Konya’da Halk Mimarisi

Yıl 2001, Cilt: 13 Sayı: 38, 223 - 236, 01.05.2001

Haşim Karpuz

Öz

Bu araştırmanın konusu, Konya köylerinde, yaşanan geleneksel köy evlerinin
mekân tasanmı, yapı malzemesi, yapım tekniği gibi mimarî özelliklerini
belirlemektir.
Araştırma, Konya köylerinde yapılan bir inceleme gezisi sırasında farklı mimarî
özelliklere sahip iki köydeki örnek ev incelemelerine dayanmaktadır. Köy evleri
kerpiç, taş ve ahşap malzemeyle yapılmış, düz toprak damlı, genellikle tek katlı
konutlardır. Geniş bir avlu etrafında oturulan ev, mutfak, ahır, kiler, samanlık, gibi
mekânlardan meydana gelmiştir.
Esas ev bir mabeyn (salon) etrafındaki odalardan oluşur. Bir mabeyn iki oda
tipik plân şemasını açıklar. Bazı örneklerde oda sayısı artar. Odalarda sedir, yüklük,
gusulhane gibi sabit unsurlar bulunmaktadır. Bazı zengin evleri iki katlı, iç sofalı
olarak tasarlanmıştır ve bezemeli unsurlara sahiptir.
Örnek alman iki yapı; Sarayönü Gözlü’den Kazım Süslü evi ile Çumra
Tahtalı’dan Abdullah Çolak evi olarak belirlenmiştir. Konya halk mimarisinin çok
özgün bir yapı türü olan köy odalarından iki örnek de Gözlü’den seçilmiştir. Yine
aynı köyden artık kullanılmayan bir su değirmeni incelenmiştir.
Son yıllarda yaşanan sosyal ve ekonomik değişim, köyden kente göçler Konya
köylerindeki geleneksel konutların boş kalıp yıkılmasına sebep olmuştur. Çok
zengin birikime sahip olan halk mimarisi örneklerinin ayrıntılı bir şekilde araştırılıp
tespiti gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

-

Folk Architecture in Konya

Öz

The subject of this study is to determine the architectural features of the
traditionai village houses remaining in the vicinity in Konya, such as space design,
building material and techniques.
The research is based on the observations made, during a research visit, on
model houses from two villages having different architectural characteristics. The
village houses generally are one storey buildings with a flat roof and they are made
of mudbrick, stone and wood. The main building and the additional constructions as
the kitchen, the storage and the bam, ete. are situated in a surrounding courtyard.
The main house is composed of rooms situated on both sides of a hail. A
hail vvith two rooms indicates the typical sehema. In some cases the number of
rooms may inerease. In the rooms there are some Standard elements such as yüklük,
sedir, and bath (gusulhane). Some houses belonging to rich people are designed as a
double storey construction v/ith an inner sofa. They are generally decorated vvith
wood carving.
One of the two examples that have been closely studied is Kazım Süslü
House from Sarayönü’s Gözlü village and the other is Abdullah Çolak House from
Tahtalı, a village of Çumra district, Konya. Two other examples of village rooms
(guestroom) bearing the characteristics of the vernacular arehiteeture of Konya were
chosen from Gözlü. We have also studied an old vvatermill in the same village.
Recently, the profound social and economical changes and the migrations
from the rural to the urban districts, have brought about the obligation of leaving the
traditionai village houses of Konya vvhich resulted in their destruetion. Undoubtedly,
the rich vernacular arehiteeture requires a more detailed research and analysis.

Kaynakça

• Altın, Y.,Geçmişten Günümüze Alibeyhöyüğü Monografisi, Konya, 1999, (S.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Basılmamış Lisans Tezi)
• Berk, C.,Konya Evleri, İstanbul, 1951
• Büyükçanga, M.,“Osmanlı Döneminde Günümüze Devam Eden Konya İli Kadınhanı İlçesi Meydanlı Köy Odaları”, Uluslar Arası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi Bildiriler Konya, 2000, s.719- 744
• Çınar, K.,Konya Ovası Kırsal Yerleşmelerinde Plânlamaya İlişkin Bir Yöntem Araştırması, Konya, 1990, (S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi) Çınar, K.,"Konya Ovası Köy Yerleşmelerinde Köy Odası", Türk Mimarî Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1991