Provincial-Urban Presentation in Turkish Cinema: The Case of Nuri Bilge Ceylan's Winter Sleep Film

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 819 - 844, 30.07.2023

Kürşad Erkal

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1162938

Öz

Urbanisation, which emerged with industrialisation, has also created a new character, the urban human type. While this new type differs from the provincial character, which is the representation of the traditional way of life, the interaction and conflicts between them have been the subject of interest in the field of art as well as social sciences. In this sense, cinema is a branch of art in which rural-urban comparisons are frequently made. This study aims to compare the provincial type of people, which has transformed due to communication and transportation technologies as well as socio-economic developments, with the urban type of people. In this context, the 2014 film "Winter Sleep", one of the most recent examples of village-urban comparison in Turkish cinema, was analysed using the "Multimodal Critical Discourse Analysis" method developed by Machin and Mayr (2012), which offers the opportunity to examine texts and visuals together. As a result of the research, it was found that although some of the characters in the film such as Hidayet, Hamdi hoca, İsmail lead an urban life, their rural culture characters continue to predominate and this distinction is clearly processed in the film.

Anahtar Kelimeler

Provincial, Urban, Turkish Cinema, Nuri Bilge Ceylan

Türk Sinemasında Taşralı-Kentli Sunumu: Nuri Bilge Ceylan’ın Kış Uykusu Filmi Örneği

Öz

Sanayileşme ile kırsaldan kentlere yönelen yoğun ilgi kontrolsüz göçleri ortaya çıkarmıştır. Farklı bölgelerden, kültürlerden gelen insanların oluşturduğu hızlı yığıntı, ekonomik, sosyal ve kültürel sorunları beraberinde getirirken, problemleri çözmeye, ortak bir yaşam kültürü oluşturmaya dönük düzenlemeleri de mecburi kılmıştır. Bu kentleşme olgusuyla beraber yeni bir karakter ve kavram olarak kentli insan tipi de ortaya çıkmıştır. Bu yeni tip, zamanla geleneksel yaşam biçiminin temsili olan köylü (taşralı) karakterden ayrışırken aralarındaki etkileşim ve çatışmalar sosyal bilimlerle birlikte sanat alanının da ilgi gösterdiği bir konu olmuştur. Bu anlamda sinema taşralı-kentli karşılaştırmalarının sıklıkla yapıldığı bir sanat dalı olarak öne çıkmaktadır. Çalışma, iletişim, ulaşım teknolojilerinin yanı sıra sosyo-ekonomik gelişmeler nedeniyle dönüşen taşralı insan tipinin kentli insan tipiyle güncel mukayesesini amaçlamaktadır. Bu bağlamda Türk sinemasının taşralı-kentli karşılaştırmasının yapıldığı en güncel örneklerinden olan 2014 yapımı “Kış Uykusu” filmi, Machin ve Mayr (2012) tarafından geliştirilen, metinleri ve görselleri birlikte inceleme fırsatı sunan “çok modlu eleştirel söylem analizi” yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda filmde yer alan Hidayet, Hamdi hoca, İsmail gibi karakterlerin bir kısmının kentli bir yaşam sürseler de kırsal kültür karakterlerinin baskın bir şekilde devam ettiği, bu ayrımın filmde net bir şekilde işlendiği bulgularına erişilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nuri Bilge Ceylan, Taşralı, Kentli, Türk Sineması

Kaynakça

• Akbaş, Ö. U., & Atalay, G. E. (2020). Geleneksel Kadınlık Rollerinin Sosyal Medyada Yeniden Üretimi: Kendine Yardım Temalı YouTube Kanallarına Yönelik Çok Modlu Eleştirel Söylem Analizi. Kültür ve İletişim, 23(45), 58-86.
• Arslan, A. (2004). Bir Ankara Köyü (Kavaközü)’nün Sosyolojik İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(17), 53-70.
• Ayata, S., & Ayata, A. (t.y.). Konut, Komşuluk ve Kent Kültürü. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı.
• Başaran, A. (2014). Post-Öykü: Öykünün Sonuna Tanıklık Etmek Modernlik ve Post-modernlik Bağ-lamında Post-Öykü Sorunsalına Bir Giriş. Post Öykü Dergisi, 1, 82-88.
• Bayrakçı, M. (2012). Sinema ve Toplum. Http://Akademikperspektif.Com/2012/10/03/Sinema-Ve-Toplum/
• Çakır, S. (2011). Türkiye’de Göç, Kentleşme/Gecekondu Sorunu ve Üretilen Politikalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011(23), 209-222.
• Çoban, B. (2003). Söylem, İdeoloji ve Eylem: İktidar ve Muhalefet Arasındaki Mücadeleyi Çözümleme Denemesi. İçinde B. Çoban & Z. Özarslan (Ed.), Söylem ve İdeoloji: Su Yayınevi.
• Depeli, G. (2016). Emine Mine, Hepsi Sensin Be Kızım: Yeşilçam Sinemasının Eril Fantezisi. Fe Dergisi, 8(2), 125-137.
• Dorsay, A. (2011). Sinemamızda Değişim Rüzgarları. Remzi Kitabevi.
• Erkan, R. (2004). Kentleşme ve Sosyal Değişme. Bilim Adamı Yayınları.
• Es, M. (2007). Kent Üzerine Düşünceler. Plato Danışmanlık.
• Es, M., & Ateş, H. (2004). Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 48, 205-248.
• Geray, C. (1974). Türkiye’de Kırsal Yerleşme Düzeni ve Köy Kent Yaklaşımı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 30(1), 45-66.
• Güner, T., & Akyildiz, H. (2014). Gelin, Düğün, Diyet filmleri ışığında geçmişten günümüze Türkiye’de göç, istihdam ve kentleşme sorunları. Çalışma ve Toplum, 0(40), 187-210.
• Güreşçi, E. (2015). Köyden Kente Göçün Köydeki ve Kentteki Yansımaları: Akpınar Köyü Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(2), 47-55.
• Hayta, Y. (2016). Kent Kültürü ve Değişen Kent Kavramı. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 165-184.
• Hegel, G. W. F. (2010). Karalama Defterinden Aforizmalar (E. Orman, Çev.). Belge Yayınları.
• Kaya, E. (2017). Kentleşme ve Kentlileşme. İşaret Yayınları.
• Kaymal, C. (2017). Kırdan Kente Göçün Kültürel Sonuçları: Gecekondulaşma ve Arabesk. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 1499-1519.
• Keleş, R. (1973). 100 Soruda Türkiye’de Şehirleşme. Gerçek Yayınevi.
• Kress, G., & Leeuven, T. V. (2001). Multimodal discourse: The modes and media of contemporary communication. Arnold.
• Kurt, H. (2014). Türkiye’de Kent-Köy Ve Kentli-Köylü Algısı Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6), 2.
• Machin, D., & Mayr, A. (2012). How to do Critical Discourse Analysis: A Multimodal Introduction. SAGE.
• Ökten, Ş. (2018). Kan Davasının Toplumsal-Kültürel Bağlamı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 525-532.
• Planck, U. (2010). Türkiye’de köy sosyolojisi (M. R. (çev ) Küçükboyaci, Çev.). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(4), 223-241.
• Scognamillo, G. (1973). Türk Sinemasında Köy Filmleri 2. Yedinci Sanat Dergisi, 5, 34-39.
• Sezal, İ. (2002). Toplum ve Aile. İçinde İ. Sezal (Ed.), Sosyolojiye Giriş (ss. 161-197). Martı Yayınları.
• Soykan, F. (1993). Türk Sinemasında Kadın: 1920-1990 -. Altındağ Matbacılık.
• Şah, U. (2020). Eleştirel Söylem Analizi: Temel Yaklaşımlar. Kültür Araştırmaları Dergisi, 7, 210-231.
• Şentürk, M. (2017). Kentsel Dönüşümün Sosyolojisi. İçinde K. Alver (Ed.), Kent Sosyolojisi (ss. 377-394). Çizgi Kitabevi.
• Tatlıoğlu, K., Yazıcı, M., & Karaca, M. (2013, Mayıs 2). Kentleşme ve Göç Sonucunda Görülen Bireysel ve Toplumsal İlişkilerin Niteliği Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme. Uluslararası Türk-Arap Sosyal Bilimler Kongresi (ATCOSS), İstanbul.
• Topal, A. K. (2004). Kavramsal Olarak Kent Nedir ve Türkiye’de Kent Neresidir? Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(6), 276-294.
• TÜİK. (2021). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500
• Türkdoğan, O. (2006). Köy Sosyolojisi. IQ Yayınları.
• Ünlü, Ş. (2009). Türk Sinemasında Köylü-Kentli Karşılaşması; Örnek “Hakkari’de Bir Mevsim” ve “Uzak” Filmleri, [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ünlü, Ş., & Serarslan, M. (2012). Türk Sinemasında Köylü-Kentli Karşılaşması: ‘Hakkâri’de Bir Mevsim’ ve ‘Uzak’ Filmleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 217-227.
• Ventola, E., Charles, C., & Kaltenbacher, M. (2004). Perspectives on Multimodality. /Philadelphia John Benjamin’s Publishing Company.
• Wirth, L. (2002). 20. Yüzyıl Kenti. İçinde A. Alkan (Ed.), & B. Duru (Çev.), Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme (ss. 77-106). İmge Yayınları.
• Yasa, İ. (1985). Temel İş-Güç Biçimleri ve Aile Harcamaları. İçinde O. Arı (Ed.), Köy Sosyolojisi Okuma Kitabı. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Yörükan, A. (2006). Şehir Sosyolojisinin ve İnsan Ekolojisinin Teorik Temelleri. Nobel Yayınları.
• Zengin Çelik, H., & Tezcan, S. (2017). Türk Sinemasında Göç Temalı İstanbul Filmleri Üzerinden Kentlerdeki Mekânsal ve Toplumsal Değişimlerin İncelenmesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 619-636.