The Sources of Unhappiness at Peyami Safa’s Novels

Yıl 2012, Sayı: 62, 133 - 156, 01.04.2012

Mehmet Narlı Berna Uslu Kaya

Öz

This study examines the sources of unhappines in Peyami Safa’s
novels, and the effects of sadness with the people’s cultural, social and political transformation processes. The study interprets the symbolic
level of language, word, object and behavior based on sociological and
psychological data analysis.

The study uses the novels of Peyami Safa, Sözde Kızlar, Şimşek,
Mahşer, Bir Akşamdı, Canan, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Fatih-Harbiye, Bir
Tereddüdün Romanı, Cumbadan Rumbaya, Biz İnsanlar, Matmazel Noraliya’nın
Koltuğu and Yalnızız. The general conclusion reached in the analysis
is that Safa’s search for a main source of sadness in his novels is
the suffering itself in this quest. Peyami Safa distinguishes the
unhappiness of women and men in his novels in terms of both source
and reflection. In a very general sense women are unhappy because
of their ambition for European life, being for away from traditional
structures and negativities in their nature. Men are unhappy because
of change influential especially on women, their intellectual conflicts,
deteriorating morality and again hereditary defects.

Anahtar Kelimeler

Peyami Safa, novels, unhappiness, restlessness, depression, Eastern and Western civilization, effects of change and transformation

Peyami Safa'nın Romanlarında Mutsuzluğun Kaynakları

Öz

Bu çalışmada Peyami Safa’nın romanlarındaki insanların
mutsuzluklarının kaynakları tespit edilmiş ve bu kaynakların, kültürel,
sosyal ve siyasal dönüşüm süreçlerinde romanlardaki insanlar
üzerinde ne gibi etkiler bıraktığı aranmıştır. Çözümlemede sosyolojik
ve psikolojik verilere yaslanılarak; dilin simgesel düzeyi, söz, nesne ve
davranış boyutuyla yorumlanmıştır.
Çalışmada Peyami Safa imzalı, Sözde Kızlar, Şimşek, Mahşer, Bir Akşamdı,
Canan, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Fatih-Harbiye, Bir Tereddüdün Romanı,
Cumbadan Rumbaya, Biz İnsanlar, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu ve
Yalnızız romanları kullanılmıştır. Çözümlemede ulaşılan en genel
sonuç, Safa’nın Doğu ile Batı arasında yeni bir kimlik inşası arayışı
içinde olduğudur. Romanlardaki mutsuzlukların ana kaynağı da bu
arayış içinde çekilen acılardır. Peyami Safa, romanlarında kadınlarla
erkeklerin mutsuzluklarını hem kaynak açısından hem de mutsuzluğun
yansıma biçimi açısından farklılaştırmaktadır. Çok genel anlamda
kadınlar, Avrupai yaşama isteklerinden ve geleneksel yapılardan
uzaklaşmalarından ve irsiyetlerindeki olumsuzluklardan dolayı mutsuz
olmaktadırlar. Erkekler ise özellikle kadınlar üzerinde egemen olan bu
değişimden, yaşadıkları düşünsel çatışmalardan, çözülen ahlakilikten
ve yine irsiyet arızalarından dolayı mutsuz olmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Peyami Safa, roman, mutsuzluk, huzursuzluk, buhran, Doğu ve Batı medeniyeti, değişim ve dönüşüm

Kaynakça

• Ayvazoğlu Beşir (2008), Peyami, Sanatı, Felsefesi ve Dramı, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Ayvazoğlu, Beşir (2000), Doğu-Batı Arasında Peyami Safa, İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Enginün, İnci (2003), Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Genç, Ayten (1992), Peyami Safa’nın “Fatih-Harbiye” Adlı Romanında Doğu- Batı Çatısması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 7.
• Moran, Berna (1995), Türk Romanına Elestirel Bir Bakıs 1. İstanbul: İletisim Yayınları.
• Safa, Peyami (1961), Mistisizm. İstanbul: Bâbıâlî Yayınevi.
• Safa, Peyami (1979), Nasyonalizm, Sosyalizm, Mistisizm, İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• Safa, Peyami (1997), Kavga Yazıları, (Haz: Ergun Göze). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Safa, Peyami (1999), 20. Asır Avrupa ve Biz. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (1999), Biz İnsanlar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (1999), Aimsek. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (1999), Yazarlar, Sanatçılar, Meshurlar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2000), Canan. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2000), Cumbadan Rumbaya, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2000), Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2000), Fatih-Harbiye, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2000), Mahser, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2000), Yalnızız. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2002), Bir Akşamdı, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2005), Sözde Kızlar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2006), Eğitim, Gençlik, Üniversite. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2006), Matmazel Noraliya’nın Koltuğu. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2006), Türk İnkılâbına Genel Bakışlar, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (2007), Bir Tereddüdün Romanı, İstanbul: Ötüken Yayınları.158
• Safa, Peyami (2007), Edebi Akımlar ve Fikir Cereyanları, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Safa, Peyami (2007), Kadın Aşk Aile (Objektif 5), İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Sıtkı, Cahit (1940), Peyami Safa Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Semih Lütfi Kitapevi.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1992), Edebiyat Üzerine Makaleler, (Hzl. Zeynep Kerman), İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tekin, Mehmet (1999), Peyami Safa’nın Roman Sanatı ve Romanları Üzerine Bir Arastırma. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Tekin, Mehmet (1999), Romancı Yönüyle Peyami Safa, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Tekin, Mehmet (2003), Peyami Safa ile Söylesiler, Konya: Çizgi Kitabevi.
• Yalçın, Alemdar (2002), Siyasi ve Sosyal Değismeler Açısında Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı. 1920-1946, Ankara: Akçay Yayınları.
• Yalçın, Alemdar (2003), Siyasi ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Romanı 1946-2000, Ankara: Akçağ Yayınları.