Bir Tahakküm Biçimi Olarak Oryantalizmin Sinemadaki İzdüşümleri: ‘True Lies’

Yıl 2022, 5. Kültürel Bilişim, İletişim ve Medya Çalışmaları Kongresi Özel Sayısı, 23 - 39, 28.10.2022

İkbal Bozkurt Avcı , Merve Ergüney

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1137082

Öz

Hollywood sineması, Amerikan ideolojisini ve geleneksel değerlerini temsil politikaları aracılığıyla izleyiciye sunan büyük bir endüstridir. Geniş bir yapım, dağıtım ve gösterim ağına sahip olan bu yapının içinde üretilen filmler birçok ülkede gösterilmektedir. Bu çalışmanın amacı sinemada Amerikan ideolojisinin ve oryantalist söylemin nasıl inşa edildiğini ortaya koymaktır. Çalışmanın amacı doğrultusunda, yönetmenliğini James Cameron’un yaptığı 1994 yapımı ‘True Lies’ filmi örneklem olarak belirlenmiştir. True Lies filmi Hollywood sinemasında pek çok benzeri bulunan yıldız oyunculara dayalı, yüksek bütçeli ve gişede başarılı olmuş popüler bir filmdir. Örneklem olarak seçilen film, eleştirel söylem analizi ve ideolojik film eleştirisi yöntemine göre çözümlenmiştir. Çözümlemeden elde edilen sonuçlara göre filmin temel söylemi, o dönem Amerika’nın benimsediği yeni dünya düzeni doğrultusunda izlediği politikalarla paralellik göstermektedir. Filmde gerek görsel gerekse anlamsal olarak hem ben/Batılı ve öteki/Doğulu ayrımına dayanan oryantalist söylem yeniden inşa edilmekte hem de bu ikiliğe yönelik klişeler yinelenmektedir. Çözümlemede, ‘Doğu’ imgesinin Hollywood’un ideolojisi doğrultusunda yaratıldığı ve ‘öteki’ olarak temsil edildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, oryantalizm, ideoloji, True Lies.

Reflections Of Orientalism In Cinema As A Form Of Domination: 'True Lies’

Öz

Hollywood cinema is a large industry that presents American ideology and traditional values to the viewer through representative policies. Films produced within this system, which has a vast production, distribution and screening network, are shown in many countries. The aim of this study is to reveal how American ideology and orientalist discourse are constructed in cinema. For the purpose of this study, the film ‘True Lies’ directed by James Cameron in 1994 was chosen as a sample. True Lies is a high-budget, box-office success with a well-known cast and a popular movie that has many counterparts in Hollywood cinema. The film selected as a sample was analyzed according to the method of critical discourse analysis and ideological film criticism. According to the results obtained from the analysis, the main rhetoric of the film is in parallel with the policies that America followed in accordance with the new world order adopted at that time. In the film, both visually and semantically, the orientalist discourse based on the distinction between I/Western and other/Oriental is reconstructed and the stereotypes related to this duality are repeated. In the analysis, it was concluded that the image of the ’East‘ was created in accordance with the ideology of Hollywood and represented as the ’other'.

Anahtar Kelimeler

Cinema, orientalism, ideology, True Lies.

Kaynakça

• Alhassen, M. (2018). Haqq & Hollywood: Illuminating 100 years of Muslim Tropes and How to Transform Them. New York: Pop Culture Collaborative. Retrieved from https://popcollab.org/learning/haqq-and-hollywood/
• Alsultany, E. (2012). Arabs and Muslims in the media: Race and representation after 9/11. New York: New York University Press.
• Armes, R. (2011). Sinema ve Gerçeklik Tarihsel Bir İnceleme [Film and Reality: A Historical Survey]. (Z. Ö. Barkot, Trans.) İstanbul: Doruk Publishing.
• Balcı, A. (2016). Açıklamalı Eğitim Yönetimi Terimleri Sözlüğü [Annotated Glossary of Educational Administration Terms]. Ankara: Pegem Publishing.
• Bauman, Z. (2012). Sosyolojik Düşünmek [Thinking Sociologically]. (A. Yılmaz, Trans.) İstanbul: Ayrıntı Publishing.
• Berger, P. L., & Luckmann, T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi [The Social Construction of Reality: A Treatise in the Sociology of Knowledge]. (V. S. Öğütle, Trans.) İstanbul: Paradigma Publishing.
• Blauvelt, C. (2008). Aladdin, Al-Qaeda, and Arabs in U.S. film and TV. Jump Cut: A Review of Contemporary Media(50). Retrieved from https://www.ejumpcut.org/archive/jc50.2008/reelBadArabs/text.html
• Booth, W. (2007, 06 23). Cast of Villains: Reel Bad Arabs’ Takes on Hollywood Stereotyping. Washington Post.
• Canar, B. (2012). Soğuk Savaş Sonrasında Amerika Birleşik Devletleri'nin Karadeniz Politikası [Black Sea Policy of the United States of America in the Post-Cold War]. Journal of Ankara SBF, 67(1), 49-80.
• Corrigan, T. (2011). Film Eleştirisi El Kitabı [A Short Guide to Writing about Film]. (A. Gürata, Trans.) Ankara: Dipnot Publishing.
• Erkan, H. (2009). Hollywood Sinemasında Oryantalizm [Orientalism in Hollywood Cinema]. İstanbul: Kırmızı Kedi Publishing.
• Germaner, S., & İnankur, Z. (1989). Oryantalizm ve Türkiye [Orientalism and Turkey]. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Sanat Yayınları [Turkish Culture Service Foundation Art Publications].
• Gider Işıkman, N. (2009). Amerikan Sinemasının İdeolojik Yapısı Bağlamında Arap Temsili [The Ideology of American Cinema Arab Representation in Context of Structure]. Marmara Journal of Communication(14), 175-191.
• Hale, W. (2003). Türk Dış Politikası: 1774-2000 [Turkish Foreign Policy: 1774-2000]. (P. Demir, Trans.) İstanbul: Mozaik.
• Halliday, F. (2014). "Oryantalizm" ve Eleştirmenleri ["Orientalism" and Its Critics]. In A. Yıldız (Ed.), Oryantalizm Tartışma Metinleri [Orientalism Discussion Texts] (pp. 78-106). Ankara: Doğubatı.
• Herman, E., & Chomsky, N. (2012). Rızanın İmalatı: Kitle Medyasının Ekonomi Politiği [Manufacturing Consent: The Political Economy of the Mass Media]. İstanbul: BGST.
• Kazgan, G. (2005). Küreselleşme ve Ulus Devlet: Yeni Ekonomik Düzen [Globalization and the Nation State: The New Economic Order]. İstanbul: İstanbul Bilgi University Publishing.
• Kellner, D. (1995). Media Culture. New York: Routledge.
• Kellner, D. (2013). Sinema Savaşları Bush-Cheney Döneminde Hollywood Sineması ve Siyaset [Cinema Wars: Hollywood Film and Politics in the Bush-Cheney Era]. (G. Koca, Trans.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Keyman, E. (2011). Globalleşme, Oryantalizm ve Öteki Sorunu 11 Eylül Sonrası Dünya ve Adalet [Globalization, Orientalism and the Other Problem The World and Justice After September 11]. Doğu Batı Düşünce Dergisi [Journal of East-West Thought](20-II), pp. 11-32.
• Kırel, S. (2010). Kültürel Çalışmalar ve Sinema [Culturel Studies and Cinema]. İstanbul: Kırmızı Kedi Publishing.
• Kontny, O. (2002). Üçgenin Tabanını Yok Sayan Pythagoras: Oryantalizm ve Ataerkillik Üzerine. Doğu Batı Düşünce Dergisi [Journal of East-West Thought](20-1), pp. 211-225.
• Mardin, Ş. (2019). Oryantalizmin Hasıraltı Etiği [The Underground Ethics of Orientalism]. Doğu Batı Düşünce Dergisi [Journal of East-West Thought](20-1), pp. 107-112.
• Mather, P. (2020). Intercultural sensitivity in Orientalist cinema. East Asian Journal of Popular Culture, 6(2), 177-193.
• Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü [Communication Dictionary]. Ankara: Bilim ve Sanat Publishing.
• Oran, B. (2010). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Cilt II) [urkish Foreign Policy: Facts, Documents, Comments from the War of Independence to the Present (Volume II)]. İstanbul: Iletisim Publishing.
• Oxford Dictionary. (2022). Orientalism. Retrieved 06 13, 2022, from https://www.lexico.com/definition/orientalism
• Önal, H., & Baykal, K. C. (2011). Klasik Oryantalizm Yeni Oryantalizm ve Oksidentalizm Söylemi Ekseninde Sinemada Değişen “Ben” ve “Öteki” Algısı [Changing The Perception Of “I” And “The Other” In Cınema Within The Scope Of Orientalism, New Orientalism And Occidentalism Discourse]. Journal of World of Turks, 3(3), 107-128.
• Özden, Z. (2014). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi [Film Criticism: Fundamental Approaches to Film Criticism and Genre Film Criticism]. Ankara: İmge Kitabevi.
• Özer, Ö. (2015). Teun Adrian Van Dijk Örneğinde Eleştirel Söylem Çözümlemesi [Critical Discourse Analysis in the Case of Teun Adrian Van Dijk]. In B. Yıldırım (Ed.), İletişim Araştırmalarında Yöntemler [Methods in Communication Studies] (pp. 197-286). Konya: Literatürk Publications.
• Pamuk, A. (2014). Kimlik Ve Tarih - Kimliğin İnşasında Tarihin Kullanımı [Identity and History - The Use of History in the Construction of Identity]. İstanbul: Yeni İnsan Publications.
• Ryan, M., & Kellner, D. (2010). Politik Kamera: Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası [Camera Politica: The Politics and Ideology of Contemporary Hollywood Film]. (E. Özsayar, Trans.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları [Ayrıntı Publications].
• Said, E. (1998). Oryantalizm [Orientalism]. (N. Uzel, Trans.) İstanbul: İrfan Yayınevi [İrfan Publications].
• Said, E. (2008). Şarkiyatçılık: Batının Şark Anlayışları [Orientalism: Western Conceptions of the Orient]. (B. Ülner, Trans.) İstanbul: Metis Yayınları [Metis Publications].
• Satır, M. E., & Özer, N. P. (2018). Oryantalist Bakış Açısının Sinemaya Yansıması: The Physcıan (2013) Filmi Örneği. [Reflection of Orientalist Point of View On Cinema Case of: The Physican (2013) Film]. Gümüşhane University e-Journal of Faculty of Communication, 6(1), 759-778.
• Shaheen, J. G. (2003, Jul). Reel Bad Arabs: How Hollywood Vilifies a People. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 588, 171-193. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/pdf/1049860.pdf
• Shaheen, J. G. (2006). Reel Bad Arabs How Hollywood Vilifies a People. (Media Education Foundation, Interviewer) Retrieved from https://www.mediaed.org/transcripts/Reel-Bad-Arabs-Transcript.pdf
• Shaheen, J. G. (2009). Reel Bad Arabs: How Hollywood Vilifies a People. USA: Olive Branch Press.
• Söylemez, S., & Göktürk , G. (2021). Hollywood Sinemasında Türkiye’ye Yönelik Oryantalist Bakışın Sosyolojik Analizi [A Sociological Evalutation The Orientalist Portrayal of Turkey in Hollywood Films]. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi [SDU Faculty of And Sciences Journal of Social Science](54), pp. 248-269.
• Şah, U. (2020). Eleştirel Söylem Analizi: Temel Yaklaşımlar [Critical Discourse Analysis: Main Approaches]. Kültür Araştırmaları Dergisi [The Journal of Cultural Studies](7), pp. 210-231.
• Türk Dil Kurumu. (2022). Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Retrieved 06 13, 2022, from https://sozluk.gov.tr/
• Türkmen, M. Y., & Özçınar, M. (2020). 11 Eylül Sonrası Hollywood Sinemasında İslamofobinin Yeniden Üretimi [Reproduction of Islamophobia in Post 9/11 Hollywood Cinema]. Journal of Erciyes Communication, 7(2), 1321 - 1343.
• Uluç, G. (2009). Medya ve Oryantalizm. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Uluç, G., & Küngerü, A. (2018). Sinemada Arapların Temsiline Bir Örnek: “Keskin Nişancı" Filmi [An Example of the Representation of Arabs in Cinema: American Sniper]. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi(68), 1-13.
• Yahiaoui, R. (2022). Fansubbing and the Perpetuation of Western Popular Culture's Gender and Racial Stereotypes in Arabic. International Journal of Society, Culture and Language, 10(2), pp. 1-11.
• Yardım, M. (2018). Doğu, Batı ve Ötekilik [East West and Otherness]. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Yiğit, Z. (2008). Hollywood Sineması'nın Yeni Oryantalist Söylemi ve 300 Spartalı [The New Orientalist Utterance Of Hollywood Cimena And 300 Spartans]. Journal of Selcuk Communication, 5(3), 236-249.
• Yıldız, A. (2014). Oryantalizm Tartışma Metinleri Sunuş [Orientalism Discussion Text, İntroduction]. In A. Yıldız, Oryantalizm Tartışma Metinleri [Orientalism Discussion Text] (pp. 9-14). Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Yücel, A., & Sürmeli, Z. (2019). Sinemada oryantalist ve oksidentalist söylem: “duvara karşı” filmi örneği [Orientalist and Occidentalist Discourse in Cinema:"Against the Wall Film" Example]. İdil, 8(54), pp. 111-125.