“Nihayetsiz Bir Cidal”: Antalya Gazetesinin Kurucusu Mehmet Emin ve Muarızları (1878-1928)

Yıl 2018, , 67 - 98, 29.12.2018

Evren Dayar

https://doi.org/10.32704/erdem.496729

Öz

Bu makalede Türkiye’nin en eski taşra gazetelerinden Antalya’nın kurucusu Mehmet Emin’in hayat hikâyesi, kendi tarihsel bağlamı içinde, yaşadığı dönemin özellikleri ve hayatını etkilemiş gelişmeler dikkate alınarak anlatılmaya çalışılmıştır.

İttihat ve Terakki’nin Antalya delegesi olan Mehmet Emin, I. Dünya Savaşı ile öldüğü 1928 yılı arasında kalan dönemde Antalya siyasetinin en önemli ve etkili isimleri arasında yer almıştır. İttihatçı kimliği nedeniyle İttihatçılara mahsus pek çok özelliği üzerinde taşımıştır. Çekişmeci ve inatçı karakteri, milliyetçiliği ve idealistliği Mehmet Emin’in yaşamı üzerinde belirleyici olmuştur.

Mehmet Emin’in hayat hikâyesini etkileyen bir diğer husus ise siyasi nüfuzunun güçlü olduğu dönemde Antalya’nın yaşadığı dönüşümdür. I. Dünya Savaşı ile Milli Mücadele yıllarında yaşanan bu dönüşüm nedeniyle şehrin nüfus yapısı dramatik bir biçimde değişmiş, ekonomik kaynaklar sınırlanmış, servet el değiştirmiş, şehirde yeni bir muktedir sınıf ortaya çıkmıştır. Siyasi kimliğinin yanı sıra Antalya’nın yaşadığı bu dönüşüm, Mehmet Emin’in kısa hayatında pek çok muarız edinmesine, birçok çekişmenin tarafı olmasına neden olmuş, onu uzlaşmaz bir “mücadele adamı” yapmıştır.

ABSTRACT

“An Endless Struggle”: The Founder of the Antalya Newspaper Mehmet Emin and His Opponents (1878-1928)

In this article, life story of Mehmet Emin, founder of Turkey’s oldest provincial newspaper (Antalya), has been explained in its own historical context, by considering the characteristics of his time and developments that affect his life. 

Mehmet Emin, the delegate of the Committee of Union and Progress of Antalya, was one of the most important and influential names of Antalya politics since World War I until his death in 1928. Because of the Unionist identity, he carried on many of the characteristics of the Unionists. The controversial and stubborn character, nationalism and idealism were influential on Mehmet Emin’s life.

Another happening affecting Mehmet Emin’s life story, was the transformation of Antalya in the period of his strong political

influence in the city. Due to this transformation in World War I and National Struggle years, the population structure of the city

has changed dramatically, economic resources have been limited, wealth has changed hands and a new class has emerged in the city. In addition to his political identity, this transformation in Antalya caused Mehmet Emin to make lots of enemies in his short life and made him an irreconcilable man of contend.

Keywords: Antalya, Mehmet Emin, Antalya newspaper, Italian occupation, local notables, refugees.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Antalya gazetesi, Mehmet Emin, İtalyan işgali, yerel seçkinler, muhacirler

Kaynakça

• Adıson, Mazlum (2010). Antalya’nın Kara Günleri, Haz. Evren Dayar, Antalya: Kent Müzesi Yayınları.
• Aker, Şefik (2006). 57. Tümen ve Aydın Milli Mücadelesi (1918-1920), Haz. Ahmet Tetik, Ayşe Seven, Yüksel Canbaz, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Arabacı, Caner (2010). “İttihat ve Terakki Basını”, Ed. Hakan Aydın, II. Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset içinde, Konya: Palet Yayınlar.
• Arıkan, Zeki (1991). Haydar Rüştü Öktem Mütareke ve İşgal Anıları, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Bayar, Celal (1997). Ben de Yazdım: Milli Mücadele’ye Giriş, İstanbul: Sabah Yayınları.
• Çelebi, Mevlüt (2002). Milli Mücadele Döneminde Türk-İtalyan İlişkileri, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Çoker, Fahri (1980). Türk Parlamento Tarihi 1919-1923, Cilt: 3, Ankara: TBMM Yayınları.
• Dayar, Evren (2017a). “Antalya’da Girit Göçmenleri: Göç, İskân ve Siyaset”, Toplumsal Tarih 279, s. 64-73.
• Dayar, Evren (2017b). “Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ve Antalya”, Toplumsal Tarih 285, s. 44-54.
• Erten, Süleyman Fikri (2007). Milli Mücadelede Antalya, Antalya: ATSO.
• Foucault, Michael (1997). “Polemics, Politics and Problematizations”, Çev. Lydia Davis, Essential Works of Foucault, Volume I: Ethics, The New Pres. Goloğlu, Mahmut (2010). Milli Mücadele Tarihi III-1920, Üçüncü Meşrutiyet Birinci Büyük Millet Meclisi, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Güçlü, Muhammet (1996). “Antalya’da Mahalli Basının İlk Yirmi Yılı (1920–1940)”, Düşünceler 9, s. 175-192.
• Güçlü, Muhammet (2004). Dr. Burhanettin Onat ve Hayatı (1894-1976), Antalya: ATSO.
• Karay, Refik Halit (2015). Minelbab İlelmihrab, İstanbul: İnkılâp Yayınları.
• Keyder, Çağlar (2005). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kırmızı, Abdülhamit (2015). “Biyografi”, Ed. Ahmet Şimşek, Tarih İçin Metodoloji içinde, Ankara: Pegem Akademi.
• Kocabaşoğlu, Uygur (2010). Hürriyeti Beklerken II. Meşrutiyet Basını, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Koloğlu, Orhan (2010). Osmanlı’da Kamuoyu, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Korkmaz, Sevgi (2015). “Milli Mücadele Dönemi’nde Sahil İstihbaratı ve Faaliyetleri (İtalyan İşgal Bölgesi)”, Büyük Taarruzun 90. Yılında Uluslararası Milli Mücadele ve Zafer Yolu Sempozyumu, Cilt:1, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, s. 549-602. Korkmaz, Sevgi (2015). Milli Mücadele Döneminde Antalya Limanı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak.
• Onat, Burhanettin (2000). Bir Zamanlar Antalya, İstanbul.
• Petricioli, Matra (1983). L’Italiain Asia Minore: Equilibrio Mediterraneo e Ambizioni Imperialiste Alla Vigilia Della Prima Guerramondiale, Florence.
• Powell, J. D. (1970). “Peasant Society and Clientelist Politics”, The American Political Science Review 64, s. 411-425.
• Supplement to Commerce Report: Daily Consular and Trade Reports, Annual Seri No: 18c, 30 September 1915.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2004). Huzur, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tosh, John (2013). The Pursuit of History Aims, Methods and New Directions in the Study of Modern History, London: Routledge.
• Tunçay, Mete (1991). Arif Oruç’un Yarını, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Zürcher, Eric Jan (2010). Milli Mücadele’de İttihatçılık, Çev. Nüzhet Salihoğlu, İstanbul: İletişim Yayınları.