Tahrir Defterlerine Göre Boyovası / Boyabat Kazasının 16. Yüzyıl Başlarında İktisadî ve Sosyal Durumu

Yıl 2009, Sayı: 55, 117 - 144, 12.12.2009

Nazım Kuruca

Öz

16. yüzyıl başlarında Boyabat kazası, Kastamonu sancağının en önemli
idarî birimlerinden birisi durumundadır. Özellikle, bu döneme ait tahrir kayıtlarında kazanın bu özelliğini tespit etmek mümkündür.
Osmanlı Devleti’nin en önemli tarihî kayıtları içinde yer alan tahrirler, ait olduğu bölgenin bir nevi hazinesi gibidir. Bu kayıtlarda o bölgenin yerleşim birimleri, bölgede hizmet veren kurumlar, nüfus durumu,
tarım ve havancılık, bölgedeki aşiret-oymak ve cemaatlere ait bilgileri
bulmak mümkündür.
Yapılan çalışmada, öncelikle tapu tahrir ve vakıf tahrir defterindeki
bilgilere müracaat edilmiştir. Aynı zamanda bölge hakkında yapılan çalışmalar da kaynak olarak kullanılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, Boyabat, 16. yüzyıl, tahrir defterleri, sosyal yapı

Economic and Social Structure of Boyabat/Boyovası according to the Tahrir Registers in the early Sixteenth Century

Öz

The district of Boyabat was one of the most important administrative
units of the Sanjak of Kastamonu in the early 1500s. The Tahrir Defters
(the Ottoman tax registers) which are the most important historical
records in the Ottoman Empire show the importance of the district.
The tahrir registers were the source of knowledge where it belongs to
and these registers keep such information as settlement names, their
populations, economic activities and social structure.
This study primarily used information obtained from land tax
registers (tapu-tahrir registers) and foundation registers. The results
of the published sources on the district were also used in this study.

Anahtar Kelimeler

: Kastamonu, Boyabat, 16th century, tahrir registers, social structure

Kaynakça

• Tahrir Defterleri: Kastamonu Vakıf Tahrir Defteri
• TTD, No. 23m.
• TTD, No.438.
• 438 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) II, Tıpkı Basım, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yay, Ankara 1994.
• Afyoncu, Erhan, “Türkiye’de Tahrir Defterlerine Dayalı Olarak Hazırlanmış Çalışmalar Hakkında Bazı Görüşler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Türk İktisat Tarihi, C.1,S.1, Bilim ve Sanat Vakfı Yay, İstanbul 2003.
• Barkan, Ömer Lütfi -Enver Meriçli, Hüdavendiğar Livası Tahrir Defterleri I, TTK Yay, Ankara 1988.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hâkana Mahsus İstatistik Defterleri (I)”, Osmanlı Devleti’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Tetkikler-Makaleler, C.I, Yayına Haz. Hüseyin Özdeğer, İÜ Türk İktisat ve İçtimaiyat Tarih Araştırmaları Yay, İstanbul 2000, (175-215).
• Çağatay, Neşet, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Reâyadan Alınan Vergi ve Resimler”, DTCFD, C.V, Ankara 1947, (483-511).
• Emecen, Feridun, XVI. Asırda Manisa Sancağı, TTK. Yay, Ankara 1989.
• İnalcık, Halil, “Osmanlılarda Ra’iyyet Rüsumu”, Belleten, C.XIII, Ankara 1959, (575-610).
• İnalcık, Halil, “Bursa I: XV. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihine Dair Vesikalar”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, Eren Yay, İstanbul 1993, (203-258).
• İnalcık, Halil, “Osmanlı Pamuklu Pazarı, Hindistan ve İngiltere: Pazar Rekabetinde Emek Maliyetinin Rolü”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, Eren Yay, İstanbul 1993, (259-317).
• Kankal, Ahmet, “Fetihten XVI. Yüzyılın Sonuna Kadar Kastamonu Şehrinde İskân ve Nüfusa Dair Genel Gözlemler”, Birinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, 21-23 Mayıs 2000, Kastamonu Valiliği Yay, Kastamonu 2001, (89-120).
• Kuruca, Nazım, XVI. Yüzyılda Kastamonu Sancağı Vakıf Tahrir Defteri (Tanıtım, Tahlil ve Metin), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1995.
• Merçil, Erdoğan, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, İÜ. Edebiyat Fakültesi Yay, İstanbul 1985.
• Ocak, A.Y. -S. Farukî, “Zâviye mad.” İA, C. XIII, MEB Basımevi, İstanbul 1986, (468-476).
• Özdeğer, Hüseyin, XVI. Asırda Ayıntab Livası, İÜ Türk İktisat ve İçtimaiyat Tarihi Araştırmaları Yay İstanbul 1988.
• Sümer, Faruk, Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay, İstanbul 1992.
• Şahin, İlhan, “Kastamonu”, TDVİA, Diyanet Vakfı Yayınları, C. 24, İstanbul 2001, (585-588).
• Tosunoğlu, Ayşe, Tapu Tahrir Defterlerine Göre XVI. Yüzyılda Kastamonu Sancağı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeniçağ Anabilim Dalı, İstanbul1993.
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yay, İstanbul 1996.
• Turan, Refik, “Kastamonu’nun Türkler Tarafından Fethi ve İskânı”, Birinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, 21-23 Mayıs 2000 Kastamonu, Kastamonu 2001, (1-2).
• Türkay, Cevdet, Başbakanlık Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar, İşaret Yay, İstanbul 2001.
• Yakupoğlu, Cevdet, “Candar-Oğulları Döneminde Kastamonu’da İçtimaî ve İktisadî Hayat”, Birinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, 21-23 Mayıs 2000, Kastamonu Valiliği Yay, Kastamonu 2001, (55-80).
• Yediyıldız, Bahaeddin, “Vakıf”, İA, C. XIII, MEB Yay, İstanbul 1986, (153-172).
• Yücel, Yaşar, XIII-XV. Yüzyıllar Kuzey Batı Anadolu Tarihi, Çobanoğulları, Çandaroğulları Beylikleri, TTK Yay, Ankara 1980.