A Sufi Comment on Zatî’s “Gördüm” Rhymed Ghazel

Yıl 2012, Sayı: 63, 205 - 222, 01.08.2012

Bahir Selçuk

Öz

The spiritual journey and the cases that occur in this process and
spiritual witnessing (mushahada) have an important place in sufi
thought. These personal experiences are usually expressed by the sufi
poets within the language of poetry. In addition, many Divan poets,
sufi or not, wrote a number of poems within the framework of mystical
thought. Zatî, the 16th century poet, expressed such a spiritual rise
and what he observed in his "gördüm" (I saw) rhymed ghazel.

Anahtar Kelimeler

Zatî, gördüm ghazel, sufizm, spiritual journey, spiritual witnessing (mushahada)

Zatî’nin “Gördüm” Redifli Gazeli Üzerine Tasavvufî Bir Tahlil Denemesi

Öz

Ruhanî yolculuk ve bu süreçte yaşanan hâller, mşâhedeler tasavvufta
önemli bir yer tutar. Bu kişisel tecrübeler, genellikle sûfî şairlerce, şiir
dilinin imkânları çerçevesinde dile getirilmiştir. Sûfî olsun veya olmasın
pek çok Divan şairi de, tasavvufî duyuş ve düşünüş çerçevesinde şiirler
kaleme almıştır. XVI. yüzyıl şairi Zatî de, manevi bir yükselişi ve
müşahede edilenleri “gördüm” redifli bir gazelinde dile getirmiştir.
Bu çalışmada, Zatî’nin “gördüm” redifli gazeli, içerik ve yapı yönünden
tahlil edilecek, gazelin yapı-anlam örüntüsü üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Zatî, gazel, gördüm, tasavvuf, manevi yolculuk, müşahede

Kaynakça

• Aksoy, Ömer Asım (1998), Deyimler Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Andrews, Walter G. (2000), Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı, (Çev. Tansel Güney), İstanbul: İletişim Yay.
• Ayverdi, İlhan (2006), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, C. I, Kubbealtı Yay.
• Cebecioğlu, Ethem (2005), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, 3. Basım, İstanbul: Anka Yay.
• Chittick, William (1997), Varolmanın Boyutları, (Çev. Turan Koç), İstanbul: İnsan Yay.
• Condon, John C. (2000), Kelimelerin Büyülü Dünyası, (Çev. Murat Çiftkaya) İstanbul: İnsan Yay.
• El-Hakîm, Suad (2005), İbnü’l-Arâbî Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Emiroğlu, İbrahim (2010), Sûfî ve Dil [Mevlana Örneği], İstanbul: İnsan Yay.
• Gasset, Jose Ortega Y (2005), Sevgi Üstüne, (Çev. Yurdanur Salman), İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Güfta, Hüseyin (2010), "Divan Şiirinde Vakt-i Seher", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research, (Klâsik Türk Edebiyatının Kaynakları Özel Sayısı, -Prof. Dr. Turgut KARABEY Armağanı), Volume: 3 Issue: 15
• İpekten, Haluk (2001), Eski Türk Edebiyatı, Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergah Yay.
• Izutsu, Toshihiko (2002), İslam Mistik Düşüncesi Üzerine Makaleler, (Çev. Ramazan Ertürk), İstanbul: Anka Yay.
• Kılıç, M. Erol (2004), Sûfi ve Şiir, Osmanlı Tasavvuf Şiirinin Poetikası, İstanbul: İnsan Yay. Komisyon, Örnekleriyle Türkçe Sözlük (1995), (MEBÖTS), C. II, Ankara: MEB Yay.
• Mounier, Emmanuel (2007), Varoluş Felsefelerine Giriş, (S. Rifat Kırkoğlu), İstanbul: Say Yay.
• Nicholson, R. A. (2004), Tasavvufun Menşei Problemi, (Çev. Abdullah Kartal), İstanbul: İz Yay.
• Pala, İskender (tarihsiz), Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yay.
• Pürcevadi, Nasrullah (1998), Can Esintisi, İslam’da Şiir Metafiziği, (Çev. Hicabi Kırlangıç), İstanbul: İnsan Yay.
• Pürcevadi, Nusrullah (1999), Gökyüzünde Ayın Görüntüsü, (Çev. Ahmet Çelik), İstanbul: İnsan Yay.
• Selçuk, "Yunus Emre’de Bakma ve Görme Biçimleri," I. Uluslararası Yunus Emre Sempozyumu, 8-10 Ekim 2008, Aksaray: Aksaray Üniversitesi Yay.
• Şentürk, A. Atilla; Kartal, Ahmet (2007), Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Dergah Yay.
• Uludağ, Süleyman (2001), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Üstüner, Kaplan (2007), Divan Şiirinde Tasavvuf, Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi.
• Zatî Divanı (Gazeller Kısmı) (1970), (Haz. Ali Nihad Tarlan), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, C. 2, İstanbul.