Floransalılara Esir Düşen Erdoğmuş Oğlu Hamza’ya Yazılan Türkçe Bir Mektup (1576)

Yıl 2014, Sayı: 66, 5 - 18, 06.06.2014

Mikail Acıpınar

https://doi.org/10.32704/erdem.537396

Cited By: 1

Öz

Esaret ve bununla ilgili anlatı, hatırat ve yazışmalar dünyanın birçok
yerinde gerek edebî gerekse tarihî açıdan daima dikkat celbeden konular arasında olagelmiştir. Türk tarihi açısından ele alındığında, Osmanlı
Devleti’yle birlikte Akdeniz Havzası’nda yaşanagelen yoğun Müslüman-Hıristiyan çekişmelerinin sonucunda ortaya çıkan esaret, beraberinde birçok kişisel anı ve hatıratı da ortaya çıkarmıştır. Bu makalede
Floransa’da esir tutulan bir Osmanlı Türkü ile Tunus’ta bulunan kardeşi
arasında cereyan eden bir yazışma üzerinde durulacaktır. Söz konusu
mektup, en azından şimdilik, en erken tarihli Türkçe mektuplara bir
örnek gibi görünmektedir. Bu mektup sadece Osmanlı toplumunun
eğitim seviyesi bakımından değil, ayrıca o döneme ilişkin bazı tarihî
konular bakımından da önemli bilgiler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Esaret, korsan, Floransa, Tunus, Türkçe mektup

A Turkish Letter Written to Erdoğmuş Oğlu Hamza: An Ottoman Captive in Florence (1576)

Öz

Captivity and related narratives, memoirs and correspondences
have always been noticeable issues in terms of literary and historical
contexts in many parts of the world. In respect to Turkish history the
captivity phenomenon, which occurred as a result of intense MuslimChristian struggles in the Mediterranean basin, has revealed many
personal memoirs and captivity narratives. This article focuses on a
correspondence that was written between two brothers, one of whom
was captive in Florence while the other was resident in Tunisia. For
now, this letter seems to be the one of the earliest dated examples
in Turkish. Certainly that letter provides important information
about the educational level of the Ottoman society, as well as various
historical matters of the period.

Anahtar Kelimeler

Captivity, corsair, Florence, Tunisia, Turkish letter

Kaynakça

• a. Arşiv Belgeleri ASF (Archivio di Stato di Firenze), ... ASF, Mediceo del Principato 4279, fol. 58-59 BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), ... BOA, MD XVIII, s. 146/306.
• b. Basılı Eserler Acıpınar, Mikail (2011). “Osmanlı-Floransa İlişkileri (XV-XVI. Yüzyıl)”, yayımlanmamış doktora tezi, İzmir: Ege Üniversitesi.
• Angiolini, Franco (1996). I Cavalieri e Il Principe L’Ordine di Santo Stefano e La Società Toscana in Età Moderna, Firenze: EDIFIR.
• Bono, Salvatore (1988). “Esclaves Turcs en Italie du XVIe au XVIIIe siècle”, IX. Türk Tarih Kongresi-Bildiriler, II, Ankara, s. 933-943.
• ——— (2003). Yeniçağ İtalya’sında Müslüman Köleler, Çev. Betül Parlak, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bostan, İdris (2009). Adriyatik’te Korsanlık: Osmanlılar, Uskoklar, Venedikliler 1575-1620, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Diaz, Furio (1987). Il Granducato di Toscana-I Medici, Torino: Utet Libreria.
• Galluzzi, Riguccio (1822). Storia del Granducato di Toscana, Vol. III, Nuova Edizione, Firenze: Presso Leonardo Marchini.
• Gemignani, Marco (2003). “The Navies of the Medici: The Florentine Navy and Navy of the Sacred Military Order of St. Stephen, 1547-1648”, War at Sea in the Middle Ages and the Renaissance, Ed. John B. Hattendorf and Richard W.
• Unger, Woodbridge: The Boydell Press, s. 85-92.
• Guarnieri, Gino (1960). I Cavalieri di Santo Stefano nella storia della Marina Italiana (1562-1859), Pisa: Nistri-Lischi.
• Hacıeminoğlu, Necmettin (1992). Türk Dilinde Edatlar, İstanbul: MEB Yayınları.
• Hizmetli, Sabri (1994). “Türklerin Yönetimi Döneminde Cezayir’in İdaresi ve Kurumları”, Belleten LVIII/221, s. 71-117.
• İlter, Aziz Samih (1936-1937). Şimalî Afrikada Türkler I-II, İstanbul: Vakit Matbaası.
• İz, Fahir (1963). “Makale-i Zindancı Mahmud Kapudan”, Türkiyat Mecmuası XIV, s. 111-150.
• ——— (1989). “Macuncuzade Mustafa’nın Malta Anıları: Sergüzeşt-i Esir-i Malta”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1970, s. 69-122.
• Kafadar, Cemal (2009). “Ben ve Başkaları: On Yedinci Yüzyıl İstanbul’unda Bir Dervişin Güncesi ve Osmanlı Edebiyatında Birinci Ağızdan Anlatılar”, Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken, Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş, Hatun, İstanbul: Metis Yayınları, s. 39-71.
• Kavas, Ahmet (2012). “Tunus”, TDVİA, İstanbul, s. 388-393.
• Önalp, Ertuğrul (1992). “Cervantes’in Türklere Esir Düşmesi ve Esaretinin Eserlere Yansıması”, OTAM 3, s. 297-321.
• Öngören, Reşat (2003). “Ma‘rûf-i Kerhî”, TDVİA 28, s. 67-68.
• Parmaksızoğlu, İsmet (1953) “Bir Türk Kadısının Esaret Hatıraları”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi V/8, s. 77-84.
• Sahillioğlu, Halil (1962-63). “Akdeniz’de Korsanlara Esir Düşen Abdi Çelebi’nin Mektubu”, İ.Ü.E.F. Tarih Dergisi XIII/17-18, s. 241-256.
• Schick, İrvin Cemil (2005). Avrupalı Esireler ve Müslüman Efendileri: “Türk” İllerinde Esaret Anlatıları, Çev. Zülal Kılıç ve İrvin Cemil Schick, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Şeker, Mehmet (1991). “Tunus’taki Câmi ve Türbelerde Bilinmeyen Türkçe Kitâbeler”, Vakıflar Dergisi XXII, s. 421-428.
• Tolasa, Harun (1986). Kendi Kalemiyle Temeşvarlı Osman Ağa (Bir Osmanlı Türk Sipâhîsinin Hayatı ve Esirlik Hatıraları), Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. Hakkı (1984). “Tunus’un 1881’de Fransa Tarafından İşgaline Kadar Burada Valilik Eden Hüseynî Ailesi”, Belleten XVIII/72, s. 545-580.