İstanbul Askeri Müzesi'ndeki Deri Askerî Eşya ve Aksesuarlardan Örnekler

Yıl 2007, Cilt: 16 Sayı: 48, 85 - 108, 01.10.2007

Halide Sarıoğlu Melda Özdemir

Öz

Dericilik ilk çağlardan itibaren insanoğlunun taş ve ağaçtan sonra en
çok kullandığı malzeme olmuş ve insanların zamanla deri işlemeyi öğrenmesiyle birlikte gelişmiş, ev ve giyim eşyalarından, çeşitli aksesuarlara kadar sayısız dalda yerini almıştır.Bu alanlardan birisi de askeri alanda deri
kullanımıdır. Türklerin yaşamında çok geniş bir kullanım alanı olan derinin; Osmanlı’nın kuruluşundan başlayarak ordunun başlıca gereksinimlerinden, çizme, at koşumları, tirkeş, sadak, yay krişi, davul, kös vb. eşyaların yapımında kullanıldığı bilinmektedir.

Bugün ülkemizde müze ve koleksiyonlarda deri sanatlarını belgeleyecek
örnekler bulunmaktadır. İstanbul Harbiye Askeri Müzesi’nde bulunan deri
ürünler geniş bir yelpazaye sahiptir. Bu çalışmada İstanbul Harbiye Askeri
Müzesi’nde bulunan silah aksesuarlan üzerinde durulmuştur. Deri, eşya ve
aksesuarlar, kullanılan malzeme, desen ve kompozisyon özellikleri açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deri, askeri deri eşya ve aksesuarlar, deri ürünler

Samples of Military Equipment and Accessories; Made of Leather in the Military Museum of İstanbul in Turkey

Öz

Leatherwork has been the most used material after stone and wood since
ancient times. Leatherwork has developed in time with hum an’s learning
how to proccess it and taken its place at numerous branches ranging from
home and clothing materials to various accessories.

One of these areas is the use of leather for military purposes. It is well
known that leather, having a large range of usage in the lives of Turks,
was used in the making of such materials of the army as boots,
harnessing, tirkeş, quivers, bowstring, drum, kös (big drum) from the
establishment of Ottoman Empire onwards.

Today there have been some of leather arts at the museums and
collections. The items at the İstanbul Harbiye Military Museum have a
large range. This study focuses on military accessories belonging to this
Museum. Leather goods and accessories were examined in terms of the
features of materials, designs and compositions.

Anahtar Kelimeler

Leather, military leather goods and accessories, leather items in Harbiye Museum

Kaynakça

• Akbulut, İ. (2000), “Cebehaneden Askeri Müzeye”, S/cy/i/e dergisi, 209; 230-237.
• Ağakay, M. 1974, Türkçe Sözlük. Bilgi basımevi, 893, s. Ankara.
• Anonim 2007, http://www.tsk.mil.tr/genel-konular/askerimuze.htm. Erişim tarihi : 22.05.2007.
• Biçici, K. H. 1995, İstanbul Askeri Müze ve Kültür Sitesinde Bulunan Ressam ve Bilinen Yağlıboya Tablolar, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi On. Sosyal Bilimler Ens. Sanat Tarihi ABD.
• Bilgütay, E. 1996, Sauunma Silahları. Askeri M üze Koleksiyonları, Askeri Müze ve Kültür Sitesi yayınları, 239s., ( 90-96), İstanbul.
• Büngül, R. N. 1939, Eski Eserler Ansiklopedisi, Tercüman 1001 Eser: 94, 178s., İstanbul.
• Çoruhlu, T. 1990, “Korunma Silahlarından Kalkan”, İlgi Dergisi, 60; 18-21.
• Çoruhlu, T. 1991, a. “Osmanlı Ateşli Silahlar Teçhizatından Barutluklar”, İlgi Dergisi, 64; 23-27.
• Çoruhlu, T. 1991.b. “Kütüklükler, Fişeklikler”, İlgi Dergisi, 65; 8-11.
• Çoruhlu, T. 1992, Askeri Müze’deki Ateşli Silah Teçhizatından Bir Gurup”, İlgi Dergisi, 68; 32-35.
• Çoruhlu, T. 1993, Osmanlı Tüfek, Tabanca ve Teçhizatları, (askeri müzeden örneklerle) Yayın no: 92/30 Genel Kurmay Basımevi, 182 s., Ankara.
• Erdönmez, C. 2002, Askeri Kültür Varlıkları İçinde Deri Aksesuarların Üretim, Kullanım ve Süslem e Teknikleri, 6. Müzecilik Semineri, Genel Kurmay Başkanlığı, 169s., İstanbul.
• Koçu, R.E. 1962, Türk Giyim-Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank yayınları, 255s., Ankara.
• Koyunlu, A. 1986, “Kaybolan El Sanatlarından Deri ve Dericilik”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, (34-35); 26-31.
• Önder, M. 1998, Antika ve Eski Eserler Kılavuzu, Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, No: 341, 274s, Ankara.
• Taner, N. 1984, Yalova ilçesinde Semercilik. IV.Ulusal El Sanatları Sem pozyum u, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi yayınları, no: 25, 291-322, İzmir.
• Tekeli, S. 1990, “Yatağan”, İlgi Dergisi, 61; 12-20.
• Tekeli, S. 1996, Türk Yay-Ok Tarihçesi. Askeri Müze Koleksiyonları, Askeri Müze ve Kültür Sitesi yayınları, 239s., ( 18-33), İstanbul.
• Toptaş, A. 2000, Yedi Dilde Deri, Ayakkabı, Konfeksiyon, Sarraciye Teknik Sözlü-ğü, Sade Ofset, 1215s, İstanbul.