Yazarın Niyeti Işığında Bir Bağlam Çözümlemesi: “Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi”

Yıl 2018, Sayı: 74, 63 - 77, 24.06.2018

Esra Kürüm

https://doi.org/10.32704/erdem.450087

Öz

Ziya Osman Saba (1910 – 1957), Yedi Meşale Topluluğunun kurucularından biri olarak tanınmıştır. Asıl ününü şiirleri ile kazanmış olmasına rağmen onun hikâyeleri de dikkate değerdir. Çocukluğu ülke için oldukça buhranlı senelere tekabül etmesine karşın dedesinin konağında bütün bu bunalımdan uzak mutlu ve huzurlu bir ortamda geçmiştir. Ancak, annesinin ölümü ve onu takip eden bir dizi sıkıntı ile birdenbire büyümek zorunda kalmıştır. Bu bakımdan Saba’nın hem şiirleri hem hikâyeleri çocukluğunun mutlu, huzurlu aile ocağına duyulan özlemle bir iç çekişi yansıtır. “Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi” yazarın ilk eşinden boşandığı ve mutlu bir yuvanın özlemini duyduğu bir dönemde kaleme aldığı hikâyesidir. Yazarın bu özlemi, hikâyenin bağlamına yerleştirdiği niyet ile ilgili değerler vasıtasıyla çözümlenmeye çalışılacaktır. Hikâyede yazarın asıl niyeti çözülmeye çalışılacak ve niyetini ifade etmek için anlatım değerini kurgusuna yerleştirme biçimi irdelenecektir. Hikâyeye anlatım değerleri açısından baktığımızda sadece işinden çıkıp vitrinleri seyrederek yürüyen ve yolu bir fotoğraf stüdyosuna varan kahramanın fotoğraf çektiremeden stüdyodan çıkışını görmekteyiz. Ancak hikâyeyi yazarın niyetini açığa çıkaran ifadeleri açısından okuduğumuzda, hikâyede yazarın yaşamına ilişkin ipuçlarıyla
anlam kazanarak açılan katmanları görebilmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Hikâye, Anlatım ve Niyetle İlgili Değerler, Ziya Osman Saba, Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi

Kaynakça

• Barthes, Roland (2003). “Essais Critiques, (Eleştiri Nedir?)”, Hece Eleştiri Özel Sayısı, Çev. Hilmi Uçan. Ankara: 740-744.
• Kırcı, Mustafa (2010). Hüzünlü Anlar Fotoğrafçısı Ziya Osman Saba, İstanbul: Kitabevi.
• Kudret, Cevdet (2009). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman, c. 3. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Miyasoğlu, Mustafa (1999). Ziya Osman Saba, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Moran, Berna (2007). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Necatigil, Behçet (1999). “Ziya Osman’a Devam” Düzyazılar 1, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul: 121 - 126.
• Necatigil, Behçet (2003). Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü/ 229 Çağdaş Yazarımızın 770 Eseri, İstanbul: Varlık Yayınları.
• Önertoy, Olcay (1979). “Ziya Osman Saba’nın Küçük Hikâyeciliği”, Türkoloji Dergisi 8/1: 79-86.
• Saba, Ziya Osman (1992). Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi/Değişen İstanbul, İstanbul: Varlık Yayınları.
• Saba, Ziya Osman (2003). Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi (Bütün Öyküleri), İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Saba, Ziya Osman (2004). Yazılar, Söyleşiler, Mektuplar: Konuşanlar, Bir Hüzünle Sesinde, İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Tekin, Mehmet (1999). Romancı Yönüyle Peyami Safa, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Tökel, Dursun Ali (2002). “Niyet Boyutundan Kurmacayı Okumak: Yazarın Niyeti Romanın Oluşumu”, Hece, Aylık Edebiyat Dergisi, Roman Özel Sayısı, S. 65/66/67, Mayıs-Haziran-Temmuz. Ankara: s. 202-237.
• Uçan, Hilmi (2003). Edebiyat Bilimi ve Eleştiri, Ankara: Hece Yayınları.
• Uygur, Nermi (1985). İnsan Açısından Edebiyat, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Uygur, Selda (2005). Türler Arası İlişkiler Açısından Ziya Osman Saba’nın Şiir ve Öyküleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı.