Zhang, W., & Liu, Y. (2018). Volatility spillovers and risk contagion paths with capital flows across multiple financial markets in China. Emerging Markets Finance and Trade, 56(4), 731-749. https://doi.org/10.1080/1540496x.2018.1472080