Following the Traces of Ottoman Poetry in The British Newspaper Archive (1835-1900)

Yıl 2019, Sayı: 76, 139 - 162, 28.06.2019

Nagihan Gür

https://doi.org/10.32704/erdem.572887

Öz

ABSTRACT

Following the
Traces of Ottoman Poetry in The British Newspaper Archive (1835-1900)

In the 19th century, Ottoman literature became the
focus of Western scholars and various studies were published in this topic.
These works were in the form of anthologies, individual articles and the history
of literature. They paid considerable attention to the historicity of Ottoman
language and literature. During this period, studies on the Ottoman written
culture were not limited to scholarly works. There were also periodically
published newspapers and journals that presented the Ottoman culture to a wider
audience. In the 19th century, a number of local newspapers published in
England, Scotland and Ireland opened their columns to the news about Ottoman
culture. Thus, they brought the works produced within a particular elite and
academic circle to the attention of the common reader. These newspapers
published political texts and poems, travel notes, translations of Ottoman
poems and reviews of certain works. They became important agents of promoting
sympathy and curiosity about Ottoman culture in the 19th century Europe. These
newspapers created a cultural platform in which the Ottoman literature was
discussed by British, Scottish and Irish press, and made important
contributions not only by boosting the impact 
of the previous studies but also by inspiring the on-going research in
this field. This article focuses on the news about Ottoman literature and
translations of Ottoman poetry, which were published in the local newspapers
between 1835 and 1900 and are now open to access in the British Newspaper Archive. The article aims to find answers to the
following questions: What is the content of the news about Ottoman culture and
the translations from Ottoman literature in the British, Scottish and Irish
newspapers? What kind of a function does these news have in the historical
context in which the Ottoman literature studies developed in the 19th century
Europe? What do these news tell us about the perception of the Ottomans/Turks
in the West? This article aims to provide some answers to the above questions
and reveals the cultural context in which the Ottoman studies were produced and
consumed in the 19th century by focusing on the news about the studies and
translations of prominent scholars/orientalists such as J. C. Mangan, Joseph von
Hammer-Purgstall, J. W. Redhouse, W. A. Clouston and E. J. W. Gibb.

Anahtar Kelimeler

19th century, Ottoman poetry, British Newspaper Archive, J. C. Mangan, J. W. Redhouse, E. J. W. Gibb.

İngiliz Gazete Arşivinde Osmanlı Şiirinin İzlerini Sürmek (1835-1900)

Öz

ÖZ

19.
yüzyılda Batılı araştırmacıların odağına yerleşen Osmanlı edebi- yatı, müstakil
çalışmalara konu edilmiş ve bu alanda çeşitli yayınlar yapılmıştır. Şiir
seçkisi, müstakil makale ve edebiyat tarihi yazımı bağlamında çeşitlenen bu
çalışmalar, Osmanlı dili ve edebiyatının tarih- selliğine ilişkin önemli
dikkatler ortaya koymuşlardır. Osmanlı kültürü yazını, yalnızca bilimsel
çalışmalarla sınırlı kalmamış, süreli yayınlar aracılığıyla da her türden
okurun dikkatine sunulmuştur. 19. yüzyılda İngiltere, İskoçya ve İrlanda’da
yayımlanan birtakım yerel gazeteler, Osmanlı kültürü ile ilgili haberlere sütunlarını
açmış ve böylelikle be lirli
bir elit ve akademik çevrede üretilen çalışmaları gündelik okurun dikkatine
sunmuşlardır. Siyasi içerikli metinlere ve şiirlere, seyahat notlarına, Osmanlı
şiirinden çevirilere ve çeşitli eser tanıtımlarına yer veren bu gazeteler, 19.
yüzyılda Avrupa’da bazı çevrelerde Osmanlı kültürüne karşı uyanan sempati ve
merakın önemli temsilcileri olmuş- tur. Söz konusu gazeteler, İngiliz, İskoç ve
İrlanda basınında Osmanlı edebiyatının tartışıldığı bir kültür platformunun
yaratılmasını sağlamış ve bu alanda yapılmış ve yapılmakta olan çalışmaların
yaygın etkisine önemli katkılar sağlamışlardır. Bu makalede, İngiliz Gazete Arşivinde
(The British Newspaper Archive) kayıtlı olan yerel gazetelerde 1835 ve 1900
yılları arasında yayımlanmış Osmanlı edebiyatı ile ilgili haberlere/şiir çevirilerine
odaklanılmış ve şu sorulara cevaplar bulunmaya çalışılmıştır: İngiliz, İskoç ve
İrlanda gazetelerinde Osmanlı edebiyatı ile ilgili yayımlanmış haberler ve bu edebiyattan
yapılmış çeviriler nasıl bir içeriğe sahiptir? 19. yüzyılda Batı’da üretilmiş Osmanlı
edebiyatı çalışmalarının ortaya çıktığı tarihsel bağlam içerisinde bu
haberlerin nasıl bir işlevi vardır? Söz konusu haberler Osmanlıların/Türklerin
Batı’daki algısı hakkında bugün bize neler söylemektedir? J. C. Mangan, Joseph
von Hammer-Purgstall, J. W. Redhouse, W. A. Clouston ve E. J. W. Gibb gibi
önemli oryantalistlerin çalışmalarını/şiir çevirilerini içeren haberleri
odağına alan bu makalede, yukarıdaki sorulara birtakım cevaplar sunulmuş ve 19.
yüzyıl Osmanlı kültürü çalışmalarının üretildiği ve tüketildiği kültürel bağlam
ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

19. yüzyıl, Osmanlı şiiri, İngiliz gazete arşivi, J. C. Mangan, J. W. Redhouse, E. J. W. Gibb.

Kaynakça

• Anton, Brigitte (2006). “Mangan, ( James) Clarence”, Oxford Dictionary of National Biography, http://www.oxforddnb.com E.T. 05.02.2019.
• Birlik, Nurten-Arda Arıkan (2018). “Batı’nın Osmanlı Coğrafyasına Bakışını Tersine Çeviren İrlandalı Şair: James Clarence Mangan”, Folklor/Edebiyat 94, 183-195. DOI: 10.22559/folklor.253
• Bisaha, Nancy (2004).“The New Barbarian: Redefining the Turks in Classical Terms”, Creating East and West: Renaissance Humanists and the Ottoman Turks, Philadelphia: University of Pennsylvania Press. 70 -78.
• Bowen, H. (1945). British Contributions to Turkish Studies, Londra: British Council’s Code Name: Turkish Studies.
• Burian, Orhan (1949). “İngiltere’de Yazılmış İlk Türkçe Şiirler” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 7, Sayı 4: 583-586.
• Chew, Samuel C. (1937). The Crescent and the Rose, Islam and England during the Renaissance, New York: Oxford University Press. Clouston, W. A. (1881). Arabian Poetry, Glasgow: M’Laren and Son, Glasgow.
• Çırakman, Aslı (2001). “Tyranny to Despotism: The Enlightenment’s Unenlightened Image of the Turks”, International Journal of Middle East Studies, C. 33, No: 1: 49-68.
• Çiçektakan, Nazım Can (2014). “Great Britain and the Ottoman Empire: British Discourses on the ‘Ottomans’, 1860-187”, Doktora Tezi, Essex Üniversitesi.
• D’Herbelot, Barthélemy vd (1777). Bibliothèque orientale, ou Dictionnaire universel contenant tout ce qui fait connoître les peuples de l’Orient, Lahey: J. Neaulme & N. van Daalen.
• Dora d’Istria (1877). La poésie des Ottomans, Paris: Maisonneuve.
• Davison, Roderic H. (1981). “The Image of Turkey in the West, in Historical Perspective”, Turkish Studies Association Bulletin, Cilt: 5, Nu: 1, 1-6.
• Davison, Roderic H. (1993). “Türklerin Batı’daki Tarihsel İmajı”, Tarih ve Toplum, Cilt: 19 Sayı: 109, 34-38.
• Demirhan, Hasan (2012). “Yunan İsyanı’nda (1821-1832) Londra Yunan Komitesi ve İngiliz Yunanseverlerin Faaliyetleri”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 22, 41-64.
• Fegan, Melissa (2013).“‘Every Irishman is an Arab’: James Clarence Mangan’s Eastern ‘Translations’”, Translation and Literature 22, 195-214.
• Gibb, E. J. W. (2013). A History of Ottoman Poetry, 5 vol. Gibb Memorial Trust, Oxford: Oxbow Books.
• Gibb, E. J. W. (1882). Ottoman Poems. London: Trübner.
• Gibb, E. J. W. (1902). Verses and Translations. Glasgow: Frederick W. Wilson & Co.
• Guine, Louise (1897). James Clarence Mangan His Selected Poems, with a Study, Norwood: Norwood Press.
• Gür, Nagihan (2019). J. W. Redhouse’un Kaleminden Osmanlı Şiirinin Unutulmuş Bir Müdafaanamesi: “Turkish Poetry”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 22, (yayım aşamasında).
• Halil Hâlid (Çerkeşşeyhizâde) (1904). A study in English turcophobia: translated from the Turkish, London: Pan-Islamic Society.
• Halil Hâlid (Çerkeşşeyhizâde) (1325). “A History of Ottoman Poetry Mukaddimesi”, Sırat-ı Müstakim C. 2, no: 41, 4 Haz, s. 226-230. Hammer-Purgstall (1997). J. Geschichte der Osmanischen Dichtkunst bis auf unsere Zeit. 4 Vol. Peşte: Conrad Adolph Hartleben’s Verlag, 1836–1838. İstanbul : Yapı Kredi Yayınları.
• Karaca, Nesrin Tağızade (2010). “İrlandalı James Clarence Mangan ve Divan Edebiyatı”, Perspective on Ottoman Studies, Papers from 18th Symposium of the International Committee of Pre-Ottoman and Ottoman Studies (CIEPO), Berlin: Lit Verlag, 345-362.
• Kumrular, Özlem (Haz.) (2005). Dünyada Türk İmgesi, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kuran-Burçoğlu, Nedret (2010). “A Glimpse at Various Stages of the Evolution of the Image of the Turk in Europe: 15th and 21st Centuries,” Historical Image of the Turk in Europe, 15th Century to the Present, Ed. Mustafa Soykut, Istanbul: The Isis Press, 21-37.
• Moran, Berna (2004). “Batı Dillerine Çevrilen İlk İki Türk Şiiri”, Edebiyat Üzerine, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okuyucu, Cihan (2007). “Osmanlı Şiiri Hakkında Yüzyıllık Bir Batı Kaynağı: GIBB’in A History of Ottoman Poetry’si,” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 9, 601-616.
• Özgül, M. Kayahan. Resmin Gölgesi Şiire Düştü: Türk Edebiyatında Tablo Altı Şiirleri.
• Recâizâde Mahmud Ekrem (1882). Zemzeme I, Istanbul: Matbaa-ı Ebuzziyâ.
• Servan de Sugny, M. Edouard (1853). La Muse Ottomane, Ou Chef D’oeuvre De La Poésie Turque, Paris: Joel Chervuliez.
• Sir William Jones (1777). Poems, Consisting Chiefly of Translations From The Asiatick Languages, Londra: Printed by W Bowyer & J Nichols, for N Conant.
• Soykut, Mustafa (Ed.) (2010). Historical Image of the Turk in Europe, 15th Century to the Present, Ed. Mustafa Soykut, Istanbul: The Isis Press.
• Tavukçu, Orhan Kemâl (2007). Edebî Metinler Işığında Doğu Kültürlerinin Batıya Etkileri ve Batıda Türk İmgesi”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 2/4, 750-762.
• The Log Book; or Nautical Miscellany, Londra: (1830) J. Robins & Sons. Wilson, Charles Edward (1885). “The Story of Jewad: a Romance”. The Academy, 1869-1902, 0269-333X; London Iss. 674, 236-236.
• Drogheda Journal, or Meath & Louth Advertiser, 5 Aralık 1837.
• Dundee Courier. 14 Mayıs 1844.
• Northern Standart, 26 Aralık 1840.
• St. James’s Gazette, 15 Ağustos 1884.
• Pall Mall Gazette, 4 Eylül 1905.
• The Bradford Daily Telegraph, 31 Mart 1883.
• The Cornish Telegraph, 18 Mayıs 1858.
• The Derby Daily Telegraph, 24 Haziran 1887. The Durham County Advertiser, 30 Nisan 1858. The Evening Packet, 1 Haziran 1846.
• The Galway Vindicator, 15 Mayıs 1944, 10 Haziran 1846.
• The Glasgow Herald, 24 Temmuz 1882.
• The Illustrated London News. 3 Haziran 1857.
• The Monmouthshire Merlin and South Wales Advertise, 8 Haziran 1881.
• The Morning Advertiser, 10 Aralık 1856.
• The Morning Chronicle. 31 Ekim 1835.
• The Morning Post, 13 Şubat 1879.
• The Roscommon Weekly Messenger, 21 Nisan 1849.
• The Scotsman, 24 Eylül 1900, 9 Mart 1903.
• The Wetherby News, 20 Mayıs 1858.
• The Yorkshire Post, 26 Eylül 1900.
• West of England Advertiser, 08 Aralık 1827.