Peyami Safa’nın Türk Romancılığındaki Yeri

Yıl 2012, Sayı: 62, 289 - 298, 01.04.2012

Kâzım Yetiş

Öz

Türk edebiyatında roman türü çok yeni bir türdür. Dolayısıyla ilk
örnekler geleneği olan şiire nispetle dil bakımından çok daha
acemicedir. Bu biraz da nesir dilinin hayatı anlatma bakımından
yetersiz olmasındandır. Ayrıca Türk dilinin sosyal meseleleri anlatma
imkânlarının dar olduğunu da belirtmeliyiz. Bir bakıma nesir dili ile
roman dili beraber gelişti. Belki birinin gelişmesi diğerini etkiledi.
Bunda Peyami Safa’nın payı büyük olmuştur. Öte yandan sadece dil
noktasından değil, ele alınan konular bakımından da roman türünde
önemli gelişmeler olmuştur. Başlangıçta son derece dar veya sınırlı
konular işlenirken giderek hem ülkenin çeşitli meseleleri kucaklanmış,
hem de insan derinlemesine ele alınmış, psikolojik tahliller yapılmış,
beşerî alanda ülkeler arası problemler irdelenmiştir. Belki de bu
konuda en büyük gelişme Peyami Safa’nın romanlarında görüldüğü
gibi çeşitli bilim dallarının romanlarda ele alınmasıdır. Elbette bu
konuda Türk romanında en büyük gelişme roman tekniği noktasından
olmuştur. fiemsettin Sami’nin romanı ile Peyami Safa’nın romanları
arasındaki teknik fark bu konuyu bize anlatır. Şu hâlde Peyami Safa,
Türk romanının dil, muhteva, teknik bakımdan gelişmesinde önemli bir
paya sahiptir. Hatta bu konuda birkaç isimden biridir.

Anahtar Kelimeler

Roman, Türk edebiyatı, nesir, gelişme, teknik, muhteva

The Place of Peyami Safa in Turkish Novel

Öz

Novel is a new type in Turkish literature. Therefore, the first examples
are simple in terms of language according to the poem which has a
tradition. This is because language of prose is inadequate to tell life.
Also, Turkish language has a weak possibility to tell social issues. The anguage of prose and novel developed together in a way. Perhaps,
development of one affected other. Peyami Safa has played a big role
in this. Not only in terms of language but also have been important
developments about subjects of novel. Firstly, limited subjects have
been written but in time, written about various issues of country,
psychological analyses have been made, problems between countries
have been examined. Perhaps the biggest improvement in this issue
is to see different branches of science in novels as Peyami Safa. Of
course, the novel technique has been the biggest development in
Turkish novel. Technical differences of novel between Şemsettin
Sami and Peyami Safa tell us about this issue. So Peyami Safa has an
important role for development of Turkish novels language, content
and technique. In fact, he is one of the few names in this issue.

Anahtar Kelimeler

Novel, Turkish Literature, Prose, Development, Technique, Content

Kaynakça

• Moran, Berna (1987), Türk Romanına Eleştirel Bakış, c. 1, 2. baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Safa, Peyami (1980), Mahşer, İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• Safa, Peyami (1964), Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, 2. baskı, İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitapevleri.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1969), Edebiyat Üzerine Makaleler, Haz. Zeynep Kerman, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Yalçın, Alemdar (2005, 2006), Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Romanı, c. 1 (1920-1946), c. 2 (1946-2000) 2. baskı, Ankara: Akçağ Yayını.