Halkevleri (1932-1951), Temsil Şubeleri ve Bir Örnek: Adana Halkevi Temsil Şubesi

Yıl 2005, Cilt: 15 Sayı: 43, 15 - 26, 01.05.2005

Nurhan Tekerek

Öz

Halkevleri 1932-1951 yılları arasında etkinliklerini sürdüren kuruluşlardır. Amacı; Mustafa
Kemal Atatürk'ün ilke ve devrimleri doğrultusunda, halkın sosyal ve kültürel alanda gelişimine katkıda bulunmaktır. Aynı zamanda, 1929 Ekonomik Bunalımı ve İkinci Dünya Savaşı'ndan etkilenen Yeni
Türkiye Cumhuriyeti'm yıpratmaya yönelik risklere karşı, cumhuriyet coşkusuyla bir kültür seferberliği yaratmak ve cumhuriyet bilincini yükseltmek yolunda bulunan bir çözümdür. Kuruluş aşamasında,
OsmanlI'nın son döneminde M illiyetçilik ideolojisiyle örgütlenen birçok dernekle birlikte, özellikle
Türkocaklan'nın örgütlenme ve çalışma biçiminden etkilenmiştir. Aynı süreçte, iilke dışından birçok
benzeri örgütlenmeler de araştırılıp incelenmiştir. Türkocaklan'nın 1931 yılında kapanmasından sonra
1932 yılında kurulan Halkevleri'nde, her vatandaşın tercih edebileceği çeşitli şubeler vardır. Dil
Şubesi, Edebiyat Şubesi, Güzel Sanatlar Şubesi, İçtimai Yardım Şubesi, Halk Dersaneleri ve Kurslar
Şubesi, Kütüphane ve Neşriyat Şubesi, Köycülük Şubesi,Müze Şubesi ve Temsil Şubesi gibi.
H alkevleri Temsil Şubeleri'nde temel amaç; "Milliyetçilik, Halkçılık, D evrimcilik" ilkeleri çerçevesinde, yeni Türkiye'nin oluşum sürecine tiyatro yoluyla katkıda bulunmaktır. Temsil Şubesi
üyelerinin çoğunluğu cumhuriyet coşkusuyla dolu tiyatro heveslisi gönüllülerden oluşur. Halkevleri
Temsil Şubeleri'nin içinde en etkin olanlardan biri de Adana H alkevi Temsil Şubesi’dir. Genelde
Halkevi çalışmaları ve özelde Temsil Şubesi etkinlikleri, her ne kadar topyekün bir bilinçlendirme ve
halkın kültürel donanımını zenginleştirme iddiasıyla gerçekleştirilse de, gerek dünya, gerekse Türkiye
koşulları nedeniyle bu iddia süreklilik kazanamamış, 1951 yılında da Demokrat Parti tarafından
kapatılmıştır. Öte yandan, Kemalist ilkeler ışığında yapılan pek çok araştırma-inceleme ve uygulamalar ciddi bir kültürel-sanatsal birikim de sağlamıştır. Özellikle tiyatro alanında sağlanan bu birikim,
altmışlı yıllardan başlayarak Türk Tiyatrosu'nun yükseliş dönemine kayda değer katkılarda bulunm uştur.

Anahtar Kelimeler

Halkevleri, tiyatro, Türkiye Cumhuriyeti, drama, Adana

Halkevleri (The People’s Houses), Theır Branches Of Drama And An Example: Branch Of Drama Of The People’s House In Adana

Öz

H alkevleri (The People’s Houses) were foundations which kept up their activities between the
years 1932 and 1951. Their purpose was contı ibuting to the social and cultural development o f the
public in accordance with Mustafa Kemal Atatürk's principles and revolutions. Besides, they weıe the
solııtion, considered as raising the consciousness of ıepublic and creating a cultural progress with the
enthusiasm of republic, for deterioriating risks against modem Republic o f Turkey vvhich vvas under the effect of both economic crisis o f 1929, and second World War. At the stage o f founding, they were
influenced by many associations vvhich were organized with the ideology o f Nationalisın during the
final era of the Ottoman, especially by organisation and activity form o f Türk Ocakları (Turkish
Hearths). At the same stage, so many similar organisations o f foreign countries were also researched
and examined. The People's Houses, founded in 1932 after the closure of Turkish Hearths in 1931,
had various branches offered to the preference of each citizen, such as: Branch of Language, of
Literatüre, of Fine Arts, of Social Aid, o f People’s Education Classes and Courses, o f Library and
Publications, o f Paysants, of Museum, and fînally of Drama
Main purpose pursued by the Branches o f Drama o f the P eople’s Houses vvas contıibuting,
through theatre and vvithin the frame of such principles as “ Nationalisnı, Populism, Revolutioııism ”,
to the constitution o f modem Turkey. Most of the members frequenting the Branch o f Drama were
volunteers feeling a desire for theatre and whose hearts were full o f enthusiasm of republic. One o f the
most active Branches of Drama was the Branch in Adana. Even though vvorkings o f the People's
House in general and activities of Branch o f Drama in particular were realized with the claim of
enriching the cultural life o f the public and rendering people conscious in total, this claim could not
gain continuity because o f the conditions o f Turkey and the vvorld. Consequently, these houses were
closed by Democratic Party in 1951. Yet, many researches, studies and applications that were carried
out under the light of Kemalist principles, resulted in a considerable amount o f cultural and artistic
accumulation. The experience, which was achieved in the field of theatre, provided a precious
contribution to the ascending era o f Turkish Theatre, as started by sixties.

Anahtar Kelimeler

The People’s Houses, theatre, Republic of Turkey, drama, Adana

Kaynakça

• -