Kiralık Konak Romanında Özgür Olmayış Fenomeni

Yıl 2018, , 209 - 222, 29.12.2018

Oğuz Öcal

https://doi.org/10.32704/erdem.496878

Öz

Kiralık
Konak, insan varlığını tehdit eden unsuru, özgür olmayış durumu
olarak görünüşe çıkaran bir romandır. Kısa bir ifadeyle, özgür oluşun (sorumlu
oluşun) olumsuz şekli olan özgür olmayış durumu, kişinin yaşadığı karşılaşma
deneyimleriyle açılan ve acilen değerlendirilmesi gereken olanaklarını, tepkisel
nitelikli eylemleriyle kapatmasıdır. Esir oluştan niteliksel olarak farklı olan
özgür olmayış, içinde olunan pek çok durum gibi, insana, farkına varıldığında en
yakın, öyle olmadığında ise en uzak durum olarak var olur ve kendisini, sözlerle
eylemlerde görünüşe çıkarır. Aynı zamanda olumsuz bir durumun ismi de olan bu
fenomen, adı geçen romanda, asıl kişi Seniha’nın olanaklarını israf edişinde
görünüşe çıkar. Diğer bir ifadeyle romanın varlık nedeni de olan Seniha, yaşadığı
karşılaşmalarla açılan olanaklarını, kullanıp atma düşkünlüğünden dolayı kapatırken
özgür olmadığını da ortaya koyar. Bu bağlamda romanı değerli kılan husus ise, insan
varlığını tehdit eden unsuru, özgür olmayış durumu olarak somutlamasıdır.

Bu yazıda önce, kavramın
kısa bir tanımı yapılmış ve asıl kişinin eylemlerini belirleyen en derin unsurun
özgür olmayış durumu olduğu ortaya konmuştur. Daha sonra ise kapatma ve kaçış
düşkünlüğünün dolaylı nedenleri tartışılmış ve bu hususun doğrudan nedeninin
özgür olmayış durumu olduğu iddia edilmiştir. 

ABSTRACT

The
Phenomenon of Not Being Free In The Novel of Kiralık Konak

Kiralık Konak
is the novel that makes visible the factor threatening to human existence as
the situation of not being free. Shortly, the situation of not being free is
the negative form of being free (being responsible). The situation of not being
free is making close of person’s own oppotunities with the reactional qualified
actions. These opportunities are opportunities which appear with person’s
encountering thing and need to be evaluated urgently. It is different from the
captivity qualitatively. The situation of not being free is the closest
situation when it is noticed, it is the farthest situation when it is not
noticed for person like many situation which is been inside. And it makes itself visible with words and
actions. At the same time, the phenomenon of not being free which is also name
of a negative situation shows up in wasting of the main character Seniha’s
opportunities in this novel. In other words, Seniha who is also the existence
reason of novel makes close own opportunities which is opened with encountering
to realities of herself and people because she is fond of instrumentalization
which means to use and throw. Thus she shows that not being free. In this
context, we should say that the thing which makes precious this novel is making
visible the factor threatening to human existence as not being free.

In this article, firstly the concept is described
shortly. And it is proved that the situation of not being free is the deepest
factor determining main character’s actions. After, it is discussed that the indirect
reasons of fond of closing and escape. And it is claimed that not being free is
the direct reason of this situation.

Key Words:
Kiralık Konak, the phenomenon of not being free, fondness, existence and
danger.

Anahtar Kelimeler

Kiralık Konak, özgür olmayış fenomeni, düşkünlük, varlık ve tehlike

Kaynakça

• Adugit, Yavuz (2013). “Özgürlüğün Kısa Tarihi”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Güz, Sayı: 16, 63-93.
• Hood, Bruce (2014). Benlik Yanılsaması -Sosyal Beyin, Kimliği Nasıl Oluşturur?, Çev. Eyüphan Özdemir, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2015). Kiralık Konak, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mengüşoğlu, Takiyettin (1988), İnsan Felsefesi, İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Mengüşoğlu, Takiyettin (1994). Felsefeye Giriş, İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Moran, Berna (1995). Türk Romanına Eleştirel Bakış I, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moran, Berna (1994). Türk Romanına Eleştirel Bakış II, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mumford, Lewis (2015). İnsanın Durumu, Çev. Yusuf Kaplan, İstanbul: Açılım Kitap.
• Selmanpakoğlu, Ceren (2014). Hiçliğin Özgürlüğü, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.