The East-West Dilemma in Halit Refiğ’s Cinema within the Framework of the National Cinema Movement in Turkey

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 1501 - 1523, 24.07.2020

Ayşegül Çilingir , Aytekin Can

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.724666

Cited By: 1

Öz

Cinema and society are dependent of each other and even have an interactive structure. This interactive structure allows social changes and transformations to take place in cinema as well. Cinema, which is affected by society, is also influenced by national elements. Halit Refiğ, the pioneer of the “National Cinema” movement in the history of Turkish cinema, is an important director who argues that Turkish cinema should develop its own interpretation of the cinema. While Refiğ creates the theoretical background of the “National Cinema” movement, he defines his films as both content and form related to these ideas. In his films, he strives to create a unique form of cinema fits the Turkish society by focusing on the national values in his own cinema in the context of the East- West dilemma. This study investigates how the East-West dilemma was dealt with in the cinema of Refiğ, based on the films Bir Türk’e Gönül Verdim , Fatma Bacı and Vurun Kahpeye . This article investigates how Refiğ’s films reflect his cinema tendency and that was analyzed according to a schema that adapted to the cinema and based on Teun A van Dijk’s critical discourse analysis. As a result of this study, it is clearly determined that Halit Refiğ reveals the East-West dilemma in the researched three films.

Anahtar Kelimeler

Cinema, Halit Refiğ, Turkish National Cinema Movement, Teun A. van Dijk’s Critical Discourse Analysis, The East-West Dilemma

Ulusal Sinema Hareketi Çerçevesinde Halit Refiğ Sinemasında Doğu-Batı İkilemi

Öz

Sinema ve toplum, birbirinden bağımsız olmayan hatta etkileşimli bir yapıya sahiptir. Bu etkileşimli yapı, toplumsal değişim ve dönüşümlerin de sinemada kendisini var etmesine olanak sağlar. Kendini toplumla var eden sinema, ulusal unsurlardan da etkilenir. Türk sinema tarihinde “ulusal sinema” hareketinin öncüsü olan Halit Refiğ, Türk sinemasının kendi sinema anlayışını geliştirmesi gerektiğini savunan önemli bir yönetmendir. Refiğ, “ulusal sinema” hareketinin kuramsal alt yapısını oluştururken, filmlerini de bu düşünceleri doğrultusunda hem içerik hem de biçim olarak tanımlar. Halit Refiğ, filmlerinde Doğu-Batı ikilemi bağlamında kendi sinemasında ulusal değerleri ön plana çıkararak, Türk toplumuna özgü bir sinema dili yaratma çabasını gösterir. Bu çalışmada incelenen Bir Türk’e Gönül Verdim, Fatma Bacı ve Vurun Kahpeye filmlerinden hareketle Doğu- Batı ikileminin Refiğ’ in sinemasında nasıl ele alındığı araştırılmıştır. Bu çalışmada Refiğ ’in sinema eğiliminin filmlerinde nasıl aksettirildiği, Teun A. van Dijk’ ın eleştirel söylem çözümlemesinden yola çıkılarak, sinemaya uyarlanan bir şema ile incelenmiştir. Bu çalışmada Halit Refiğ’ in Doğu- Batı ikilemini incelenen üç filmde açık ve net bir şekilde ortaya koyduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Halit Refiğ, Ulusal Sinema, Teun A. van Dijk’ ın Eleştirel Söylem Çözümlemesi, Doğu- Batı İkilemi

Kaynakça

• Adiloğlu, F. (2005). Sinemada Mimari Açılımlar “ Halit Refiğ Filmleri”. İstanbul: Es Yayınları.
• Aydın, M. (2009). Moderniteye Dışarıdan Bakmak. İstanbul: Açılım kitap.
• Berkes, N. (2008 ). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cem, İ. (1973). Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Comolli, J. L., & Narboni, J. (2010). Sinema: Tarih- Kuram- Eleştiri. Y. G. Seçil Büker içinde, Sinema, İdeoloji, Eleştiri (M. Demirtaş, Çev., s. 97-109). İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Coşkun, E. (2009). Türk Sinemasında Akım Araştırması. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Dijk, T. A. (2015). Söylem ve İdeoloji Çok Alanlı Bir Yaklaşım. B. Çoban, & Z. Özarslan içinde, Söylem ve İdeoloji (N. Ateş, Çev., s. 15-101). İstanbul: Su Yayınevi.
• Divitçioğlu, S. (2003). Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı Toplumu/Marksist Üretim Tarzı Kavramı . İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Erdoğan, N. (1992). Sinema Kitabı. İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
• Esen, Ş. (2000). 80’ler Türkiye’sinde Sinema. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Güçhan, G. (1992). Toplumsal Değişme ve Türk Sineması. Ankara: İmge Kitabevi.
• Hakan, F. (2016). Türk Sinema Tarihi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Hristidis, Ş. K. (2007). Sinemada ulusal tavır: Halit Refiğ kitabı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karpat, K. (2011). Türk Siyasi Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kasaba, R. (1998). Eski İle Yeni Arasında Kemalizm ve Modenizm. S. Bozdoğan, & R. Kasaba içinde, Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik (s. 12-28). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Kayalı, K. (2006). Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması. Ankara: Deniz Kitabevi.
• Kongar, E. (2005). 21. Yüzyılda Türkiye . İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Mardin, Ş. (2011). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Monaco, J. (2000). Bir Film Nasıl Okunur? (E. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• Onaran, A. Ş. (1994). Türk Sineması (I. ve II. Cilt). Ankara: Kitle Yayınları.
• Özer, Ö. (2011). Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Konya : Literatürk Yayınlar
• Özgüç, A. (1990). Başlangıcından Bugüne Türk Sinemasında İlkler. İstanbul: Yılmaz Yayınları.
• Özön, N. (1985). Sinema Uygulayımı- Sanatı- Tarihi. İstanbul: Hil Yayın.
• Özön, N. (2013). Türk Sineması Tarihi (1896-1960). İstanbul: Doruk Yayınları.
• Refiğ, H. (1996). Türk Sineması’nın Yükseliş ve Çöküşü Üzerine Bazı Düşünceler. S. M. Dinçer içinde, Türk Sineması Üzerine Düşünceler (s. 177-188). Ankara: Doruk Yayımcılık.
• Refiğ, H. (2009). Doğruyu Aradım Güzeli Sevdim. (I. Zileli, Dü.) İstanbul: Bizim Kitaplar.
• Refiğ, H. (2013). Ulusal Sinema Kavgası. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Said, E. W. (2012). Şarkiyatçılık. (B. Ülner, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Scognamillo, G. (1965). Halit Refiğ - Kadın ve Toplum I. Sinema(8), s. 18-23.
• Scognamillo, G. (2000). Türk Sinemasında Tartışmalar/Polemikler/Kuramlar – 1. www. yenifilm.net/2000/12/turk-sinemasinda-tartismalarpolemiklerkuramlar-1/. adresinden alındı.
• Scognamillo, G. (2010). Türk Sinema Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Sezer, B. (2006). Türk Sosyolojisinin Ana Sorunları. İstanbul: Kızılelma Yayıncılık.
• Solmaz, B. (2011). Modernlik ve Modernleşme Kuramlarına Yöneltilen Eleştiriler. . Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35-58.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis Yayınları.
• Süzgün, İ. (2020, Nisan 12). Türk Sineması Araştırmaları. www.tsa.org.tr/tr/kisi/ kisibio/950/halit-refig adresinden alındı
• Teksoy, R. (2007). Türk Sineması. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• Tuğan, N. H. (2015). Son Dönem Türk Sinemasında Hastalık Temsilleri: Saç Filmnin Eleştirel Söylem Çözümlemesi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 48-76.
• Türk, İ. (2001). Halit Refiğ-Düşlerden Düşüncelere Söyleşiler. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Türk, İ. (2003). Bir Düşüncenin Seyri: Halit Refiğ Kronolojisi. A. Karadoğan içinde, Halit Refiğ: Bir Sinema’nın ve Sinemacı’nın serüveni (s. 1-16). Ankara: Dünya Kitle İletişimi Araştırma Vakfı.
• Yaylagül, L. (2018). sinema Toplum Siyaset. Ankara: Dipnot Yayınları
• Yılmaz, E. (2017). Türk Sinemasında Din Adamına-Din Olgusuna Bakışta Vurun Kahpeye Filminin İki Farklı Versiyonu Üzerinden Sosyolojik Bir Değerlendirme. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 9(35), 9-15.