Edebiyatımızda “Mektup” Türü ile İlgili Başlıca Çalışmalar

Yıl 2011, Sayı: 61, 83 - 102, 12.12.2011

Ali Donbay

Öz

Mektup, bir anlatım biçimi olmanın yanı sıra aynı zamanda bir edebî türdür. Yazılış itibariyle mektuplar, resmî ve özel olmak üzere iki kısma ayrılırlar. Resmî mektuplar, kamu veya özel sektör arasında veya kendi içlerinde yapılan yazışmalardır. Özel mektuplar ise aile, eş, dost, akraba, yakın arkadaş ve meslektaşlar arasında yazılır. Tarihî, siyasî, felsefî, ahlakî,
estetik, dinî, edebî… pek çok konuda kaleme alınan ve yazıldıkları döneme ışık tutan özel mektupları bütünüyle toplayıp tasnif etmek zordur, ancak bunların önemli arşiv belgeleri olduğu muhakkaktır. Edebî mektuplar, çoğu kez mektup biçiminde yazılmış eleştiri, makale, deneme, günlük
ve anı niteliğindeki yazılardır. Bir anlatım tekniği olarak hikaye ve romanda da kullanılan mektup, şiir dahil, diğer edebî türlere daima sızan, karışan bir özelliğe sahiptir. Gerek bunlar üzerinde yapılan akademik, tenkitlimukayeseli araştırmaların ve gerekse yeni-popüler mektup yayımlarının
çokluğu karşısında, dağınık materyali genel bir bakış açısıyla da olsa sınıflandırmak, daha geniş okumalara zemin hazırlamak bakımından faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, edebî tür, mektup, edebî mektuplar

Major Studies on Letter as a Literary Genre in Turkish Literature

Öz

Aside from being a manner of expression, letter is a literary genre. There are two types of letters. One is private and the other one is official
letters. Official letters come out of the correspondences between public and private sectors or within the same sectors. On the other hand
private letters are the products of the correspondences between family
members, relatives, friends, colleagues etc. Even though it is difficult
to categorize all the letters written on history, politics, philosophy, ethics, aesthetics, religion and literature which can shed light on the era
in which they are written, they are obviously great archival documents. Literary letters are articles, critiques, essays, diaries and memoirs that
are most of the time written in the form of a letter. As a literary genre letters have the characteristic of leaking into other literary genres
such as stories, novels and even poetry. Despite the hardship of categorization of such thematically scattered letters, the multitude of academic and critical researches on them creates a better and wider ground for new readings.

Anahtar Kelimeler

Literature, literary genre, letter, literary letters

Kaynakça

• Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (1986), “Mektup” maddesi, C.13, İstanbul, Gelişim Yayınları, s.7966-7967.
• Hece Dergisi (2006), S. 114-116, Mektup Özel Sayısı, 637 s. Karaalioğlu, Seyit Kemal (1969), Ansiklopedik Edebiyat Sözlüğü, İstanbul, İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Karataş, Turan (2001), Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Perşembe Kitapları.
• Kefeli, Emel (2002), Anlatım Tekniği Olarak Mektup, İstanbul, Kitabevi Yayınları.
• Kudret, Cevdet (1980), Örneklerle Edebiyat Bilgileri, C. 2, İstanbul, İnkılâp ve Aka Kitabevleri, s.344-354.
• Özdemir, Emin (1990), Örnekli-Açıklamalı Edebiyat Bilgileri Sözlüğü, İstanbul, Remzi Kitabevi, s.191-193.
• Özkırımlı, Atilla (2004), Türk Edebiyatı Tarihi (Ansiklopedik), C.II, İstanbul, İnkılâp Kitabevi, s.885.
• Özön, Mustafa Nihat (1941), Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, Maarif Matbaası, s.371.
• Özön, Mustafa Nihat (1954), Edebiyat ve Tenkit Sözlüğü, İstanbul, İnkılâp Kitabevi, s.181.
• Tercüme Dergisi (1964), C.16, S.77-89, Mektup Özel Sayısı, 491 s.
• Tekin, Mehmet (2001), Roman Sanatı-1 Romanın Unsurları, İstanbul, Ötüken Yayınları, s.224-228.
• Türk Dili Dergisi (1974), C. 30, S.274-279, Mektup Özel Sayısı.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1986), “Mektup” maddesi, C.6, İstanbul, Dergâh Yayınları, s.234.
• Türkçe Sözlük (1998), C. 2 (K-Z), Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, s.1003.