The Young Turks in Turkish Modernization: The Journalist and Political Identity of Hüseyin Cahit Yalçın

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 205 - 221, 30.01.2023

F. Betül Aydın Varol

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1189839

Öz

Turkish modernization movements in the Ottoman period started in the 19th century. The ideas that started with the New Ottomans and continued with the Young Turks had a great impact on this political, economic and social transformation based on Westernization. At that time, The Young Turks were influential in laying the foundations of the Committee of Union and Progress, which had Sultan II. Abdulhamit proclaimed the Kanun-i Esasi and caused him to be dethroned in the following process. In this study, Hüseyin Cahit Yalçın, who is a political actor and especially his journalistic aspect, and the effect of his westernist thought on Turkish journalism and political life will be discussed. In this study, where the document analysis method was used, the works written by himself, his autobiographies and the works written about him were used and Yalçın's journalistic aspect was examined. As a result, there has been someone who has seen both sides of the relationship between the press and politics at the same time (in some periods). However, circumstances led him to criticize the ideas he was a defender of at some times and to defend the ideas he criticized.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Cahit Yalçın, New Ottomans, Young Turks, Modernization

Türk Modernleşmesinde Jön Türkler ve Hüseyin Cahit Yalçın’ın Gazeteci ve Siyasi Kimliği

Öz

Osmanlı Döneminde Türk modernleşme hareketleri 19. yüzyılda başlamıştır. Batılılaşma eksenli bu siyasal, ekonomik ve toplumsal dönüşümde Yeni Osmanlılarla başlayan ve sonrasında Jön Türklerle devam eden fikir akımlarının büyük etkisi olmuştur. O dönem için demokrasi, özgürlük gibi Batı menşeili kavramların Osmanlı’da uygulanması noktasında baskı unsuru oluşturan, Sultan II. Abdülhamit’e Kanun-i Esasiyi ilan ettiren ve ilerleyen süreçte tahtan da indirilmesine neden olan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin temellerinin atılmasında Jön Türkler etkili olmuştur. Cemiyet mensuplarının kendi aralarında farklı Batılılaşma tasavvurları olmasına rağmen, mensuplar bu süreçte basını etkili bir şekilde kullanmışlardır. Çünkü özellikle Yeni Osmanlılar adıyla ilk oluşumu başlatan ekibin içerisinde gazetecilerin ağırlıklı olması, basının etkili bir şekilde kullanılmasını beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin (İTC) bir mensubu olan ve gerek Osmanlı gerekse cumhuriyet döneminde siyasi bir aktör ve özellikle gazetecilik yönü ağır basan Hüseyin Cahit ve onun batıcılık düşüncesinin Türk gazetecilik ve siyasi yaşamına etkisi ele alınacaktır. Dokuman analiz yönteminin kullanıldığı bu çalışmada, kendi yazdığı eserlerden, otobiyografileri ile onun hakkında yazılan eserlerden yararlanılmış ve Yalçın’ın gazeteci yönü incelenmiştir. Sonuç olarak basın ve siyaset ilişkisinin her iki tarafını (bazı dönemlerde) aynı anda gören biri olmuştur. Ne var ki şartlar onu kimi dönem savunucusu olduğu düşünceleri eleştirmeye, bazen de eleştirdiği düşünceleri savunmaya itmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Osmanlılar, Jön Türkler, Batılılaşma, Hüseyin Cahit Yalçın

Kaynakça

• Akşin, S. (2007). Kısa Türkiye Tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Akşin, S. (1998a). Jön Türkler ve İttihat Terakki. İmge Yayınevi.
• Arabacı, C. (2010). İttihat ve Terakki Basını. İçinde Hakan Aydın (Ed.), İkinci Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset (ss. 73-171). Palet Yayınları.
• Ateş, T. (2007). Siyasal Tarih. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ayhan, B. (2010). II. Meşrutiyet Döneminde İttihat ve Terakki, Siyaset ve Basın. İçinde Hakan Aydın (Ed.), İkinci Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset (ss. 43-72). Palet Yayınları.
• Bengi, H. (2000). Gazeteci, Siyasetçi ve Fikir Adamı Olarak Hüseyin Cahit Yalçın. Atatürk Araştırma Merkezi.
• Berkes, N. (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma. Yapı Kredi Yayınları.
• Beyatlı, Y. K. (2012). Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım. İstanbul Fetih Cemiyeti Yayını.
• Burak, D. M. (2003). Osmanlı Devleti’nde Jön Türk Hareketinin Başlaması ve Etkileri. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 14, 291-318.
• Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage.
• Çetinkaya, Y. D. (2007). Hüseyin Cahit Yalçın. İçinde M. Gültekingil & T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Ansiklopedisi, (ss. 314-329). İletişim Yayınları.
• Erdem, E. (2022). İttihatçılık-Kemalizm İlişkisi Bağlamında Hüseyin Cahit Yalçın’ın Siyasal Düşüncesi. 7. Uluslararası Erciyes Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 208-2014.
• Ertan, T. F. (2010). Atatürk Döneminde Devletçilik-Liberalizm Tartışmaları. Phoenix Yayınevi.
• Huyugüzel, Ö. F. (1982). Hüseyin Cahit Yalçın’ın Hayatı, Hikâye ve Romanları Üzerinde Bir Araştırma. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• İrtem, S. K. (1999). Yıldız ve Jön Türkler İttihat Terakki ve Gizli Tarihi. Temel Yayınları.
• Karpat, K. (2014). Osmanlı Modernleşmesi. Timaş Yayınları.
• Kılıç, N. (2021). Hüseyin Cahit Yalçın’ın 1946 Tarihli Raporu ve Basın Tarihimizdeki Önemi. 11(21), 371-389.
• Kocabaş, S. (1991). Kendi İtiraflarıyla Jön Türkler Nerede Yanıldı. Vatan Yayınları.
• Mardin, Ş. (1999). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (2009). Türk Modernleşmesi. İletişim Yayınları.
• Sina Akşin. (1998b). Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi. İmaj Yayınevi.
• Söğütlü, İ. (2010). Jön Türkler ve Türkiye’nin Batılılaşması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 1-28.
• Temo, İ. (2013). İttihat ve Terakki Anılarım. Alfa Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (1995). Türkiye’de Siyasi Partiler (1859-1952. Arba Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (1998). Türkiye’de Siyasal Partiler, (İkinci Meşrutiyet Dönemi) (C. 1). İletişim Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (2004). Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri. Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Uçman, A. (2006). Hüseyin Cahit Yalçın. İçinde Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi (2. bs, ss. 668-669). Yapı Kredi Yayınları.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis.
• Yalçın, H. C. (1947). Benim Görüşümle Olaylar 4: Komünist Tahrikleri Karşısında. Ulus Basımevi.
• Yalçın, H. C. (1999). Edebiyat Anıları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yalçın, H. C. (2000). Siyasal Anılar. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yalçın, M. (1994). Jön Türklerin Serüveni. İlke Yayınları.