Netnografik Analizle Türkiye’de YouTuberlar ve Değişen Ahlaki Panik Fenomeni

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 789 - 811, 24.07.2020

Işıl Tombul

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.649357

Cited By: 4

Öz

Her yeni teknolojik değişim ve bu değişimin getirdiği yeni kültür desenlerinin eski kültürel yapılarla çatışmasından dolayı sosyal medya üzerine yapılan tartışmalar, yeni bir konu değildir; neredeyse teknolojinin hayatımıza girdiği dönemden beri vardır. Web 2.0 teknolojisinin gelişip hizmet alanını artırmasıyla insanların daha ağ tabanlı (networked) bir gündelik hayatı içinde, kamu ve özel alan ister istemez giriftleşmekte, yeni teknolojiler eski bağlamsal yapıları ve mekânları çökertmektedir. Bu sanal mekânda karşımıza çıkan mikro-ünlülük fenomeni; insanların semantik alanda yerleştiremedikleri yeni tekno-bağlamsızlık sebebiyle dönem dönem paniğe neden olmaktadır. Teknolojiyle ilgili ve bilhassa sosyal medya fenomenleri üzerine yapılan panik tartışmaları, genellikle ahlaki değerler üzerinden dönmektedir. Modernitenin ya da Batı yürüyüşünün bizzat Batı’da durmaya başladığı andan itibaren tartışılan ahlaki panik kavramı, özellikle Batı toplumları başta olmak üzere 1960’lardan bugüne toplumlarda bazı dönemlerde görülmeye başlanmıştır. Geç modernitenin sorgulandığı, postmodernitenin tartışıldığı ve eko-sosyo-politik tartışmaların bolca yaşandığı bir zaman diliminde bu kavram, dönemin sosyologları Jock Young tarafından 1971’de kullanılmış, Stanley Cohen tarafından 1972’de kuramlaştırılmış, 1975’te Stuart Hall ve Tony Jefferson, 1979’da Dick Hebdige tarafından altkültür araştırmalarında benimsenmiştir. Bu çalışmada ahlaki panik konusu, Türkiye’deki YouTuber fenomenleri üzerinden ele alınmaktadır. Çalışmanın amacı Ekim - Kasım 2018 tarihlerinde, Türk medyasında YouTuberlar hakkında çıkan ahlaki paniğin çevrimiçi alandaki yansımalarını ortaya koymaktır. Çevrimiçi kültürün gerçek hayattaki normsal pratiklerden farkı yoktur. Sanal alanda belli fenomenler, ünlüler, kanallar, konular üzerinden oluşan topluluk kültürü vardır. Bu kültürel yapı gerçek dünyadan bağımsız değildir. Dışarıda konuşulan paniğin içerideki yansımaları bize paniğin boyutunu göstermesi açısından önemlidir. Kültürel çalışmalar ve antropolojik yaklaşımlar bu konuda en çok tercih edilen yöntemlerdir. Konunun dijital alanda kendine ait bir gerçekliğe sahip olmasından dolayı, dijital etnografik bir yaklaşım sunan netnografik yöntem kullanılmıştır. Çünkü çevrimiçi topluluğun hayranlar (fan) ve sevmeyenlerin (hater) birlikte oluşturduğu bir kültürel alanı vardır. Gerçek hayatta yapılan ahlaki tartışmaların sanal alana yansımaları ve bu paniğin nasıl algılandığı çevrimiçi toplulukta verilen tepkiler üzerinden analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahlakî panik, YouTuber, Mikro-Ünlülük, Çevrimiçi Kültür, Netnografi

YouTubers and Changing Moral Panic Phenomenon In Turkey with Netnographic Analysis

Öz

The debates on social media is not a new matter because every new technological change and the new cultural patterns could lead to clashes with old cultural structures. This continues to exist since technology entered our lives. With the development of Web 2.0 technology and its widespread use, the public and private spaces inevitably become intricate in a more networked daily life of people; and new technologies break down the old contextual structures and spaces. The phenomenon of micro-celebrity in this virtual space causes panic from time to time due to the new techno-contextlessness that people cannot place in the semantic field. Debates on panic by means technology and especially with social media often revolve around moral values. In a period in which late modernity was questioned, postmodernity was discussed, and eco-socio-political debates were abundant, this concept was used by Jock Young in 1971, theorized by Stanley Cohen in 1972 and adopted in subculture researches by Stuart Hall and Tony Jefferson in 1975 and Dick Hebdige in 1979. In this study, these concepts are discussed through YouTube influencers in Turkey. The study aims to reveal the reflections of the moral panic on YouTubers in the Turkish media in October - November 2018 in the online field. Online culture is no different from normative practices in real life. In the virtual space, there is a community culture around certain phenomena, celebrities, channels, topics. This cultural structure is not independent from the real life. The internal reflections of the panic spoken outside are essential in that they exhibit the extent of panic. Cultural studies and anthropological approaches are the most preferred methods. In this study, the netnographic analysis method, which presents a digital ethnographic approach, has been used, since the subject has its reality in the digital field, because the online community has cultural space where fans and haters are together. Reflections of real-life moral debates on the virtual space and how this panic is perceived are analyzed through the responses of the online community.

Anahtar Kelimeler

Moral Panic, YouTuber, Micro-Celebrity, Online Culture, Netnography

Kaynakça

• Bainbridge, W. S. (2010). New World View. William Sims Bainbridge (Ed.). Online Worlds: Convergence of the Real and the Virtual içinde (s.7-19). London: Springer-Verlag.
• BBC (2019, 2 Ağustos). Netflix: RTÜK’ün internet yönetmeliği ne getiriyor, kurul üyeleri ne diyor?. Erişim adresi (19 Kasım 2019): https://www.bbc.com/turkce/haberlerturkiye- 49193378
• Burgess, J. ve Green, J. (2009a). The Entrepreneurial Vlogger: Participatory Culture Beyond the Professional Amateur Divide. P. Snickars ve P. Vondereau (Ed.). The YouTube Reader içinde (89-107). Stockholm: National Library of Sweden.
• Burgess, J. ve Green, J. (2009b). YouTube Online Video and Participatory Culture. Cambridge: Polity Press.
• Clarke, J., Hall, S., Jefferson, T. ve Roberts, B. (2003). Subcultures, Cultures and Class: A theoretical overview. Stuart Hall ve Tony Jefferson (Ed.). Resistance Through Rituals: Youth subcultures in post-war Britain içinde (s.9-74). London: Routledge.
• CNN Türk (2018, 8 Kasım). Danla Bilic: Hedef gösteriliyoruz, linç etmek istiyorlar. Erişim adresi (9 Kasım 2019): https://www.cnnturk.com/magazin/danla-bilic-hedefgosteriliyoruz- linc-etmek-istiyorlar
• Cohen, A. K. (1965). The Sociology of the Deviant Act: Anomie Theory and Beyond. American Sociological Review, 30(1), 5–14.
• Cohen, P. (1972). Sub-Cultural Conflict and Working Class Community. Working Papers in Cultural Studies, No. 2, 5-52.
• Cohen, S. (2002). Folk Devils and Moral Panics: The Creation of the Mods and Rockers. London: Routledge.
• Cohen, S. (2014). “Deviance and Moral Panics”. Tammy L. Anderson (Ed.). Understanding Deviance: Connecting Classical and Contemporary Perspectives içinde (s.356-362). New York: Routledge.
• Drotner, K. (1999). Dangerous Media? Panic Discourses and Dilemmas of Modernity. Paedagogica Historica: International Journal of the History of Education, 35(3), 593- 619.
• Eisenlauer, V. (2013). A Critical Hypertext Analysis of Social Media: The True Colours of Facebook. London: Bloomsburry Publishing.
• Goode, E. ve Ben-Yehuda, N. (2011). Grounding And Defending The Sociology Of Moral Panic. Sean P. Hier (Ed.). Moral Panic and the Politics of Anxiety içinde (s.20-36). London: Routledge.
• Habertürk (2017, 30 Aralık). Altın Kelebek Ödülü geri alınan Enes Batur açıklama yaptı. Erişim adresi (19 Kasım 2019): https://www.haberturk.com/enes-batur-un-altinkelebek- odulu-neden-geri-alindi-enes-batur-dan-aciklama-1776381
• Hall, S., Critcher, C., Jefferson, T., Clarke, J. ve Roberts, B. (1978). Policing the Crisis Mugging, the State, and Law and Order. London: MacMillan.
• Hebdige, D. (1979). Subculture: The Meaning of Style. London: Routledge.
• Hier, S. P. (2011). Introduction: Bringing moral panic studies into focus. Sean P. Hier (Ed.). Moral Panic and the Politics of Anxiety içinde (s.1-16). London: Routledge.
• Hürriyet (2018, 7 Kasım). Enes Batur, Kerimcan ve Danla Bilic’e suç duyurusu. Erişim adresi (9 Kasım 2019): http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/magazin/enesbatur- kerimcan-ve-danla-bilice-dava-soku-41011804
• İnternet Haber (2018, 21 Ekim). Enes Batur son videosunda amcasına küfür etti kriz çıktı!. Erişim adresi (9 Kasım 2019): https://www.internethaber.com/enes-baturson- videosunda-amcasina-kufur-etti-kriz-cikti-1912631h.htm
• Jenkins, H., Ford, S. ve Green, J. (2013). Spreadable Media: Creating Value and Meaning in a Networked Culture. New York: New York University Press.
• Jenkins H., Purushotma, R., Weigel, M., Clinton, K. ve Robinson, A. J. (2009). Confronting the Challenges of Participatory Culture: Media Education for the 21st Century. Cambridge: MIT Press.
• Kozinets, R. V. (2002). The Field Behind the Screen: Using Netnography for Marketing Research in Online Communities. Journal of Marketing Research, 39, 61-72.
• Kozinets, R. V. (2010). Netnography: Doing Ethnographic Research Online. London: Sage.
• Kozinets, R. V. (2012). Marketing Netnography: Prom/ot(ulgat)ing a New Research Method. Methodological Innovations Online, 7(1) 37-45.
• Lange, P. G. (2008). (Mis)Conceptions about YouTube. Geert Lovink ve Sabine Niederer (Ed.). Video Vortex Reader: Responses to YouTube içinde (s.87-100). Amsterdam: Institute of Network Cultures.
• Lange, P. G. (2014). Kids on YouTube: Technical Identities and Digital Literacies. Walnut Creek, CA: Left Coast Press.
• Lumby, C. ve Funnell, N. (2011). Between heat and light: The opportunity in moral panics. Crime Media Culture, 7(3), 277–291.
• Marwick, A. (2016). You May Know Me From YouTube: (Micro)-Celebrity in Social Media. Marshall, P.D. ve Redmond, S. (Ed). A Companion to Celebrity içinde (s.333-350). Chichester: John Wiley & Sons.
• Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Rohloff, A. ve Wright, S. (2010). Moral Panic and Social Theory Beyond the Heuristic. Current Sociology, 58(3): 403–419.
• Senft, T. (2008). Camgirls: Celebrity and Community in the Age of Social Networks. New York: Peter Lang.
• Soygüder, Ş. (2007). Moral Panic (Törel Ürkü) Kavramı ile Medyada Yer Alan Örnek Haberlerin Değerlendirilmesi. Yeni Düşünceler. 2, 93-110.
• Strangelove, M. (2010). Watching YouTube: Extraordinary Videos by Ordinary People. Toronto: University of Toronto Press.
• Strangelove, M. (2015). Post-TV: Piracy, Cord-Cutting, and the Future of Television. Toronto: University Of Toronto Press.
• Thompson, K. (1998). Moral Panics. London: Routledge.
• Weber, M. (1978). Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology. California: University of California Press.
• Young, J. (1971). The role of the police as amplifiers of deviancy, negotiators of reality and translators of fantasy. Stanley Cohen (Ed.). Images of Deviance içinde (s.27-61). Harmondsworth: Penguin.
• Young, J. (2007). Slipping Away – Moral Panics Each Side of ‘the Golden Age’. D. Downes, P. Rock, C. Chinkin, ve C. Gearty (Ed.). Crime, Social Control and Human Rights: From Moral Panics to States of Denial, Essays in Honor of Stanley Cohen içinde (s.53–65). Cullompton, UK: Willan Publishing.