Kadın Kimliği İnşasının Animasyon Filmlerine Yansımaları: Disney ve Hayao Miyazaki Filmleri Üzerine Bir Analiz

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 57 - 78, 30.01.2023

Hilal Taşkın , Ayda Sabuncuoğlu İnanç

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1183539

Öz

Kadınların geleneksel toplum yapısı düzeni içerisinde güzel ve çekici sıfatları çerçevesinde konumlandırılan, evden uzakta bir hayatı olmayan roller silsilesine sahip olduğu gözlenmektedir. Modernizm sürecine geçilmesi aşamasında kadının kimlik unsurlarının değişmeye başladığı görülmektedir. Çalışma kapsamında kadın kimliğinin geleneksel dönemden günümüze kadar geçirmiş olduğu değişimler animasyon filmlerdeki kadın karakterler üzerinden analiz edilmiştir. 1984-2022 yılları arasında yapılmış olan Disney ve Hayao Miyazaki animasyon filmlerinin 20 afişi kadın kimliği inşası bağlamında göstergebilim yöntemiyle incelenmiştir. Afişlerde kadın kimliğiyle özdeşleştirilen roller, güzellik dayatması, kadının üzerindeki çevresel baskı unsurlarının varlığı ve postmodern döneme gelene değin yaşamış olduğu değişimin yansımalarının sorgulanmasını içeren five temel sorunun cevabı aranmıştır. Disney animasyon afişlerinde kadın temsilinin bireyselleşen, özgürlüklerinin peşinden giden bir kimlik yapısına dönüştüğü gözlemlemlenirken Hayao Miyazaki animasyon filmlerinde kadın karakterlerin genel itibariyle güzellik dayatmasına tabi tutulmayan, erkek kahramana ihtiyaç duymayan hatta kurtarıcı rolünde konumlandırıldığı bir kimlik yapısına sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kimlik, Kimlik İnşası, Kadın Kimliği, Toplumsal Cinsiyet, Animasyon, Identity, Identity Construction, Female Identity, Gender, Animation

Reflections of the Female Identity Constructions in Animation Movies: An Analysis on of Disney and Hayao Miyazaki Movies

Öz

It is observed that women have a series of roles that are positioned within the framework of beautiful and attractive adjectives in the traditional order of social structure and they do not have a life away from home. It has been seen that the identity elements of women have begun to change during the transition to the process of modernism. Within the scope of the study, the changes that the female identity has undergone from the traditional period to the present were analyzed through the female characters in animated films. Twenty posters of Disney and Hayao Miyazaki animated films made between 1984 and 2022 were analyzed by semiotics in the context of female identity construction. The answer to five basic questions were sought, which include the roles identified with women's identity in the posters, the imposition of beauty, the existence of environmental pressure elements on women, as well as the reflections of the change that women's identity has experienced until the postmodern period. According to the research results; over time, the representation of women in Disney animated posters has changed and the characters became more individualized women who pursue their freedom. Additionally, research results showed that Hayao Miyazaki's female characters in animated movies were not subjected to the imposition of beauty, did not need a male hero, and even had an identity structure in which they were positioned in the role of savior.

Anahtar Kelimeler

Identity, Identity Construction, Female Identity, Gender, Animation

Kaynakça

• Abel, S. (1995). The Rabbit in Drag: Camp and Gender Construction in the American Animated Cartoon. The Journal of Popular Culture, 29(3), 183-202. https://doi.org/10.1111/j.0022-3840.1995.00183.x
• Aktaş, G. (2013). Feminist Söylemler Bağlamında Kadın Kimliği: Erkek Egemen Bir Toplumda Kadın Olmak. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 30(1), 53-72.
• Assmann, J. (2001). Kültürel Bellek. Ayrıntı Yayınları.
• Avcıoğlu, G. Ş. (2011). Yapısal Kimlikten Seçimsel Kimliğe: Kimliğin Medya Yoluyla Yeniden Üretimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 359-370.
• Bauman, Z. (2001). Parçalanmış Hayat. Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2005). Work, Consumerism and the New Poor (2. bs). Open University Press.
• Beck, U. (1992). Risk Society, Towards a New Modernity. Sage Publications Ltd. https://doi.org/10.2307./3341155
• Bee, H., & Boyd, D. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi. Kaknüs Yayınları.
• Bhasin, K. (2003). Toplumsal Cinsiyet/ Bize Yüklenen Roller. Kadav Yayınları.
• Bora, A. (2011). Kadınların Sınıfı-Ücretli El Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası. İletişim Yayınları.
• Çalışır, M. (2018). Canlandırma Filmlerinde Toplumsal Cinsiyet Rolleri: 2000 Sonrası Disney ve Pixar Filmleri Üzerinden Bir Analiz [Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. http://acikerisim.akdeniz.edu.tr/xmlui/handle/123456789/3855
• Çoban Keneş, H. (2015). Punky ve Afacan Toto İsimli Çizgi Filmlerde “Ötekinin” Temsili. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 49, 3150. dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/issue/22900/245172
• Connolly, W. E. (1995). Kimlik ve Farklılık- Siyasetin Açmazların Karşı Demokratik Çözüm Önerileri (2. bs). Ayrıntı Yayınları.
• Deniz, A. (2021). Yerli Yapım Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Eşit(siz)liği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(43). https://doi.org/10.26466/opus.910874
• Dinç, N., & Dokur, E. (2020). Animasyon Sinemasında Cadı İmgesi ve Miyazaki Film Örneği: “Küçük Cadı Kiki”. Ulakbilge, 55, 1474-1488. ulakbilge.com/makale/pdf/1610362111.pdf
• Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal Cinsiyet- Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Sistem Yayıncılık.
• Dowling, C. (1999). Sindrella Kompleksi: Çağdaş Kadında Bağımsızlık Korkusu. Öteki Yayınları.
• Dunn, R. G. (1998). Identity Crises: A Social Critique of Postmodernity. University of Minnesota Press.
• Etikan, I. (2016). Comparison of Convenience Sampling and Purposive Sampling. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 1. https://doi.org/10.11648/j.ajtas.20160501.11
• Giddens, A. (2005). Sosyoloji. Ayraç Yayınları.
• Gillam, K., & Wooden, S. R. (2008). Post-Princess Models of Gender: The New Man in Disney/Pixar. Journal of Popular Film and Television, 36(1), 2-8. https://doi.org/10.3200/JPFT.36.1.2-8
• Girgin, Ü. H. (2018). Gelenekten Postmoderne Kimlik İnşa Süreci ve Yeni Medya: Facebook. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 207. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akader/issue/36855/408024
• Gleason, P. (2006). The Post-Colonial Studies Reader. Içinde B. Ashcroft, G. Griffiths, & H. Tiffin (Ed.), Identifying Identity (s. 194). Routledge.
• Güzel, S., Soya, H. R., Şemin, M. E., & Şahin, B. (2015). Çizgi Film, Çocuk ve Toplumsallaşma: Jetgiller ve Taş Devri Örneği. The Journal of Academic Social Sciences, 21(21), 57-57. https://doi.org/10.16992/ASOS.974
• Hall, S. (1998). Eski ve Yeni Kimlikler. Içinde Kültür, Küreselleşme ve Yeni Dünya Sistemi (ss. 63-97). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Illich, I. (1996). Gender. Ayraç Yayınları.
• Kamacıoğlu, B. (2017). Çizgi Filmlerin Kültür Aktarımındaki Rolü ve Hayao Miyazaki Çizgi Filmleri. Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, 7(2), 1-18. https://doi.org/10.20488/www-std-anadolu-edu-tr.393478
• Karaman, E. (2017). Roland Barthes ve Charles Sanders Peirce’in Göstergebilimsel Yaklaşımlarının Karşılaştırılması. Istanbul Aydin Universitesi Dergisi, 9(2), 25-36. https://doi.org/10.17932/IAU.IAUD.13091352.2017.9/34.25-36
• Kaşkaya, M., & Eren, N. H. Ö. (2020). Animasyon Filmlerinde Kadın Karakterler. Journal of Turkish Studies, 15(2), 1039-1053. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.42096
• Kılcı, Ş. E. (2009). Tüketim Toplumunun Bir Formu Olarak Çizgi Filmlerde Çocukluk ve Toplumsal Cinsiyet Temsilleri: Barbie, Bratz ve Winx Club [Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. http://dspace.kocaeli.edu.tr:8080/xmlui/handle/11493/11442
• Kırel, S., & Bostan, A. D. (2018). Postmodern Dönem Disney Prenses Anlatılarında İnşa Edilen Kadın Temsilinin Moana Örneği Üzerinden İncelenmesi. TRT Akademi, 3(5), 6-27. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trta/issue/35456/356490
• Küçük, Ö. (2021). Güzellik Tüketimi Estetiği Olarak Winx Çizgi Film Serisi ve Zihin Altı Mesajları. Antropoloji, 41, 124-135. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.875388
• Kuruoğlu, H., & İçelli, M. Y. (2018). Türk Çizgi Filmlerinde Öteki Temsili. 1st International Conference on Cultural Informatics, Communication Media StudiesProceedings, 253-264.
• Lacroix, C. (2004). Images of Animated Others: The Orientalization of Disney’s Cartoon Heroines From The Little Mermaid to The Hunchback of Notre Dame. Popular Communication, 2(4), 213-229. https://doi.org/10.1207/s15405710pc0204_2
• Marshall, E., & Sensoy, Ö. (2009). The Same Old Hocus-Pocus: Pedagogies of Gender and Sexuality in Shrek 2. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 30(2), 151-164. https://doi.org/10.1080/01596300902809104
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Muratoğlu Pehlivan, B. (2019). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türk Çizgi Filmlerinde Anne ve Baba Temsili Üzerine Bir Çalışma. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 1(2), 15-27. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mekcad/issue/45570/614778
• Okuyucu, A. D. (2012). Son Dönem Walt Disney Animasyon Filmlerinde ’Öteki’nin Temsili [Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü]. https://www.proquest.com/docview/2606863485?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true
• Öztat, F., & Arıkan, A. (2021). Göstergebilimsel Açıdan Miyazaki Film Afişlerinde Kız Çocuğu İmgesi. Medeniyet Sanat Dergisi, 6(2). https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.841124
• Sarup, M. (1996). Culture and Post-Modern World. Içinde M. Sarup, R. Tasneem, & G. Athens (Ed.), Identity and Narrative (s. 14). The University of Georgia Press.
• Şenol, D., Erdem, S., Uzun, Z., & Erdem, E. (2016). Toplumsal Cinsiyetin Bir Aktarım Aracı Olarak Çizgi Filmler: Sindirella ve Pamuk Prenses Örneği. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 2(2). https://app.trdizin.gov.tr/makale/TWpVMU56TXpNdz09
• Sokolova, M. V., & Mazurova, M. V. (2015). Characters of Modern Animated Series in Games and Toys of Preschool Children. Cultural-Historical Psychology, 11(2), 80-85. https://doi.org/10.17759/chp.2015110208
• Stoller, J. R. (1994). Sex and Gender. Routledge.
• TDK. (2022, Mayıs 25). kimlik. TDK. https: / / sozluk.gov.tr/
• Ünal, M. F. (2016). Göstergebilimin Serüveni. Mütefekkir, 3(6), 379-398. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.284572
• Yıldız, H. (2013). Canlandırma Filmleri ile İdeoloji Aktarımı: Shrek Disney’e Karşı. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 20, 69-85. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akil/issue/48086/608042
• Zoonen, L. (1997). Feminist Media Perspectives. University of Wals.
• Zor, İ., & Bulut, S. (2020). Toplumsal Cinsiyet Kavramına Animasyon Filmleriyle Bakmak: Buz Devri, Shrek ve Winx Club: Kayıp Krallığın Sırrı Örnekleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 11(1). https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumus/issue/52805/625762