Tarık Artel and Turkish Chemistry Terminology

Yıl 2015, Sayı: 68, 23 - 34, 01.06.2015

İrfan Elmacı

https://doi.org/10.32704/erdem.537382

Öz

One of the books written on Turkish chemistry terminology is Tarık
Artel’s Türkçe Kimya Nomenclaturu Nasıl Olmalıdır which was published in 1935. Artel was regarded as a pioneering scientist who made
a considerable contribution to Turkish chemistry terminology. In
1930s, intensive efforts continued to construct the chemistry terminology in Turkish. Artel, whose opinions on terminology were not fully supported, wrote an article entitled “On Scientific Terms” in 1953,
taking the situation of cehmistry terminology problem in Turkish into
account. In this article, Artel’s views are portrayed based on his works
mentioned above. In the light of the outputs obtained, Artel’s contribution to Turkish chemistry terminology and his share in the progress
of Turkish chemistry are presented.

Anahtar Kelimeler

Chemistry, Turkish, terminology, Tarık Artel, Türkçe Kimya Nomenclaturu Nasıl Olmalıdır

Tarık Artel ve Türkçe Kimya Terminolojisi

Öz

Türkçe kimya terminolojisi alanında yazılmış eserlerden biri Tarık
Artel’in 1935 yılında basılmış Türkçe Kimya Nomenclaturu Nasıl
Olmalıdır başlıklı kitabıdır. Kimya terminolojisi oluşturma çabalarının yoğun olarak devam ettiği 1930’lu yıllarda, bu kitabı ile konuyu etraflıca tartışan Artel bu sahada bir ilki gerçekleştirmiştir. Lakin
görüşleri kabul görmeyen araştırmacı, Türkçe kimya terminolojisinin
durumunu dikkate alarak bu konuya eğilmeyi gerekli görmüş ve bunun
üzerine 1953’te “İlmî Termler Hakkında” başlıklı bir yazı kaleme almıştır. Bahsedilen kitabın ve yazının temel alındığı bu makalede, bunlardan hareketle Artel’in terminoloji üzerine olan görüşleri ortaya konulmuştur. Elde edilen çıktılar ışığında, araştırmacının Türkçe kimya
terminolojisinin gelişimine yaptığı katkılar ve Türk kimya bilimindeki
konumu okuyucunun takdirine bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kimya, Türkçe, terminoloji, Tarık Artel, Türkçe Kimya Nomenclaturu Nasıl Olmalıdır

Kaynakça

• Ataç, Nurullah (26 Ocak 1936). “Türk Kimya Nomenclaturu Nasıl Olmalıdır”, Cumhuriyet.
• —— (13 Mart 1937). “Bir Istılah Kitabı”, Akşam.
• Artel, Tarık (1935). Türkçe Kimya Nomenclaturu Nasıl Olmalıdır, İstanbul: Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi.
• —— (1937). “Türkçe Kimya Nomenclaturu Nasıl Olmalıdır”, Kimya ve Sanayi 14, s.II.
• —— (1953). “İlmî Termler Hakkında”, Kimya ve Sanayi 28-29, s.397-405.
• Dölen, Emre (2010). Türkiye Üniversite Tarihi 4: İstanbul Üniversitesi (1933-1946), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Eraş, Ekrem (1956). “Kimyayı ve Kimya Sanayiini Türklere Lâyık Görmeyen Prof. Fritz Arndt Diyor ki”, Kimya ve Sanayi, Nisan, s.36-38.
• Ertem, Gözen (1982). “Fen Fakültesinde Kimya Öğretiminin Geçmişi”, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde Çeşitli Fen Bilimi Dallarının Cumhuriyet Dönemindeki Gelişmesi ve Milletlerarası Bilime Katkısı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Gürgey, İsmet (2005). “Türkçe Aşığı Bir Bilim Adamı Ord. Prof. Dr. Fritz Arndt”, Çağdaş Türk Dili 206, s.87-88.
• İlk ve Orta Öğretim Kimya Terimleri, Elemanların Adları İle Bileşik Cisimlerin Genel Adlanma Yolları (1937). İstanbul: Devlet Basımevi.
• İlk ve Orta Öğretim Kimya Terimleri, Türkçe-Osmanlıca, Osmanlıca-Türkçe, FransızcaTürkçe (1937). İstanbul: Devlet Basımevi.
• Kimya Annali, 1937-1939.
• Kimya ve Sanayi, 1950-1966.
• Kimya Kitapları Düzeltme Kılavuzu (1940). İstanbul: Maarif Matbaası.
• Özden, Akil Muhtar (1938). Yeni Kimya Terimlerimiz, Ahmet İhsan Basım Evi.
• Terem, Haldun N. (1967). “Acı Kaybımız: Tarık Artel”, Kimya ve Sanayi 67-68, s.74-76.
• Türk Kimya Cemiyeti Nizamnamesi (1943). İstanbul: Vakit Matbaası.