Mustafa Kemal’de İnkılâp Düşüncesinin Oluşumu ve Gelişimi

Yıl 2009, Sayı: 53, 1 - 22, 01.04.2009

Taner Aslan

Öz

Mustafa Kemal’de inkılâp düşüncesi bir anda ortaya çıkmış değildir.
Onda inkılâp düşüncesi okul sıralarında var olan bir gerçekliktir. Ondaki inkılâp düşüncesinin gelişiminde birçok faktör rol oynamıştır. Yaşadığı çevre ve çocukluk yılları bilinçli bir şekilde yetişmesini sağlamıştır.
Eğitim öğretim hayatı, arkadaşları, öğretmenleri, okuduğu kitaplar, düşünce akımları Mustafa Kemal’de inkılâp düşüncesinin oluşumuna ve
gelişimine etki eden faktörler arasındadır. Mustafa Kemal, doğuştan
getirdiği hususiyetler ile sonradan elde ettiği kazanımları harmanlayarak inkılâpçı bir karaktere sahip olmuştur. Çalışma, Mustafa Kemal’de
inkılâp düşüncesinin oluşumunu ve gelişimini irdelemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal, inkılâp, eğitim, askerî rüştiye, meslek hayatı

The Emergence and Development of Mustafa Kemal’s Idea of Revolution

Öz

Mustafa Kemal’s idea of revolution did not emerge in a sudden and
un-rooted manner, but he had the idea of change in the system from
his early education. The evolution of the idea of revolution happened
as a result of many factors such as the place where he lived and his
early childhood, which provided him with self-conciousness. His education and schooling life, friends, teachers, the books that he read,
the currents of though are also among the factors influencing Mustafa
Kemal’s ideas about the revolution. Mustafa Kemal gained a revolutionary character as a result of a mixture of all these factors. This paper
examines the emergence and development of Mustafa Kemal’s idea of
revolution. 

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal, revolution, education, military school, occupational life

Kaynakça

• Aksan, A (1986), Atatürk Der Ki, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Akyüz, Yahya (1992), “Atatürk’ün Eğitim Düşüncesinin Kökenleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt IV, Kasım 1987, Sayı 10.
• Albayrak, Mustafa (1999), Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Tarihsel Gelişimi, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Askerî Tarih Belgeleri Dergisi (1981), Sene 30, S. 79, Ankara: Genel Kurmay Basımevi.
• Atatürk, Mustafa Kemal (1945), Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, I, (der. Nimet Arsan), İstanbul: Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayını I, Maarif Matbaası.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, (1997), Ankara: TTK.
• Atay, Falih Rıfkı (1984), Çankaya, İstanbul: Kral Matbaası.
• Aydemir, Şevket Süreyya (1993), Tek Adam, C. 1, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Baltacıoğlu, İsmail Hakkı (1913), Atatürk, Yetişmesi, Kişiliği, Devrimleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Banoğlu, Niyazi Ahmet (1955), Nükte, Fıkra ve Çizgilerle Atatürk, İstanbul: Nurgök Matbaası.
• Baycan, Nusret (1998), Atatürk ve Askerlik Sanatı, Ankara: Genelkurmay Yayınları.
• Baykal, İ. B. Sıtkı (1992), “Cumhuriyetimizin Tarihsel Anlamı”, Atatürkçü Düşünce, Ankara: TTK.
• Bayur, Yusuf Hikmet (1962), Atatürk Hayatı ve Eseri, C. I, Ankara: Güven Basımevi.
• Borak, Sadi (1973), Atatürk, İstanbul: Başak Kitabevi.
• Cebesoy, Ali Fuat (1963), “Milli Mücadelenin Muvaffak Oluş Sebepleri”, Yakın Tarihimiz Mecmuası, C. IV, S. 52, 21 Mart 1963.
• Cebesoy, Ali Fuat (1967), Sınıf Arkadaşım Atatürk, İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Cebesoy, Ali Fuat (1989), 1907’de Misak-ı Millî, (yay. haz. Faruk Sükan, Cemal Kutay), İstanbul: Acar Matbaacılık Tesisleri.
• Coşar, Ömer Sami (1973), “1881-23 Temmuz 1908”, Atatürk Ansiklopedisi, C. 1, İstanbul. Cumhuriyet, 18 Temmuz 1948.
• Çam, Yusuf (1991), Atatürk’ün Okuduğu Dönemde Askerî Okullar, Ankara: Genel Kurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı.
• Çaycı, Abdurrahman (1989), “Atatürk ve Tarih Boyutu İçinde Çağdaşlaşma”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S. 16.
• Dilaçar, A. (1975), “Kemalizm’in Dil ve Tarih Tezi, Atatürk Devrimleri”, I. Milletlerarası Sempozyumu Bildirileri, (10-14 Aralık 1973 İstanbul), İstanbul: İ.Ü. Atatürk Devrimleri Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Dönmez, Şerafettin (1998), Atatürk’ün Çağdaş Toplum ve Din Anlayışı, İstanbul: Ayışığı Yayınları. “Dünya Tarihini Yetimler Yazıyor”, Hürriyet, 22 Mart 1978.
• Egeli, Münir Hayri (1954), Atatürk’ün Bilinmeyen Hatıraları, İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık ve Kağıtçılık.
• Ergin, Feridun (1977), Atatürk Zamanında Türkiye Ekonomisi, İstanbul: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları.
• Eroğlu, Hamza (1982), Atatürk ve Cumhuriyet, Ankara: AAMY.
• Gençosman, Kemal Zeki-Niyazi Ahmet Banoğlu (1971), Atatürk Ansiklopedisi Türkiye Cumhuriyeti Siyasî Tarihi, C. 1, İstanbul: May Yayınları.
• Gizli Celse Zabıtları, C. I, İçtima 3, 6.3.1938, S. 40.
• Gizli Celse Zabıtları, C. I, İçtima 72, 25.9.1336, S. 137.
• Granda, Cemal (1973), Atatürk’ün Uşağı İdim, (yazan Türhan Gürkan), İstanbul: Hürriyet Yay.
• Güler, Ali (1999), Manastır Askerî Lisesi ve Mustafa Kemal Atatürk’ün Askerî Lise Öğrenimi, Ankara: Kara Harp Okulu.
• Güler, Ali -Suat Akgül (1999), Atatürk ve Eğitim, Ankara: Kara Harp Okulu Basımevi.
• Gündüz, Asım (1973), Hatıralarım, İstanbul: Kervan Yayınları.
• Irmak, Sadi (1984), “Atatürk ve Meclis”, AAMD., C. 3, S. 8, Mart 1987.
• Irmak, Sadi (1992), “Atatürkçülüğün İlkeleri- İnkılâpların Fikir Temelleri”, Atatürkçü Düşünce, Ankara: TTK.
• Irmak, Sadi, Atatürk Bir Çağın Açılışı, Ankara: İnkılâp Yayınevi.
• İnalcık, Halil (1998), “Atatürk ve Türkiye’nin Modernleşmesi”, Atatürkçü Düşünce El Kitabı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• İnan, A Afet (1968), Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara: İş Bankası Yayınları.
• İnan, A Afet (1983), Mustafa Kemal Atatürk’ün Karlsbad Hatıraları, Ankara: TTK.
• İnan, Afet (1954), “Atatürk’ü Dinledim: Atatürk’ün Bana Yazdırdıkları”, Belleten, C. 18, S. 72, Ekim.
• Kansu, Mazhar Müfit (1986), Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, C. I, Ankara: TTK.
• Karal, Enver Ziya (1956), Atatürk’ten Düşünceler, Ankara: İş Bankası Yayınları.
• Karal, Enver Ziya (1980), “Atatürk ve Devrim”, Konferanslar ve Makaleler 1935-1978, Ankara: TTK.
• Karal, Enver Ziya (1988), Osmanlı Tarihi, C. VIII, Ankara: TTK.
• Kılıç Ali (1955), Atatürk’ün Hususiyetleri, Ankara: Sel Yayınları.
• Kızıldoğan, Hüsrev (1937), “Vatan ve Hürriyet, İttihat ve Terakki”, Belleten, C. 1, S. 1-3, İlkteşrin.
• Kili, Suna (2000), Çağdaşlaşma, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Kongar, Emre (1999), Devrim Tarihi ve Toplum Bilim Açısından Atatürk, İstanbul: Remzi
• Kuruç, Bilsay (1987), Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, İstanbul: Bilgi Yayınları.
• Lewis, Bernard (1997), “Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunu Hazırlayan Düşünce Akımları”, (Çev. Berin Yanardağ), Atatürk Konferansları VI (1973-1974), Ankara.
• Lord Kinross (1966), Atatürk Bir Milletin Yeniden Doğuşu, İstanbul: Sander Yayınları.
• Mert, Özcan (1991), “Atatürk’ün İlk Öğretmeni Şemsi Efendi (1852-1917)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 7, S. 20, Mart.
• Mumcu, A. (1992), “Atatürkçülük İdeolojisi”, Atatürkçü Düşünce, Ankara: TTK.
• Özalp, Kazım (1963), “Ve Atatürk Devrinde Uzun Yıllar Başkanlığı Yapan Albay Kazım Özalp’ın Dilinden: O”, Demokratik İzmir Gazetesi, 10 Kasım 1963.
• Palazoğlu, Ahmet Bekir (1990), Atatürk ve Eğitim, İstanbul: Ajans Türk Matbaacılık ve Yayıncılık.
• Paruşev, Paraşkev (1973), Atatürk Demokrat Diktatör, İstanbul: E Yay.
• Süslü, Azmi (1995), “Atatürk ve Tarih”, Atatürkçü Düşünce El Kitabı, Ankara: TTK.
• Şapolyo, Enver Behnan (1967), Kemal Atatürk ve Milli Mücadele Tarihi, İstanbul: Rafet Zaimler Yayınevi.
• Tansu, Samih Nafiz (1969), İki Devrin Perde Arkası, (Anlatan Hüsamettin Ertürk), İstanbul: Ararat Yay.
• Tezer, Şükrü (1995), Atatürk’ün Hatıra Defteri, Ankara: TTK.
• Turan, Şerafettin (1989), Atatürk’ün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar, Ankara: TTK.
• Turan, Şerafettin (2004), Mustafa Kemal Atatürk Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik, İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Tünay, Bekir (1981), Gazi’nin Doğuş Destanı, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Unat, Faik Reşit (1964), “Atatürk’ün Öğrenim Hayatı ve Yetiştiği Devrin Milli Eğitim Sistemi”, Türk Tarih Kurumu Atatürk Konferansları, I, Ankara: TTK.
• Unat, Faik Reşit, “Ne Mutlu Türküm Diyene”, Türk Dili Dergisi, S. 146.
• Yalçın, Semih (2006), Mustafa Kemal Atatürk, Hayatı ve Eseri, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yalman, Ahmet Emin (1338), “Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin Tarihçe-i Hayatı”, Vakit Gazetesi, S. 1468, 10 Kânunusani.
• Yalman, Ahmet Emin (1997), Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, C. 1, İstanbul: Rey Yayınları.
• Yavuz, Bige (1997), “Fransız Gözüyle Atatürk İnkılâbı Üzerine Genel Değerlendirmeler”, Belleten, C. LX, S. 227-229, Ankara: TTK.