Dil Kullanımını Değerlendirmede Doğru ve Yanlış

Yıl 2008, Sayı: 51, 91 - 110, 03.08.2008

Hürriyet Gökdayı

Öz

Bu yazıda, Türkiye’deki popüler dil tartışmalarında, dil kullanımının
çoğunlukla doğru/yanlış karşıtlığında değerlendirilmesi irdelenmiştir.
Son dönemlerde artan bu tartışmalara katılanlar, genellikle yanlış olduğunu düşündükleri kullanımları bulup derleyerek, onların doğrularını
gösterme amacını gütmektedir. Sorunlu dil kullanımları değerlendirilirken, bazen kişisel görüşlere dayanılarak bazen de “Türkçede böyle bir
şey yok!” denerek, bilimsellikten uzak bir şekilde, bir kullanımın yanlış
olduğu söylenebilmektedir. Dilde bir sorunla karşılaşınca hemen doğru veya yanlış deme yerine, söz konusu kullanım dil bilgisel kurallar,
toplumsal kabul edilebilirlik ve kurala dayalı bireysel yaratıcılık çerçevesinde değerlendirilmelidir. Ayrıca, popüler dil tartışmalarının amacı,
sadece yanlışları bulup doğrularını göstermek değil, kişilerde dil bilincini yükseltmek olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi, dil kullanımı, popüler dil tartışmaları, doğru, yanlış

True and False in the Evaluation of Language Use

Öz

This paper examines the evaluation of language use as true or false
in popular linguistic discussions in Turkey. Having been increased lately, these debates generally aim at gathering the words and sentences
which are though to be false and at providing their correct forms. The
participants in these debate sometimes judge particular items incorrectly relying on their personal views or the belief saying that “there is
no such thing in Turkish!”, which lacks a scientific base. However, they
should follow grammatical rules, social acceptability and personal creativeness based on the rules when they evaluate a problematic language use. Actually, these debates should increase the level of personal
consciousness for language use instead of just finding and correcting
the false usages.

Anahtar Kelimeler

Modern Turkish, language use, popular discussions about the usages of true and false

Kaynakça

• Aitchison, Jean (1999) Linguistics an Introduction. Londra: Hodder and Stoughton
• Akarsu, Bedia (1988), Felsefe Terimleri Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Akbayır, Sıdık (2003), Dil ve Diksiyon, Ankara: Akçağ.
• Aksoy, Ö. Asım (1980), Dil Yanlışları, Ankara: TDK.
• Alpay, Nemciye (2000), Türkçe Sorunları Kılavuzu, İstanbul: Metis.
• Alpay, Necmiye (2004), Dilimiz, Dillerimiz Uygulama Üzerine Yazılar, İstanbul: Metis.
• Ateş, Kemal (1999), Öğretemediğimiz Türkçe, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Aydın, Mehmet (2007) Dilbilim El Kitabı. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Aygün, Atilla (2004), Son Dönem Yazınımızda Anlatım Bozuklukları, Ankara: ABC Yayıncılık.
• Bakiler, Yavuz Bülent (2003), Sözün Doğrusu 1, İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Belge, Murat (2006), “1980’ler Sonrası Türkçe,” Türkiye’de Dil Tartışmaları içinde, derleyenler Astrid Menz ve Christoph Schroeder, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, s. 11-23.
• Brendemoen, Bernt (2006), “Popüler Tartışmada Hatalar ve Normlar,” Türkiye’de Dil Tartışmaları içinde, derleyenler Astrid Menz ve Christoph Schroeder, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, s. 25-39.
• Demir, Nurettin (2006), “Popüler Dil Tartışmalarına Dil İlişkileri Açısından Bakış,” http://turkoloji.cu.edu/DILBILIM (10.02.2007).
• Eker, Süer (2003), Çağdaş Türk Dili, Ankara: Grafiker.
• Er, Sırrı (2004), Türkçenin Adı Var!, İstanbul: Ağaç Yayınları.
• Erata, Rüştü (2004), Sachmalama Türkçe de Neymiş!, İstanbul: Yapı Yayın.
• Evren, Kerim (2005), Güncel Örneklerle Medyada Dil Yanlışları, İstanbul: Alfa.
• Finch, Geoffrey (2000) Linguistic Terms and Concepts. New York: St. Martin’s Press.
• Giray, Ülkü (2001), Türkçeyi Güzel Konuşma ve Okuma Kılavuzu, İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Göka, Erol (2001), “Okuryazarlık Oranımız Gerçekte Ne Kadardır?” Radikal İki, 22 Temmuz, s. 7.
• Gülizar, Jülide (2004), Where Are You Going Türkçe? Ankara: Sinemis Yayınları.
• Hepçilingirler, Feyza (1997), Türkçe “Off,” İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hepçilingirler, Feyza (1999), Dedim: “Ah!” İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hepçilingirler, Feyza (2004), Türkçe Dilbilgisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hepçilingirler, Feyza (2005), Yıldızların Suya Döküldüğü Türkçe Günlükleri, İstanbul: Everest Yayınları.
• Kıran, Zeynel (2001) Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kongar, Emre (1999), Konsantremi Bozma! İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kongar, Emre (2003), Yozlaşan Medya Yozlaşan Türkçe, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Külebi, Oya (1999), “Dilbilim, Dil Bilinci, Dil Yanlışları,” Radyo ve Televizyon Yayınlarında Türk Dilinin Kullanımı içinde, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, Ankara: TRT, s. 65-76.
• Movit, Hüseyin (2005), Konuşamadığımız Türkçe ve… İstanbul: Avcıol Basım Yayım.
• Mutlu, Erol (1999), “Dil ve Toplum Popüler Dil Eleştirilerinin Eleştirisi,” Radyo ve Televizyon Yayınlarında Türk Dilinin Kullanımı içinde, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, Ankara: TRT, s. 133-146.
• Özakın, Gülsüm ve Karadaş, Muammer (1997), Ama Öğretmenim Bu Yanlış… İstanbul: Kora Yayın.
• Özel, Sevgi (2000), Dil Kiri El Kiri, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Öztekin, Dilek (2004), Ya Vezirsin Ya Rezil! İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Palmer, Daniel E. (1999), “On the Viability of a Rule Utilitarianism,” The Journal of Value Inquiry, S. 33, s. 31-42. de Saussure, Ferdinand (1998), Genel Dilbilim Dersleri, Çev. Berke Vardar, İstanbul: Multilingual.
• Sinanoğlu, Oktay (2002), Bir New York Rüyası “Bye-Bye” Türkçe, İstanbul: Otopsi.
• Tezeren, Nihat (2000), Yıpratılan Dil Türkçe, İstanbul: Gendaş.
• Türk Dil Kurumu (2005), Yazım Kılavuzu, Ankara: TDK.
• Vardar, Berke (1998), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: ABC Kitabevi.
• Yalçın, Şiar (1999), Doğru Türkçe, İstanbul: Metis.