Ayaz İshakî’nin Eserlerinde Ruslaştırma ve Hristiyanlaştırma

Yıl 2009, Sayı: 55, 79 - 92, 12.12.2009

Alsu Kamalieva

Öz

Toplumu eğitme ve bilinçlendirme amacıyla eserler veren Ayaz
İshakî’nin eserlerinde Tatar toplumunu “Ruslaştırma” ve “Hristiyanlaştırma” işlenen başlıca siyasî konular arasında yer almıştır.
Çalışmamızda Ayaz İshakî’nin özellikle “Züleyha” piyesinin temasını teşkil eden Ruslaştırma ve Hristiyanlaştırma konusunu tam olarak
değerlendirebilmemiz için Tatar toplumuna uygulanan Ruslaştırma ve
Hristiyanlaştırma siyasetinin tarihçesine de yer verilmiştir.
Çarlık Rusya’sının yüzyıllar boyu Tatar toplumu üzerinde bu konularda uyguladığı baskılar İshakî’nin eserlerinde bazen üstü örtülü, bazen
açık bir şekilde hicvedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ayaz İshakî, Tatar toplumu, Ruslaştırma ve Hristiyanlaştırma, “Züleyha”

The Christianization (Missionary Activities) and Russianization in the Works of Ayaz Ishaki

Öz

Ayaz Ishaki published for the popular development of knowledge, with
the aim of educating the people and awakening of public consciousness. In his works, he dealt with Russianization and Christianization of
the Tatar population as a basic political theme.
This study attempts to to evaluate the subject of Christianization
and Russianization through the analysis of Ayaz Ishaki’s play “Züleyha”. The study also handles the history of Christianization and Russianization policies that applied to the Tatar people.
In the works of Ishaki, it is sometimes satirized apparently or indirectly that the Russian Tsardom oppressed the Tatar people for centuries.

Anahtar Kelimeler

Ayaz Ishaki, Tatar people, Christianization and Russianization, “Züleyha”

Kaynakça

• Abdullin,Y. ve Heyrullin, E.(1976), “Merceni mirasın öyrenü turında”, Kazan utları, S.10.
• Agiş, Fazıl, Kültürün Temellendirilmesinde islam Dininin Rolü. Diller, Ruhi kültür ve Türk Tarihi, Kazan.
• Akdes, Nimet Kurat (1999), Rusya Tarihi. Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara:Türk Tarih Kurumu.
• Davletşin, Tamurbek (2005), Sovyetski Tatarstan, Kazan: “Jien”
• Devlet, Nadir (1985), Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi, Ankara:Türk Tarih Kurumu.
• Emirhan, Fatih (1917), “Züleyha”, Koyaş , 19 mart.
• Halikov, A.H. (1995), Rus Tanınan 500 Bulgar ¯ Tatar Türk Asıllı Sülale, çev. Mustafa Öner, İstanbul:Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Gaynullin, Mühemmet (1979), Tatar Mearifetcilik Edebiyatı. Kazan:Tatarstan Kitap Neşriyatı.
• İshakî, Gayaz (1991), Zindan, Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
• Minnigulov, Hatip ve Sadreddinov Şeyhilislam (1994), Edebiyat, Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
• SSSR Fenner Akademiyesi Kazan Filialı G. İbrahimov isimindeki Til, Edebiyat hem Tarih İnstitutı, Tatar Edebiyatı tarihi (1985), c.2. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
• M. Yusupov (1981), Şigabutdın Mardiani kak istorik, Kazan.
• Ahmetzyanov, M. (1990), Fond Şigabutdina Mardjani v institute yazıka, literatun i istorii im.G.Ibrahimova. Mardiani: ucenıy, mıslitel, prosvetitel, Kazan.
• Mehmütov, Henüz ve İlyalova, İltani ve Gıyzzet, Beyan (1988), Oktyabrge Kadergi Tatar Teatrı, Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı..
• Kerimullin, Ebrar (1979), Kitap Dönvasına Seyehet, Kazan.