Modern Bireyin Tereddütleri: "Çıplaklık" Düşüncesi ve "Bir Tereddüdün Romanı"

Yıl 2019, Sayı: 76, 7 - 22, 28.06.2019

Emel Aras

https://doi.org/10.32704/erdem.572815

Öz

ÖZ

Modern
birey, yaşadığı yüzyılların doğası gereği teknolojik olarak ilerleme
kaydedildiği ölçüde sıkışmışlık duygusu ile yüz yüze gelir. Bu duygu fiziksel
veya psikolojik olarak bazı marazlara neden olabileceği gibi farklı düşünme
biçimleriyle de kendini ortaya koyabilir. Bireyin merkezi unsur haline geldiği
modern toplum yapısı, bu durumların açığa çıkış biçimlerini de
çeşitlendirmiştir. Bu noktada "çıplaklık" düşüncesi de kendini
gösterebilir. Peyami Safa'nın "Bir Tereddüdün Romanı" adlı eserinde
öne çıkarılan bu düşünce birçok farklı anlam alanına açılmaktadır. Bu
çalışmada, "giyinme" düşüncesiyle birlikte ortaya çıkan
"çıplaklık" kavramı diyalektik bir bakış açısıyla değerlendirilmesi
ve bu doğrultuda modern bireyin var oluş sancılarının bir boyutuyla ele
alınması amaçlanmıştır. Bu bağlamda, "çıplaklık" düşüncesinin hem
metaforik hem de gerçek anlamı üzerinde durularak modern bireyin yaşamında
kapladığı alan tartışılmış, "çıplaklık" düşüncesinin açtığı anlam alanları
doğrultusunda modern insanın yaşamdaki konumlanışı üzerinden değerlendirilmiştir.

Çalışmanın
ana teması özelinde, özellikle eserin iki ana karakteri olan Vildan ve Muharrir
karakterleri etrafında oluşturulan ana gövde üzerinden bu iki karakterin birbirleriyle
ve diğer karakterlerle kurdukları ilişkinin temaya olan katkısı üzerinde
durulmuştur. Söz konusu ilişkiler ağının, özellikle, Vildan ve Muharririn
benzer bakış açılarına sahip olmaları nedeniyle giderek daralan bir yapıya
sahip olduğu görülmüş, toplumsallıktan bireyselliğe doğru ilerleyen helezonik
bir görüntü ortaya çıkmıştır. Bu görüntünün çokkatmanlı yapısının arkasında
modern bireyin kendini var etme gayretlerinin etkilendiği unsurların bulunduğu
düşünülebilir. Zira, modern çağ ile birlikte insanoğlu birçok etkenin etkisi
altına girmiş ve kendini var etme yolculuğunda öncelikle bu etkenlerden
kurtulma çabasını göstermek zorunda kalmıştır. Vildan ve Muharrir
karakterlerinin bu etkenlerden kurtularak kendi özlerine yönelik birtakım
arayışlar içine girdiği tespit edilmiştir. Öyle ki çağrışımsal yükü oldukça
fazla olan “çıplaklık” düşüncesi etrafında felsefi anlamı yüksek bir diyaloglar
silsilesi açığa çıkmıştır. İnsanın özüne dönüşü ile özdeşleştirebileceğimiz
“çıplaklık” düşüncesi, kendinden uzaklaşan insana yönelik bir uyarı
niteliğindedir.

Bu
çalışmada da amaçlanan söz konusu iki karakter özelinde “çıplaklık” ve
“giyinme” düşüncelerinin altında yatan felsefi derinliği,  modernite sonrası düşünceler ve düşünürler
ışığında tartışmak ve öne atılan argümanları mümkün olduğunca bir yere oturtma
gayesi taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çıplaklık, giyinme, modern birey, Peyami Safa, Bir Tereddüdün Romanı

The Hesitations of Moden Person: The Thought of "Nakedness" and "A Novel of the Hesitation"

Öz

ABSTRACT

The Hesitations of Moden Person: The Thought of “Nakedness” and “A Novel of
the Hesitation”

Modern
person faces to the feeling of being stuck by the nature of the centuries which
he/she lives. This feeling can either cause physical or psycological diseases
or reveals itself as different way of thinking forms. The modern society
structure which man becomes at the center element diversifies the emerging
forms of this situations. At this point, the thought of "nakedness"
can reveal itself. This thought, which put forward by Peyami Safa's "A
Novel of the Hesitation", opens different meaning fields. In this study,
the concept of "nakedness" which emerges with the thought of
"dressing" will be examined in a dialectical point of view and we aim
to deal with the existence of pain of modern human in an extent. At this
context, by laying emphasis on the real and metaphoric meaning of the thought
of "nakedness", the field of this concept in the life of modern
person will be discussed, through the meaning fields of "nakedness",
it will be evaluated on the basis of the position of modern person in the life.

Specially
for the main theme of the study, through the main corpus which creating around
the main characters of the novel, Vildan and Muharrir, laid emphasis on the
contribution of the relationships of this two and others on the theme. It is
seen that the relation network becomes gradually narrow, cause of the
similarity of Vildan and Muharrir’s point of views, emerges a spiral image
which proceeds from community to individuality. It can be thought that behind
this image’s multilayer structure, there are elements which modern person’s
efforts of realization himself. Because, with modern era human being fall under
the influence of many factors and he is primarily obliged to get over these
factors through the realization trip of him. It is determined that the
characters of Vildan and Muharrir evaded from these factors and in search of
something about their selves. Therefore, some dialogues which have high
philosophical values can reveal themselves. The thought of “nakedness”,  which has a high evacatory value, can be
assimilated  with the return of human to
himself is like an alert of human who departs of him.

The
aim of this study is to discuss the philosophical depth of which lay behind the
thought of “nakedness” and “dressing” through in the light of thoughts of after
modernity and it’s thinkers, especially on the two characters and there is also
an another aim is to settle the arguments, which are executed, on a ground.

Anahtar Kelimeler

Nakedness, dressing, modern person, Peyami Safa, A Novel of the Hesitation

Kaynakça

• Adorno, Theodor W., Max Horkheimer (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği, Çev. Nihat Ülner, Elif Öztarhan Karadoğan, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Berman, Marshall (2013). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, Çev. Ümit Altuğ, Bülent Peker, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Calinescu, Matei (2017). Modernliğin Beş Yüzü, Çev. Sabri Gürses, İstanbul: Küre Yayınları.
• Enginün, İnci (2017). Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatı, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Foucault, M. (2015). İktidarın Gözü, (Çeviren: Işık Ergüden), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Habermas, J. (1996). Modernity: An Unfinished Project. Habermas and the Unfinished Project of Modernity: Critical Essays on the Philosophical Discourse of Modernity (Der. M.P. d’Entreves ve S. Benhabib) içinde, Polity Press, Cambridge.
• Nietzsche, F. (2017). Putların Alacakaranlığı (5. Baskı), (Çeviren: Mustafa Tüzel). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları s.7.
• Safa, Peyami (2016). Bir Tereddüdün Romanı, İstanbul: Ötüken Neşriyat. Taylor, Charles (2017). Modernliğin Sıkıntıları, Çev. Uğur Canbilen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Touraine, Alain (2016). Modernliğin Eleştirisi, Çev. Hülya Uygur Tanrıöver, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Woolf, Virginia (1934). “Mr. Bennett and Mrs. Brown” Collected Essays, Ed. Leonard Woolf, Vol. 1 London: Hogarth, 1924, ss. 1-24.