Namık Kemal’in Siyasi Yazılarında Rusya’nın “Şark Meselesi”ndeki Yeri ve Memleketeyn Meselesi

Yıl 2009, Sayı: 53, 23 - 42, 01.04.2009

Mithat Aydın

Öz

Yakın dönem tarihimizin önde gelen aydınlardan Namık Kemal Bey,
mensubu olduğu devletin ve ülkenin sorunlarına kayıtsız kalmayarak
muhtelif yazılarıyla toplumunu aydınlatmayı kendine görev bilmiştir.
Devlet ve toplum hayatına ilişkin yazıları arasında devletlerarası ilişkilere dair yazıları çalışmamızın esasını oluşturmuştur. Bu itibarla, çalışmamızda Hürriyet, Tasvir-i Efkâr, İbret ve Hadika gazetelerinde yayımlanan
yazıları ele alınarak Kemal Bey’in dönemin büyük devletlerinin “Doğu”
siyaseti ve bu çerçevede Memleketeyn meselesi konusundaki görüşleri
ortaya konulmaya çalışılmıştır. Onun Osmanlı Devleti’nin karşı karşıya
kaldığı siyasî meselelere bakışı, genel olarak dönemin Osmanlı aydınının düşüncesi ve devletin resmi bilgi kaynaklarıyla paralellik arz etmesi
bakımından dikkate değer görünmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Namık Kemal, Tasvir-i Efkâr, Etoil d’Orient, Memleketeyn Meselesi, Şark Meselesi

The Position of Russia in the “Eastern Question” and the Memleketeyn (Bogdan-Moldavia) Problem in Namık Kemal’s Political Writings

Öz

As one of the prominent intellectuals of the last century Namık Kemal
Bey was not oblivious to the problems of the country he was living in.
He held himself responsible for illuminating the society. Among his
writings concerning social life and the state, the topic of this study is
based on the ones related to international relations. Looking at his
articles in the newspapers Hürriyet, Tasvir-i Efkâr, İbret and Hadika our
study tries to exhibit the views of great states of that time on the eastern question and the Memleketeyn issue. It is noteworthy to observe
that his personal standpoint towards the political problems that the Ottoman Empire was facing, was parallel to the views of the Ottoman
intellectuals and the official information sources

Anahtar Kelimeler

Namık Kemal, Tasvir-i Efkâr, Etoil d’Orient, the Memleketeyn Problem, the Eastern Question

Kaynakça

• A- Namık Kemal’in gazetelerdeki makaleleri
• Hadika, “Şimâle Nim Nigâh”, 18 Kanun-ı evvel 1289, Nu.26.
• Hürriyet, “Bulgar hükümeti”, 29 Eylül 1868, Nu.14.
• Hürriyet, “Memleketeyn Ahvâli”, 12 Ekim 1868, Nu.16.
• Hürriyet, “Memâlik-i Osmaniye’nin Yeni Mukâsemesi”, 9 Kasım 1868, Nu.20.
• Hürriyet, “İngiltere Hariciye Vekili…”, 30 Kasım 1868, Nu.23.
• Hürriyet, “Hasta Adam”, 24 Kanun-ı evvel 1285, Nu.24.
• İbret, “Yine mi Sırbistan?”, 12 Ramazan 1288, Nu.52.
• İbret, “Asya’nın Hali”, 2 Teşrin-i sani, 1288, Nu.53.
• İbret, “Şimdiki Politika”, 7 Kanun-ı evvel 1288, Nu.75.
• Tasvir-i Efkâr, “Hareket-i Fikriye …”, 10 Teşrin-i Evvel 1283, Nu.430.
• Tasvir-i Efkâr, “Şimdiki Halde Herkesin…”, 14 Mart 1283, Nu.375.
• Tasvir-i Efkâr, “Memleketeyn’e Dair…”, 17 Mart 1283, Nu.376.
• Tasvir-i Efkâr, “Etoil d’Orient Memleketeyn Mes’elesinin…”, Nu.395.
• Tasvir-i Efkâr, “Memleketeyn”, 4 Haziran 1283, Nu.397.
• Tasvir-i Efkâr, “Memleketeyn” , 9 Haziran 1283, Nu.398.
• Tasvir-i Efkâr, “Memleketeyn Mes’elesine Dair …”, 11 Sefer 1283, Nu.399.
• Tasvir-i Efkâr, “Karadağ”, 20 Rebiyü’l-evvel 1283, Nu.410.
• Tasvir-i Efkâr, “Karadağ”,23 Rebiyü’l-evvel 1283, Nu.411.
• B- Namık Kemal’in Makalât-ı Siyasiye ve Edebiye’deki makaleleri
• Namık Kemal, (1327) “İmtizâc-ı Akvâm”, Makalât-ı Siyasiye ve Edebiye, İstanbul.
• Namık Kemal (1327), “Hasta Adam”, Makâlât-ı Siyâsiye ve Edebiye, İstanbul.
• Namık Kemal (1327), “Şark Meselesi”, Makâlât-ı Siyâsiye ve Edebiye, İstanbul.
• C-Telif Eserler
• Akün, Ö.Faruk (1993), “Namık Kemal”, İslam Ansiklopedisi, c.9, İstanbul, s.55-72.
• Armaoğlu, Fahir, (1997), 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Cebesoy, Ali Fuad, Sınıf Arkadaşım Atatürk, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
• Dizdaroğlu, Hikmet (1995), Namık Kemal: Hayatı-Sanatı-Eserleri, Varlık Yayınları, İstanbul.
• Ebuzziya Tevfik (1304), Namık Kemal, İstanbul.
• Ebuzziya Tevfik (2006), Yeni Osmanlılar-İmparatorluğun Son Dönemindeki Genç Türkler, Günümüz Türkçesine Uygulayan: Şemsettin Kutlu, Pegasus Yayınları,1. Baskı, İstanbul.
• Ekrem, Ali (1999), Namık Kemal, MEB Yayınları, İstanbul.
• Göçgün, Önder (1987), Nâmık Kemâl, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları:838, Ankara. Göçgün, Önder (1991), “Namık Kemâl’in Devlet İdeali ve Devletler Arası Münasebetler Hakkındaki Görüşleri”, Türk Edebiyatı Araştırmaları, c.1, Selçuk Üniversitesi Yayınları No:90, Konya, s.207.
• Kaplan, Mehmet (1948), Namık Kemal, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Kuntay, Midhat Cemal (1944), Namık Kemal: devrinin insanları ve olaylar arasında, C.I: politika: Namık Kemal’in Sofya dönüşünden Avrupa dönüşüne kadar 1857-1870, Maarif Vekâleti, [Ankara].
• Süleyman Nazif (1922), Namık Kemal, İstanbul.
• Tütengil, Cavit Orhan (1985), Yeni Osmanlılar’dan Bu Yana İngiltere’de Türk Gazeteciliği (1867-1967), Belge Yayınları:31, İkinci Baskı, İstanbul.