Kayseri Etnografya Müzesindeki Bir Grup Cilt Hakkında

Yıl 2005, Cilt: 15 Sayı: 43, 27 - 58, 01.05.2005

Yıldıray Özbek

Öz

1983 yılında Kayseri’nin Erkilet beldesindeki Mehmed Paşa Camisinden, kapladıkları elyazması kitaplardan eskidikleri gerekçesiyle sökülen ve cami içinde muhafaza edilen bir grup kitap
kapağı Kayseri Müzesine getirilmiştir. Bu ciltlerin envanteri yapılmamış, etütlük eser olarak müze
deposuna kaldırılmıştır. Bir kısmı çift kapak ve miklepten, bir bölümü çift kapaktan ve bir grubu da
tek kapaktan oluşan bu ciltlerin bezemeli 25 örneği bu yazıda tanıtılacaktır. Ciltlerin ölçüleriyle, şu
anda Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesinde bulunan ve Mehmed Paşa’nın vakıf kaydını taşıyan
Erkilet’ten getirilmiş kitapların ölçüleri karşılaştırılmıştır. Kesin olmamakla birlikte bazı ciltlerin
hangi eserlere ait olabileceği belirlenmiştir. Ciltlerin büyük bölümü soğuk kalıp baskılı şemselerle
süslenmiştir. Bazı örneklerin malzemeleri, bezemeleri ve hatta iç kapaktaki ebrû kaplamaları aynıdır.
Bu örnekler aynı kitabın cildlerinin kapakları olmalıdır. Eserlerin çok azında altın yaldız kullanıldığı,
şemse yüzeylerinin alçak kabartmalı rumî-palmet ve saz üslûbunda yapraklarla süslendiği görülür.
Birkaç örnekte Selçuklu geleneğinin devam ettirilmeye çalışıldığı dikkati çeker. Bir ciltte şemseye
yapılmış tamiratın izi görülür. Bu ciltlerin Mehmed Paşa’nın vakfettiği kitapların orijinal ciltleri mi
olduğu yoksa daha sonra örneğin 19.yüzyılda yerel bir atölye veya usta tarafından tamir ya da yenilenmiş mi olduklarına dair bilgi ve belge yoktur.

Anahtar Kelimeler

Cilt, erkilet, Mehmet Paşa, Raşit Efendi Kütüphanesi, elyazması

On A Group Of B1ndıngs In Kayseri Etnographıcal Museum

Öz

A group o f bindings from Erkilet Mehmet Paşa mosqııe, which were tom away from their
original manuscripts, were brought to Ethnographical Museum of Kayseri. Bindings, some o f which
consists of either front or end cover only and some o f which is complete were not recorded as
inventory, but simply put to the museum depot as ıesearch material. The sizes o f those bindings are
compared and matched with the books of Mehmet Paşa Vakfı, which are now in Kayseri Raşid Efendi
Library. M atching books and bindings were determined. Bindings were mostly pıoduced as moulded
press, few having gold gilding. The continuation o f the Seljııkid tradition of book binding can be
tı aced in some o f the pieces. There is no document on vvhether those bindings were the originals of the
volumes vvhich were donated by Mehmet Paşa or a product or repair o f local atelier. 

Anahtar Kelimeler

Kayseri, Bindings, Erkilet, Mehmet Pahsa, Raşid Efendi Library, manuscript

Kaynakça

• -