The Nomination of Atatürk by Venizelos for the Nobel Peace Prize

Yıl 2008, Sayı: 52, 91 - 110, 12.12.2008

Zafer Çakmak

Öz

Venizelos' rise to power in 1928, in Greece has marked a new era for
Turkish-Greek relations. After Venizelos secured his office in Greece,
he gave up Greece's expansive foreign policy against Turkey and the
Megali Idea, and attempted to strike up a friendship with Turkey. Venizelos' attempts of friendship with Turkey were welcomed by Atatürk. As
a matter of fact, after a while Venizelos was invited to Turkey. Venizelos, accepting this invitation, had officially visited Turkey in 1930. The
agreements signed between Turkey and Greece during this visit had contributed much to the development of good relations between these
two countries. However, Venizelos lost the elections in 1933 and fell to
the opposition, but continued to watch closely Turkish-Greek relations
and negotiations for Balkan Pact. Shortly before the signing of Balkan
Pack, he nominated his old enemy, Atatürk for Nobel Peace Prize in
12 January 1934, believing him to be the real founder of the pact, and
became the first in world political history for such an act.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Greece, Atatürk, Venizelos, Nobel Peace Prize

Venizelos'un Atatürk'ü Nobel Barış Ödülü'ne Aday Göstermesi

Öz

Yunanistan'da Venizelos'un 1928'de iktidara gelişi, Türk-Yunan ilişkileri açısından yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Venizelos
Yunanistan'da iktidara geldikten sonra, geçmişte Megali İdea'yı gerçekleştirebilmek için Türkiye'ye karşı takip ettiği yayılmacı dış politikadan
vazgeçerek, Türk-Yunan dostluğunu kurabilmek için bazı girişimlerde
bulunmuştur. Venizelos'un Türkiye ile dostluk kurma girişimleri, Atatürk tarafından memnuniyetle karşılanmıştır. Nitekim bir süre sonra
Venizelos Türkiye'ye davet edilmiştir. Bu daveti kabul eden Venizelos,
1930 yılında Türkiye'ye resmi bir ziyarette bulunmuştur. Bu ziyaret sırasında Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanan antlaşmalar, TürkYunan ilişkilerinin gelişmesine büyük katkı sağlamıştır. Venizelos, 1933
yılında Yunanistan'da yapılan seçimleri kaybetmiş ve muhalefete düşmüştür; fakat Türk-Yunan ilişkileri ve Balkan Paktı ile ilgili görüşmeleri
yakından takip etmeye devam etmiştir. Balkan Paktı imzalanmadan kısa
bir süre önce de, dünya siyasi tarihinde bir ilki gerçekleştirerek, Balkan
Paktı'nın gerçek kurucusu olduğuna inandığı, eski düşmanı Atatürk'ü
12 Ocak 1934'te Nobel Barış Ödülü'ne aday göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Yunanistan, Atatürk, Venizelos, Nobel Barış Ödülü

Kaynakça

• A. Arşiv Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• B. Yayımlanmış Belgeler Atatürk'ün Millî Dış Politikası (Cumhuriyet Dönemine Ait 100 Belge) 1923-1938, C. II, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1981.
• Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, C. I-III, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 5.bs., Ankara 1997.
• Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, C. IV, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1991.
• Saysal, İsmail, Türkiye'nin Siyasal Andlaşmaları, C. I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
• Türkiye ile Yunanistan Arasında Samimî Anlaşma Misakı / Pacte d'Entente Cordiale Entre La Turquie et la Grèce, Türkiye Cumhuriyeti Hariciye Vekâleti Protokol Umum Müdürlüğü, Ankara 1933.
• C. Gazeteler Cumhuriyet
• Hakimiyeti Milliye
• Milliyet
• Vakit
• D. Hatıralar
• Aras, Tevfik Rüştü, Görüşlerim, İkinci Kitap, Yörük Matbaası, İstanbul 1968.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, C. I-III, 14.bs., Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayınları, İstanbul 1982.
• İnönü, İsmet, Hatıralar, (yay. haz.: Sabahattin Selek), Bilgi Yayınevi, 2.bs., Ankara 2006.
• E. Araştırma ve İnceleme Eserler 1. Kitaplar
• Akşin, Aptülahat, Atatürk'ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
• Armanoğlu, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1980, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1983.
• Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam Mustafa Kemal (1922-1938), C. III, 3.bs., Remzi Kitabevi, İstanbul 1969.
• Başar, Cem, Yunan Oyunu, V Yayıncılık, İstanbul 1988.
• Clogg, Richard, Modern Yunanistan Tarihi, (çev.: Dilek Şendil), İletişim Yayınları, İstanbul 1997.
• Çakmak, Zafer İzmir ve Çevresinde Yunan İşgali ve Rum Mezalimi, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2007.
• Demirözü, Damla, Savaştan Barışa Giden Yol / Atatürk-Venizelos Dönemi Türkiye-Yunanistan İlişkileri, İletişim Yayınları, İstanbul 2007.
• Esmer, Ahmet Şükrü, Siyasî Tarih (1919-1939), Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1953.
• Gönlübol Mehmet-SAR, Cem, Atatürk ve Türkiye'nin Dış Politikası (1919-1938), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1997.
• Gürel, Şükrü S., Tarihsel Boyut İçinde Türk Yunan İlişkileri (1821-1923), Ümit Yayıncılık, Ankara 1993.
• Hatipoğlu, M. Murat Yakın Tarihte Türkiye ve Yunanistan 1923-1954, Siyasal Kitabevi, Ankara 1997.
• Kitsikis, Dimitri, Yunan Propagandası, (çev.: Hakkı Devrim), Kaynak Kitaplar, İstanbul 1974.
• Sarınay, Yusuf - Sümbül, Tahir, Emperyalizm ve Büyük Hayal, Ankara 1999.
• Smith, Michael Llewellyn, Yunan Düşü, (çev.: Halim İnal), Ayraç Yayınevi, Ankara 2002.
• Svoronos, Nikos, Çağdaş Hellen Tarihine Bakış, (çev.: Panayot Abacı), Belge Yayınları, İstanbul 1988.
• Tulça, Enis, Atatürk, Venizelos ve Bir Diplomat Enis Bey, Simurg Yayınları, İstanbul 2003.
• Turan, Mustafa, Yunan Mezalimi (İzmir, Aydın, Manisa, Denizli-1919-1923), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1919.
• Türsan, Nurettin Yunan Sorunu, 3.bs., Ankara, 1987.
• Umar, Bilge, İzmir'de Yunanlıların Son Günleri, Bilgi Yayınevi, Ankara 1974.
• Vaidis, Thomas A., Kemal Atatürk (Yeni Türkiye'nin Kurucusu), (çev.: Ahmet Angın,) Kitapçılık Ticaret Limited Şirketi Yayınları, İstanbul 1967.
• Volkan, Vamık D.-ITZKOWİTZ, Norman, Türkler ve Yunanlılar /Çatışan Komşular, (çev.: Banu Büyükkal), Bağlam Yayınları, İstanbul 2002.
• Yalçın, E. Semih, Atatürk'ün Millî Dış Siyaseti, Gazi Kitabevi, 2.bs., Ankara 2007.
• 2. Makaleler Altuğ, Yılmaz, "Atatürk'ün Dış Politikası", Boğaziçi Üniversitesi Uluslararası Atatürk Konferansı Tebliğleri (10-11 Kasım 1980), C. II, İstanbul 1981, s. 480-492.
• Bilgin, Mustafa Sıtkı, "Atatürk Döneminde Türkiye'nin Balkan Diplomasisi (1923­-1930)", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XX / 60 (Kasım 2004), 799-820.
• Clucas, Lowel, "The Byzantine Legacy in the Modern Greek World: The Megali Idea" (Edited by: Rıchard Clogg), Anatolica Studies in the Greek East in the 18th and 19th Centuries, Hampshire 1996, s. 253-281.
• Eyicil, Ahmet, "Atatürk Devrinde Türkiye'nin Balkan Politikası", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 59 / XX (Temmuz 2004), s. 335-367.
• Halaçoğlu, Yusuf, "Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti ve Balkanlar", I. Uluslararası Türkoloji
• Kongresi Bildirileri (Prizen, 12-14 Aralık 1998), (yay. haz.: Nimetullah Hafız), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2001, s. 29-37.
• Irmak, Sadi, "Atatürk'ün Dış Politika ilkeleri", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, III / 9 (Temmuz 1987), s. 487-495.
• İnan, Afet, "Atatürk'ün Bazı Özellikleri", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, I / 1 (Kasım 1984), s. 96-101.
• Özel, Sabahattin, "Atatürk Dönemi Türkiye-Yunanistan İlişkileri", Türkler, (ed.: Hasan
• Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), C. 19, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 643-653.
• Soysal, İsmail "Atatürk'ün Barışçı Politikası ve Dünyadaki Etkileri", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, II / 4 (Kasım 1985), s. 111-119.
• Şimşir, Bilâl N., "Atatürk'ün Yabancı Devlet Adamlarıyla Görüşmeleri, Yedi Belge (1930-1937)", Belleten, XLV / 177 (Ocak 1981), s. 157-207.
• F. Web Sayfaları http://nobelprize.org/nomination/peace/nomination.php?action=show&showid=2072 (09.01. 2008).
• http://nobelprize.org/nomination/peace/nomination.php?action=show&showid=2046 (09.01.2008).
• http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1934/award-docu.html (09.01.2008).
• http://nobelprize.org/nomination/peace/process.html (09.01.2008).
• http://nobelprize.org/nomination/peace/database.html (09.01.2008).