Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh’ın Kırk Hadis Tercümesi

Yıl 2015, , 53 - 72, 01.12.2015

âdem Ceyhan

https://doi.org/10.32704/erdem.537374

Cited By: 2

Öz

Bilindiği gibi kırk hadis tercümeleri, Türk edebiyatı tarihinde çok rağbet gören dinî türlerden biridir. 16. asırda bu konuda manzum bir eser
meydana getiren şairlerden biri de Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh’tır.
Hayatı hakkında eski ve yeni biyografik, bibliyografik kaynaklarda bilgiye rastlanamayan Şirvanlı Habîbullâh, bu tercümesini de –diğer iki
eseriyle birlikte– Memlük sultanı Kansu Gavri’ye sunmak üzere, H.918
(M.1512) yılında Mısır’da tamamlamıştır. Maksadı, hükümdarın dikkatini çekmek ve iltifatına erişmektir. Söz konusu tercüme, mütercimin Sultân Hitâbı Hac Kitâbı adını koyduğu çalışmasının ikinci eseridir. Şair, kırk hadis derleme hakkındaki rivayette bildirilen mükâfata
erişmek ümidiyle Erbaîn Söz’ü birer beyitle Türkçeye tercüme etmiştir.
Onun tercüme ettiği hadisler, Abdurrahmân-ı Câmî’nin (1414-1492)
Hadîs-i Erbaîn (Çihl Hadîs) isimli Farsça eserinde yer alan hadislerdir.
Karşılaştırma sonucunda, şairin tercümeleri sırasında Câmî’nin anılan
eserinden bir hayli faydalandığı da anlaşılmaktadır. Bu makalede, Şirvanlı Habîbullâh’ın kitabında yer alan diğer eserlerle birlikte Erbaîn
Söz tercümesi de tanıtılmış; daha sonra adı geçen metnin aslıyla günümüz Türkçesine çevirisi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İslâmî Türk edebiyatı, Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh, Kırk Hadis Tercümesi, Abdurrahmân-ı Câmî, Kansu Gavri

Kaynakça

• Akpınar, Yavuz (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Aşurbeyli, Sara (2010). “Şirvanşahlar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.39, s.211-213.
• Aydın, Mustafa (2010). “Şirvan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.39, s.204-206.
• Ceyhan, Âdem (2006). Türk Edebiyatında Hazret-i Ali Vecizeleri, Ankara: Öncü Kitap. —— (2015). “Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh’ın Hz. Ali’den Yüz Söz Tercümesi”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3, s.323-354.
• Kandemir, M. Yaşar (2002). “Kırk Hadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.25, s.467-470.
• Karahan, Abdülkadir (1991). İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadîs: Toplama, Tercüme ve Şerhleri, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. —— (2002). “Kırk Hadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.25, s.470-473.
• Kürkçüoğlu, Kemal Edib (1951). Kırk Hadîs Tercemesi, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Levend, Agâh Sırrı (1972). “Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Bellleten, s.35-80.
• Topaloğlu, Bekir (1995). “Esmâ-i Hüsnâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C.11, s.404-418.
• Yardım, Ali (1999). Şihâb’ül-ahbâr Tercümesi, İstanbul: Damla Yayınevi.
• Yavuz, Orhan (2002). Kansu Gavrî’nin Türkçe Dîvânı, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Yazar, Sadık (2011). “Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği”, yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Yılmaz, Ali (1998). “Türk Edebiyatında Esmâ-i Hüsnâ Şerhleri ve İbn-i Îsâ-yı Saruhânî’nin Şerh-i Esmâ-i Hüsnâ’sı”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1, s.1-34.