Basın Bülteni ve Duyurularında Etik Konusunun Örnek Olaylarla Eleştirel Olarak İrdelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 217 - 242, 24.01.2020

Hicabi Arslan

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.627661

Öz

Bugün sosyal yaşamı belirleyen en önemli merkezlerden birisi de medyadır. Bir çok insanın
yaşamını medya aracılığıyla algılayıp, yorumladığı kabul edilmektedir. Medya denildiği
zaman bilgileri ve mesajları saklamak, uzaktan iletmek, siyasi ve kültürel deneyimlerin
güncelleştirilmesi yönündeki üç temel işlevi, bütünüyle ya da kısmen gerçekleştirme
imkânı sağlayan tüm işletim sistemleri anlaşılmaktadır. Medya bilgilendirme, kültür
aktarımı, eğlendirme ve toplumsal hale getirme, mal ve ürünlerin tanıtılmasında reklam
aracı olma gibi işlevleri yerine getirirken; siyasi açıdan da propaganda, denetim ve eleştiri,
kamuoyu oluşturma, tartışma ve diyalog kurma işlevlerini de gerçekleştirir.
Basın açıklamalarının medyayla olan ilişkisine bakacak olursak, medyanın en önemli
görevlerinden biri de haberle birlikte bilgi sunmaktır. Medyanın bu özelliğiyle günlük
yaşamdan, sağlığa, siyasete ve ekonomiden, özel yaşama ilişkin pek çok bilgiyi geniş halk
kitlelerine ulaştırmaktadır. Toplum, medya sayesinde bilgilenir ve aynı zamanda medya
ile yön bulur; bu özellik medyaya haber yapımında büyük sorumluluk yüklerken, toplum
oluşturulan vizyon veya gündem de birer medya ürünüdür.
Toplumsal yaşamı bir düzene oturtmak için her toplum, kendi kültürel değerleri
doğrultusunda yaşamın tüm alanlarını kapsayacak kurallar oluşturmuştur. Gelenek ve
görenek kuralları, mesleki özelliklere göre belirlenen mesleki uygulama ilke ve kuralları
sosyal yaşama belirli bir düzen sağlar. Bu doğrultuda, toplumlara ait çeşitli kültürel
unsurların dikkate alınmasıyla ortaya çıkan ve genellikle yazılı olmayan ahlaki kurallar,
sosyal yaşamın her alanına yayılır. İş ve meslek uygulamaları da belirli ahlaki yani etik
kurallar doğrultusunda gerçekleştirilir. Her meslek alanının olduğu gibi burada da bir
takım evrensel etik değerlerden söz edilebilir.
Bu çalışmada, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve
Reklamcılık Yüksek Lisans öğrencileri; K. Akın Toker, Orhun Demirci, Yasemin Yıldırım,
Necdet Arıkan, Zeynep Kantarcı, Sefa Koç ve Musa Duman tarafından, “Basın Bülteni ve
Duyurularına Eleştirel Mesleki Yaklaşımlar” dersi kapsamında yapılan 7 adet farklı içerikli
örnek çalışma kapsamında, basın bültenlerinin haberleştirilmesi ve bunların gerçekte
nasıl işlenmesi gerektiği, adli-idari birimlerin tutum ve davranışları ile kamuoyunun
beklentilerinin nasıl olması gerektiği eleştirel bakış açısı ile ele alınarak irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Basın Bülteni, Etik, Basın Duyurusu, Eleştirel Bakış, Medya

Critical Analysis of Ethics in Press Releases And Announcements through Case Studies

Öz

Today, media is one of the most important centers designating social life. It is accepted that
many people in the modern world perceive and interpret life through media. The notion of
media comprises all operating systems enabling the three basic functions which include;
keeping information and messages, conveying them remotely and updating political and cultural
experiences, either completely or partially. While fulfilling functions such as informing, conveying
culture, entertaining and socializing, mediating commercials to publicize goods and products;
media also fulfills the functions of making a political propaganda, inspecting and criticizing,
creating a public opinion, discussing and establishing a dialogue.
Considering the relationship of press statements with media; one of the most important
functions of media is to provide news and information. By this means, media provides people
with extensive information; from fashion to health and to politics, from economy to private life.
Society is informed and also directed via media, which consequently lays a great burden on media
especially while conveying news. In other words, the vision or agenda created for all incidents in
society is largely a product of media.
Every community has established rules comprising all areas of life in accordance with their own
cultural values to put social life in order. Rules of customs and traditions, as well as principles
and rules of professional practice that are determined according to professional qualities provide
social life with a certain order. Accordingly, moral principles that arise on the basis of various
cultural elements of communities and are usually unwritten spread in every area of social life.
Occupational and professional applications are carried out according to certain moral (ethical)
rules, as well. As in every area of profession; media also has certain social and universal ethical
application rules.
In the study, the graduate students K. Akin Toker, Orhun Demirci, Yasemin Yildirim, Necdet
Arikan, Zeynep Kantarci, Sefa Koc and Musa Duman from Adnan Menderes University Institute of
Social Sciences Department of Public Relations and Advertising examined the reporting of press
bulletins, how to process them in reality, attitudes and behaviors of judicial/administrative units
and expectations of the public, within the scope of a case study which was conducted using seven
different contents within the context of the “Critical Professional Approaches to Press Bulletins
and Releases” lesson from a critical viewpoint.

Anahtar Kelimeler

Press Bulletin, Ethics, Press Release, Critical Viewpoint, Media

Kaynakça

• Arabacı, C. (2004), Basın ve Siyaset Üzerine- Medyada Yeni Yaklaşımlar (editör: Metin Işık) Eğitim yayınları, Konya
• Bayçu, S. U. (2013). Geleneksel ve Sosyal Medya İçin Yazarlık. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bayçu, S.U. (2013). Halkla İlişkiler Yazarlığı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Budak, S. (2015). Halkla İlişkiler ve Medya İlişkisi Çerçevesinde Basın Bültenleri, Halkla İlişkiler ve Medya Ders Notları, Konya: Selçuk Üniversitesi
• Çakır, H. (2017). Gazete Haberlerinde Okur Temsilcisinin Rolü Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Manas-Kırgızitan: Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, (68) 63-75,
• Damlapınar, Z. (2007). Medyada Anadamar (Ampirik) ve Eleştirel Yaklaşımlar. İlköğretim Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretmen El Kitabı. Ankara, RTÜK Yayınları, 128- 134.
• Dingil, A.E. ve Çam, A. (2017). 15 Temmuz darbe girişimi sonrası yerel basın gündemi: Aydın ili örneği. Uluslararası Darbe Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde Aslan, M. Haykıran, R. Bilgenoğlu, K. A. Çeken M. ve Dingil A.E. (Ed.). (1). 155-176.
• Entman, R. (1993) Framing, Toward Clarification Of A Fractured Paradigm. Journal Of Comminication, 43. 51-58
• Girgin, A. Ve Özsoy. S. (2013). Haber Yazmak. İstanbul: Der Yayınları.
• İrvan, S., (2003), Medya ve Etik, Medya Etik ve Hukuk . Alankuş S. (Der). Habercinin El Kitabı 2, İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yay.
• Tokgöz, O. (2008). Siyasal İletişimi Anlamak. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları
• Schlapp, H. (2002). Gazeteciliğe Giriş, Aygün, I. (Çev.). İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları
• Şahin, H. (2016). Medya Etik, Örs, F. (Ed.). Bursa: Sentez Yayınları, 14-22
• Talu, U. (1999). Maskelisine Karşı Açık ve Özgür Subjektiflik. Birikim Yay. (177). 18-20
• Uzun, R. (2007). İletişim Etiği Sorunlar ve Sorumluluklar, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Kırkıkıncı Yıl Kitaplığı, No.2
• Ünlüer, A. O. (2006). “Medyada Etik Söylem ve Medya Etiğini Biçimleyen Temel Belirleyiciler Üzerine Bir Değerlendirme” Küresel İletişim Dergisi, sayı 2, Güz-2006, Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi
• Yolçu, N. (2016). Politik Halkla İlişkilerin Üretimi Olarak Bülten Gazeteciliği. Intermedia International e-journal, 6-7,
• Zor, L. (2014). Medya Etiği Kapsamında Özel Hayatın İhlali Konusu, Akademik Bakış Dergisi. Kırgızistan: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları,
• http,//www.medyadernegi.org/wp-content/uploads/2011/09/medyaetikturk.pdf Syf. 20-21-22 (Erişim Tarihi 17-07-2017)
• https,//www.academia.edu/5046444/BASIN_VE_HALKLA_İLİŞKİLERİN_ BİRBİRLERİYLE_İLİŞKİLERİ_KAVRAMSAL, (Erişim tarihi, 26.09.2017)
• http://bianet.org/kadin/ifade-ozgurlugu/123406-cocuk-odakli-habercilik-icingazetecilere-rehber (Erişim Tarihi 17-07-2017)