Rahmî of Bursa and Yenişehir Şehrengizi

Yıl 2012, Sayı: 63, 89 - 126, 01.08.2012

Mustafa Erdoğan

Öz

Bu yazıda öncelikle XVI. yüzyılın değerli şairlerinden olan Bursalı
Rahmî’nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri hakkında derli toplu bilgi
verilecek, ardından Rahmî’nin Yenişehir Şehrengizi isimli eseri tanıtılıp
incelenecek, en son da ilgili şehrengizin çevriyazılı metni sunulacaktır.
Devrin ünlü şairlerinden biri olan Rahmî, daha çok Hayâlî tarzında
âşıkâne ve zarif gazeller söyleyen biridir. Eserleri arasında Divan, Gül-i
Sad-berg, Şâh u Gedâ ve Yenişehir Şehrengizi bulunmaktadır. Şehrengiz
279 beyitten oluşan bir mesnevîdir. Girişinde kâinatın yaratılışından
ve aşktan bahsedilmektedir. Asıl konunun işlendiği bölümde ise
Rumeli’de bulunan Yenişehir’in güzelliklerinden ve buradaki önde
gelen yirmi dört kişiden söz edilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Bursalı Rahmî, divan edebiyatı, mesnevi, şehrengiz, Yenişehir

Bursalı Rahmî ve Yenişehir Şehrengizi

Öz

Bu yazıda öncelikle XVI. yüzyılın değerli şairlerinden olan Bursalı
Rahmî’nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri hakkında derli toplu bilgi
verilecek, ardından Rahmî’nin Yenişehir Şehrengizi isimli eseri tanıtılıp
incelenecek, en son da ilgili şehrengizin çevriyazılı metni sunulacaktır.
Devrin ünlü şairlerinden biri olan Rahmî, daha çok Hayâlî tarzında
âşıkâne ve zarif gazeller söyleyen biridir. Eserleri arasında Divan, Gül-i
Sad-berg, Şâh u Gedâ ve Yenişehir Şehrengizi bulunmaktadır. Şehrengiz
279 beyitten oluşan bir mesnevîdir. Girişinde kâinatın yaratılışından
ve aşktan bahsedilmektedir. Asıl konunun işlendiği bölümde ise
Rumeli’de bulunan Yenişehir’in güzelliklerinden ve buradaki önde
gelen yirmi dört kişiden söz edilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Bursalı Rahmî, divan edebiyatı, mesnevi, şehrengiz, Yenişehir

Kaynakça

• Âşık Çelebi, Meşairü’ş-Şuara İnceleme-Metin, Haz. Filiz Kılıç, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2010, 3 C.
• Atlansoy, Kadir, Bursa Şairleri, Asa Kitabevi, Bursa 1998.
• Aynagöz, Pervin, “Bursalı Rahmi’nin “Gül-i Sad-berg”i Üzerine Bir Değerlendirme”, Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler), C. 3, S. 1, Elazığ 1989, s. 1-27.
• Aynagöz, Pervin, Bursalı Rahmî: Gül-i Sad-berg, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Lisans Tezi, Erzurum 1985.
• Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâü’l-Mü’ellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn, Beyrut 1992, 2 C.
• Bağdatlı İsmail Paşa, Îzâhu’l-Meknûn fi’z-Zeyli alâ-Keşfi’z-Zünûn, Beyrut 1992, 2 C.
• Beyânî Mustafa bin Cârullah, Tezkiretü’ş-Şuarâ, Haz. İbrahim Kutluk, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1997.
• Beyânî, Tezkiretü’ş-Şuarâ, Haz. Aysun Sungurhan Eyduran, KTB, http://ekitap. kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html (Erişim Tarihi: 17/04/2011), Ankara 2008.
• Birici Sevim, Şâh u Gedâ (Şâh u Dervîş) Mesnevileri ve Bursalı Rahmî’nin Şâh u Gedâ’sı, Manas Yayıncılık, Elazığ 2007.
• Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, Haz. Mustafa Tatçı-Cemal Kurnaz, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2000.
• Bursalı Rahmî, Şehrengiz-i Bursa, Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi, Nu: 597, vr. 71b-77b.
• Bursalı Rahmî, Şehrengiz-i Bursa, Nuruosmaniye Kütüphanesi, Nu: 4962, vr. 202a-205b.
• Canim, Rıdvan, Latîfî Tezkiretü’ş-Şu’ara ve Tabsıratü’n-Nuzamâ, AKM Yayınları, Ankara 2000.
• Erdoğan, Mustafa, “Bursalı Rahmî’nin Divanı Üzerine”, Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Yıl 14, S. 34, Erzurum 2007, s. 21-45.
• Erdoğan, Mustafa, Bursalı Rahmî ve Divanı, Dergâh Yayınları, İstanbul 2011.
• Erişen, Gülgun, Bursalı Rahmî ve Gül-i Sad-berg’i, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1990.
• Erişen, Gülgun, “Bursalı Rahmî ve Gül-i Sad-berg’i”, Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Türkoloji Dergisi, C. X, S. 1, Ankara 1992, s. 285-315.
• Erünsal, İsmail E., “Türk Edebiyatı Tarihinin Arşiv Kaynakları II Kanunî Sultan Süleyman Devrine Ait Bir İn’âmât Defteri”, Osmanlı Araştırmaları, 1984, S. IV, s. 10, 11.
• Esir, Hasan Ali, Münşeât-ı Lâmiî (Lâmiî Çelebi’nin Mektupları) İnceleme-Metin-İndeksSözlük, Karadeniz Teknik Üniversitesi Rektörlüğü, Rize Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, Trabzon 2006. http://tr.wikipedia.org/wiki/Larissa (Erişim Tarihi: 18/08/2011).
• İsmail Beliğ, Güldeste-i Riyâz-ı İrfân, Süleymaniye Kütüphanesi, Lala İsmail Bölümü, 366.
• Kaf-zâde Fâizî, Zübdetü’l-Eş’âr, Millet Kütüphanesi, Ali Emîrî Manzûm Eserler Bölümü, 1325.
• Kâtib Çelebi, Keşfü’z-Zünûn an Esâmî’l-Kütübü ve’l-Fünûn, Beyrut 1992, 2 C.
• Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuara, Haz. Aysun Sungurhan Eyduran, KTB Yayınları, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasancelebi---tezkiretus-suara.html (Erişim Tarihi: 17/04/2011), Ankara 2009.
• Köprülü, M. Fuad, Divan Edebiyatı Antolojisi, Yayına Haz. Ahmet Mermer, Akçağ Yayınları, Ankara 2006.
• Köprülüzade Mehmet Fuat, Eski Şairlerimiz Divan Edebiyatı Antolojisi XVI ıncı Asır, Muallim A. Halit Kitaphanesi, Basım Yeri ve Tarihi Yok.
• Kut, Günay, Heşt Bihişt Sehī Beg Tezkiresi, Harvard Üniversitesi, Harvard, 1978.
• Küçük, Sabahattin, Bâkî ve Dîvânından Seçmeler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.
• Küçük, Sabahattin, “16. Yüzyıl Şâirlerinden Bursalı Rahmi Çelebi ve Şiirleri”, MÜFEF Türklük Araştırmaları Dergisi, Âmil Çelebioğlu Armağanı, S. 7 (1993), s. 423-472. Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Haz. Mustafa İsen, AKM Yayınları, Ankara 1994.
• Levend, Agâh Sırrı, Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Şehr-engizlerde İstanbul, İstanbul Fethi Derneği İstanbul Enstitüsü Yayınları, İstanbul 1958.
• Mecmua-i Eş’ār, 06 Mil Yz A 485.
• Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî 4, Yayına Haz. Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
• Okuyucu, Cihan, Cinānī Hayatı Eserleri Divanının Tenkidli Metni, Ankara, 1994.
• Pertsch, W., Die Turkischen Handschriften der Königlischen Bibliothek zu Berlin, Berlin 1889.
• Pervane Bey Nazîre Mecmuası, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Bağdat Bölümü, Yz 406.
• Riyâzî Mehmed Efendi, Riyâzü’ş-Şuarâ, Millet Kütüphanesi, Ali Emîrî Tarih Bölümü, 765.
• Solmaz, Süleyman, Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı, AKM Yayınları, Ankara 2005.
• Şemsettin Sami, Kâmûsu’l-A’lâm, Kaşgar Neşriyat, Ankara, 1996, C. 6, s. 4805-4806.
• Tarlan, Ali Nihad, Şiir Mecmualarında XVI. ve XVII. Asır Divan Şiiri Rahmî ve Fevrî, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Dalı, Seri 1, Fasikül 1, İstanbul 1948.
• Tığlı, Fatih, “Rahmî”, TDVİA, C. 34, İstanbul 2007, s. 421-422.
• Tuğlacı, Pars, Osmanlı Şehirleri, Milliyet Yayınları, İstanbul 1985, s. 407.
• Tuman, Mehmet Nâil, Tuhfe-i Nâilî Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, Haz. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı, Bizim Büro Yayınları, Ankara 2001, 2 C.
• Yahyâ Bey, Dîvan, Haz. Mehmed Çavuşoğlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1977.