Kadro Hareketi ve Bir Kadro Kitabı Olarak Ankara

Yıl 2014, Sayı: 66, 53 - 70, 06.06.2014

Murat Devrim Dirlikyapan

https://doi.org/10.32704/erdem.537421

Öz

Ocak 1932 - Aralık 1934 arasında üç yıl gibi kısa bir süre yayımlanan
Kadro dergisi, ancak “iktidara sözcü olma” görevini yerine getirebilmiş, bu görevin aksayıp iktidarın gücünü zedelemeye dönüşebileceği
yerde ise işlevi sorgulanmaya başlanmış ve bir anlamda “öncü bir kadro” olmasına izin verilmemiş bir dergidir. Dolayısıyla Kadro’nun hem
sosyalizm ve kapitalizm arasında bir “üçüncü yol” arayışı, hem de öncü
olma “hevesi”, bir ütopya olarak kalmıştır. Kadro’nun önemli isimlerinden Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara adlı romanı, büyük bir
“inkılâp heyecanı”yla yayınına başlanan, ardından sessizce kapanan ve
bir ütopyaya dönüşen Kadro’nun kurmaca bir ifadesi olarak okunabilir.
Bu yazıda Kadro hareketinin iktidar ile ilişkisine değinilecek, ideolojik
eğilimi tartışılacak ve hareketin öncü isimlerinden Yakup Kadri’nin
Ankara romanında yer alan bazı fikir ve tartışmalar, bu hareket ekseninde okunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, iktidar, Kadro, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ankara

The Kadro Movement and Ankara as a Kadro Novel

Öz

The journal Kadro, which had been published through January 1932 -
December 1934 for three years could only manage to be the speaker of
the government. When this process disrupted and began to damage the
power of the government, its existence had started to be questioned,
and in a sense it had been prevented from being a “pioneer cadre”.
Thereby both its searching of being a third way between socialism
and capitalism, and its “ambitions” of being a pioneer could have only
been an utopia. Yakup Kadri Karaosmanoğlu was one of the important
writers of the journal, and his novel entitled Ankara could be read as
a fictional expression of Kadro movement which took the road with a
big “enthusiasm of revolution” and then exterminated silently. In this
article, primarily the relationship between the Kadro movement and
the government, and then its ideological tendencies will be discussed.
Finally, certain ideas and discussions portrayed in Ankara will be read
considering the Kadro movement.

Anahtar Kelimeler

Republic, goverment, Kadro, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ankara

Kaynakça

• Aydemir, Şevket Süreyya (Şubat 1932). “İnkılâp Heyecanı (Antuziasm)”, Kadro 2, s.5-8.
• —— (Mart 1932). “İnkılâp Bitti mi?”, Kadro 3, s.5-10.
• —— (Temmuz 1932). “ ‘Europacentrisme’in Tasfiyesi”, Kadro 7, s.5-8.
• —— (1968). İnkılâp ve Kadro, İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Belge, Burhan Asaf (Ocak 1932). “İnkılâbımız ve Hilâfet”, Kadro 1, s.38-41.
• Fethi Naci (2009). “Ankara”, Yüz Yılın 100 Türk Romanı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s.71-77.
• Gürbilek, Nurdan (1992). Vitrinde Yaşamak: 1980’lerin Kültürel İklimi, İstanbul: Metis Yayınları.
• “Kadro [1]” (Ocak 1932). Kadro 1, s.3. İmzasız başyazı.
• “Kadro [2]” (Şubat 1932). Kadro 2, s.3-4. İmzasız başyazı.
• “Kadro [6]” (Haziran 1932). Kadro 6, s.3-4. İmzasız başyazı.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (Ocak 1932). “Şairin, Bize Anlatacağı Şey Kaldı mı?”, Kadro 1, s.28-30.
• —— (Temmuz 1932). “Ferdiyet ve Şahsiyet”, Kadro 7, s.24-25.
• —— (1983). Ankara, İstanbul: İletişim Yayınları.
• —— (2000). Atatürk: Biyografik Tahlil Denemesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• —— (2000). “Büyük İnkılâp ve Küçük Politika”, Atatürk: Biyografik Tahlil Denemesi, İstanbul: İletişim Yayınları, s.145-85.
• —— (2006). Zoraki Diplomat, İstanbul: İletişim Yayınları.
• —— (2010). Ergenekon: Millî Mücadele Yazıları, İstanbul: İletişim Yayınları. Talay, Birsen (2002). “Yakup Kadri Karaosmanoğlu”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Cilt 2: Kemalizm, İstanbul: İletişim Yayınları, s.430-41.
• Tekeli, İlhan ve Selim İlkin (2003). Bir Cumhuriyet Öyküsü: Kadrocuları ve Kadro’yu Anlamak, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tör, Vedat Nedim (Ocak 1932). “Müstemleke İktisadiyatından Millet İktisadiyatına”, Kadro 1, s.8-11.
• —— (Şubat 1932). “Müstemleke İktisadiyatından Millet İktisadiyatına 2”, Kadro 2, s.9-14.
• —— (Haziran 1932). “Niçin ve Nasıl Sanayileşmemiz Lâzım?”, Kadro 6, s.13-18.
• Türkeş, Mustafa (2002). “Kadro Dergisi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Cilt 2: Kemalizm, İstanbul: İletişim Yayınları, s.464-76.
• Türkeş, Ömer (2002). “Güdük Bir Edebiyat Kanonu”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Cilt 2: Kemalizm, İstanbul: İletişim Yayınları, s.425-48.