The Relationship Between the Proverbs in Mevlana’s Mesnevi and Short Stories

Yıl 2013, Sayı: 65, 33 - 45, 01.12.2013

Kamuran Eronat

Öz

Although short short story with its condensed and brief quality has its
own place in our literature as a result of the needs of modern people,
the first traces of this genre in Turkish culture was observed centuries
ago. In this context, it is significant that Mevlana’s Mesnevi goes
considerably parallel with the definition of short short story.

Short short stories, telling more with less words, using brief,
effective and stunning remarks, get close to the proverbs in Mevlana’s Mesnevi. With its philosophical discourse and open ended
structure approaching to Mevlana’s Mesnevi, this kind of story has no
direct claim to give messages and to educate people. Therefore it can
be distinguished from the proverbs in Mevlana’s Mesnevi. However,
the proverbs in Mevlana’s Mesnevi and short short stories generally
share such common points as setting the plot, having implication,
consciously and extensively using covert narration method and
preferring to make use of original symbols and images.

In conclusion, it is considered that today’s short short stories are
built on the tragedy of modern people as the proverbs in Mevlana’s
Mesnevi focuse on the humanity and deal with its global problems;
and strengthen the thought that the proverbs with their rich and
cultural background set a good and an orijinal example for short short
stories.

Anahtar Kelimeler

Mesnevi, proverb, short short story, philosophical, symbol

Mevlânâ’nın Mesnevî’sindeki Meseller ile Küçürek Öyküler Arasındaki İlişki

Öz

Küçürek öykü kısa, öz ve damıtılmış niteliği ile her ne kadar günümüz
insanının ihtiyacına binaen edebiyatta yerini alsa da, bu türün Türk
kültüründeki ilk izlerine yüzyıllar öncesinde rastlanmaktadır. Bu
bağlamda Mevlânâ’nın Mesnevî’sinin “küçürek öykü” tanımına oldukça
paralel bir durum arz etmesi dikkat edilmesi gereken bir özelliktir.

Az sözle çok şeyin anlatıldığı, kısa, etkin ve şok uyarıların etkileyici
bir biçimde kullanıldığı küçürek öyküler; sembolik, samimi ve içten
söylemleri ile Mevlânâ’nın Mesnevî’sindeki mesellere yaklaşmaktadır.
Felsefi söylem ve ucu açık nitelikli yapısıyla da Mevlânâ’nın mevcut
eserine yaklaşım gösteren bu öykü çeşidinin, doğrudan mesaj iletme
ve halkı eğitme yönünde bir iddiası olmadığı için Mesnevî’deki
mesellerden bu küçük nitelikleriyle ayrı tutulabilmektedir. Fakat genel
anlamda; olay kurgusu, sezdirme yöntemine başvurulması, örtük
anlatımın bilinçli ve yoğun bir şekilde ele alınması, sembol ve imge
tercihlerindeki orijinallik, Mevlânâ Mesnevî’sindeki meselleri küçürek
öykülere yaklaştırmaktadır.

Netice itibariyle bugünün küçürek öyküsünün modern insanın
dramı üzerine konumlandığı dikkate alınırsa, Mevlânâ Mesnevî’sindeki
mesellerin de insani öze odaklandığını ve onun evrensel problematiği
ile ilgilendiği görülebilmekte; zengin birikimi ve kültürel dokusu ile
küçürek öyküye iyi, orijinal ve güzel bir model oluşturduğu düşüncesini güçlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mesnevî, mesel, küçürek öykü, felsefi, sembol

Kaynakça

• Ayan, Gönül (1991), "Mesnevi ve Kısa Hikâyecilik", 5. Milli Mevlâna Kongresi, Bildiriler, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Bates, H.E (2001), Yazınsal Bir Tür Olarak Kısa Öykü (Çev. Gökhan Ezber), İstanbul: Bilge Yayıncılık.
• Karaismailoğlu, Adnan (2007), Mevlânâ’nın Hayatı, Eserleri ve Sanatı, 1.bs., Ankara: (Mevlânâ) T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan (2007), “Küçürek Öykü”, Türk Edebiyatı Tarihi C.4, 2.bs., İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan - Deveci, Mutlu (2011), Türk Edebiyatında Yeni Bir Tür—Küçürek Öykü—, 1.bs., Ankara: Grafiker Yayınları.
• Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî (2011), Mesnevî-i Şerîf, 9.bs., İstanbul: Timaş Yayınları.
• Wellek, R. vd. (1983), Edebiyat Biliminin Temelleri (Çev. Ahmet Edip Uysal), 1. bs., Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.