Üniversiteye Geçiş Sürecindeki Öğrencilerde Algılanan Helikopter Ebeveyn Tutumunun Üniversite Yaşamına Uyum ve Psikolojik Sağlamlık ile İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 3, 220 - 231, 03.09.2025

Rukiye Begüm Koca , Ayfer Kengil , Ayşe Nur Turgut , Beyza Aksoy , Esmanur Erkul

https://doi.org/10.30720/ered.1532732

Öz

Amaç: Bu çalışma üniversiteye geçiş yapan öğrencilerin algılanan helikopter ebeveynlik davranışları ile psikolojik sağlamlık düzeyleri ve üniversiteye uyumları arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla gerçekleştirildi. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya üniversitelerde kayıtlı olan hazırlık sınıfı ve birinci sınıfta öğrenim gören üniversite öğrencileri dahil edildi. Çalışma, yaş ortalaması 19,55±1,22 yıl olan 145 (%77,5)’si kadın, 42 (%22,5)’ü erkek olmak üzere 187 birey ile tamamlandı. Veri toplama aracı olarak; araştırmacılar tarafından oluşturulan sosyo-demografik bilgi formu, Algılanan Helikopter Ebeveyn Tutum Ölçeği (AHETÖ), Üniversiteye Uyum Ölçeği (ÜUÖ), Connor-Davidson Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (CDPSÖ) kullanıldı. Sonuçlar: AHETÖ ile değerlendirilen helikopter ebeveynlik puanlarının ortalaması anneler için 46,28±10,75; babaların için ise 41,73±10,75 bulundu. Katılımcıların ÜUÖ toplam puan ortalamaları 91,65±12,07; CDPSÖ toplam puan ortalamaları ise 68,8±15,44 olarak belirlendi. AHETÖ toplam puanları ve CDPSÖ toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmazken (p>0,05), anneler için AHETÖ ile ÜUO arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir (r= -0,185; p=0,036). Tartışma: Helikopter ebeveyn tutumları öğrencilerin üniversiteye uyumlarını olumsuz etkileyebilir. Gelecekteki çalışmalarda ebeveynlik tutumlarının gençlerin psikolojik ve akademik gelişimleri üzerindeki etkilerinin daha derinlemesine incelemesi önerilmektedir. Ebeveynlerin bu konudaki farkındalığını geliştirmek ve öğrencilerin üniversiteye geçiş süreçlerini iyileştirmek için ergoterapi değerlendirme ve müdahaleleri geliştirilmesi önemlidir.

Anahtar Kelimeler

ebeveyn-çocuk ilişkileri , ergoterapi , dirençlilik , uyum

Etik Beyan

Bu çalışma, Ankara Medipol Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu tarafından incelenmiş ve onaylanmıştır (Etik Kurul Onay No: [58]). Araştırmada yer alan tüm katılımcılardan, çalışmaya katılmadan önce bilgilendirilmiş onam alınmıştır. Araştırma süreci boyunca, katılımcıların mahremiyeti ve verilerin gizliliği titizlikle korunmuştur. Bu çalışma, Helsinki Bildirgesi'ne uygun olarak yürütülmüştür.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012336593

Teşekkür

Bu çalışmanın gerçekleştirilmesine olanak sağlayan TÜBİTAK’a (2209/A - Üniversite Öğrencileri Yurt İçi Araştırma Projeleri Destek Programı, 1919B012336593 numaralı proje) teşekkür ederiz.

Investigation of the Relationship of Perceived Helicopter Parent Attitude with Adjustment to University Life and Psychological Resilience in Students in Transition to University

Öz

Purpose: This study aimed to examine relationships between perceived helicopter parenting behaviors among students transitioning to university and their psychological resilience and university adaptation levels. Material and Methods: Preparatory and first-year university students participated in the study. The study was completed with 187 individuals, 145 (77.5%) of whom were female and 42 (22.5%) male, with a mean age of 19.55 ± 1.22 years. Data were collected using a socio-demographic form, the Perceived Helicopter Parenting Attitude Scale (PHPAS), University Adjustment Scale (UAS), and Connor-Davidson Psychological Resilience Scale (CD-RISC). Results: Helicopter parenting scores averaged 46.28±10.75 for mothers and 41.73±10.75 for fathers. Participants’ mean UAS and CD-RISC scores were 91.65±12.07 and 68.8±15.44, respectively. While no statistically significant relationship was found between the total scores of the PHPAS and the CD-RISC (p > 0.05), a negative and statistically significant relationship was identified between mothers’ PHPAS scores and the UAS scores (r=-0.185; p = 0.036). Conclusion: Helicopter parenting may hinder students' adaptation to university. Future studies are recommended to examine the effects of parenting attitudes on young people's psychological and academic development in greater depth. It is important to develop occupational therapy assessments and interventions to enhance parental awareness and support students' transition to university life.

Anahtar Kelimeler

Resilience , Parent Child Relations , Occupational Therapy , Adaptation

Proje Numarası

1919B012336593

Kaynakça

• Abrhiem, T. H. (2014). The role of parenting styles in psychosocial development of adolescents. Business and Management Review, 3(11), 47-52.
• Ağırkaya, K., & Erdem, R. (2023). Psikolojik sağlamlık: Sağlık çalışanları açısından bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), 656-678. https://doi.org/10.47097/piar.1254928
• Akbalık, F. G. (1997). Bilgilendirme ve Grupla Psikolojik Danışmanın Üniversite Birinci Sınıf Öğrencilerinin Üniversiteye Uyumları Üzerine Etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akman, T. P., & Demir, M. (2023). Sosyal Medya Fenomenlerine Bağlanmışlık ile Algılanan Helikopter Ebeveyn Tutumları Arasındaki İlişki. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 10(1), 17-36.
• Algünerhan, R. G. (2017). 12-14 yaşındaki ergenlerde algılanan anne baba tutumları benlik algısı ve psikolojik sağlamlık (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Alpaydın, S. (2023). Algılanan ayrımcılık, benlik saygısı, psikolojik iyi oluş ve üniversite yaşamına uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Angell, A. M., Carroll, T. C., Bagatell, N., Chen, C., Kramer, J. M., Schwartz, A., Tallon, M. B., & Hammel, J. (2019). Understanding self-determination as a crucial component in promoting the distinct value of occupational therapy in post-secondary transition planning. Journal of Occupational Therapy, Schools, & Early Intervention, 12(1), 129–143. https://doi.org/10.1080/19411243.2018.1496870
• Berger P.L., & Luckmann T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 70-74.
• Bronson, P., & Merryman, A. (2009). NurtureShock: New thinking about children. New York: Twelve. Checa, P., & Abundis-Gutierrez, A. (2017). Parenting and temperament influence on school success in 9–13 year olds. Frontiers in psychology, 8, 543. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00543
• Cleary, D., Persch, A., Spencer, K., Case-Smith, J., & O’Brien, J. (2015). Transition to adulthood. In J. Case-Smith & J. C. O'Brien (Eds.), Occupational therapy for children and adolescents (pp. 727-746). St. Louis, MO: Elsevier.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates
• Dalkıran, Z. (2023). Helikopter Ebeveyn Tutumunun Okul Öncesi Dönem Çocuklarda Sosyal Becerilere Etkisi (Yüksek lisans tezi). KTO Karatay Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Konya.
• Daşkın, H., & Öğülmüş, S. (2022). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin üniversite yaşamına uyum düzeylerinde kontrol duygusunun rolü. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(3), 930-949. https://doi.org/10.37217/tebd.1052979
• Doğan, T., & Yavuz, K. (2020). Yetişkinlerde psikolojik sağlamlık, olumlu çocukluk deneyimleri ve algılanan mutluluk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12, 312-330. https://doi.org/10.18863/pgy.750839
• Ekşi, H., Barış, Ş., & Demir, İ. (2020). Ergenlerde helikopter ebeveyn tutumu, şişirilmiş benlik: Duygusal Özerklik, sosyal kaygı değişkenlerinin aracı etkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cumhuriyet Armağan Sayısı, 83-100. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.627884
• Fitzsimons, G. M., & Finkel, E. J. (2011). Outsourcing self-regulation. Psychological Science, 22(3), 369-375. https://doi.org/10.1177/0956797610397955
• Fraser, M. W. (1997). Risk and resilience in childhood: An ecologicalperspective. Washington, DC: NASW press. Gignac, G. E., & Szodorai, E. T. (2016). Effect size guidelines for individual differences researchers. Personality and individual differences, 102, 74-78. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.06.069
• Gizir, C. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(28), 113-128.
• Gökkaya, M. (2016). Bir grup üniversite öğrencisinde sosyal kaygı, depresyon ve anne-baba tutumları ile mükemmeliyetçilik eğilimleri ve üniversiteye uyum arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaba, İ., & Keklik, İ. (2016). Öğrencilerin üniversite yaşamına uyumlarında psikolojik dayanıklılık ve psikolojik belirtiler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 98–113.
• Kahvecioğlu, K. (2016). Özel yetenekli çocuğu olan ebeveynlerin psikolojik sağlamlıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karaırmak, Ö., & Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-43.
• Karaırmak, Ö., (2007). Connor-Davidson Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği: Travma örnekleminde doğrulayıcı faktör analizi. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 3-5 Ekim 2011 İzmir, Türkiye. Kongre Özet Kitabı.
• Kim, J. (2018). Comparing Mothers’ and Fathers’ Helicopter Parenting as Predictors of Self-Efficacy Among Emerging Adults in College (Master thesis). Central Washington University, Ellensburg.
• Lepper, M. R., Corpus, J. H., & Iyengar, S. S. (2005). Intrinsic and extrinsic motivational orientations in the classroom: Age differences and academic correlates. Journal of Educational Psychology, 97(2), 184. https://doi.org/10.1037/0022-0663.97.2.184
• Lotfi, S., Meydan, S., & Erbaş, K. (2020). Investigation of the Effects of Perceived Helicopter Mother Attitude on Self-Esteem and Negative Problem Orientation in University Students. Archives Health Science Research (Online), 7(3), 231-237. https://dx.doi.org/10.5152/ArcHealthSciRes.2020.19045
• Marano, H. E. (2008). A nation of wimps: Thehighcost of invasiveparenting. Broadway Books.
• Mercan, S. Ç., & Yıldız, A. S. (2011) Eğitim fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin üniversiteye uyum düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2), 135-154.
• Moeller, R. W., Seehuus, M., Simonds, J., Lorton, E., Randle, T. S., Richter, C., & Peisch, V. (2020). The differential role of coping, physical activity, and mindfulness in college student adjustment. Frontiers in psychology, 11, 1858. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.01858.
• Nelson, L. J., Padilla-Walker, L. M., & Nielson, M. G. (2015). Is hovering smothering or loving? An examination of parental warmth as a moderator of relations between helicopter parenting and emerging adults’ indices of adjustment. Emerging Adulthood, 3(4), 282-285. https://doi.org/10.1177/2167696815576458
• Neubert, D. A., & Leconte, P. J. (2013). Age-appropriate transition assessment: The position of the Division on Career Development and Transition. Career Development and Transition Exceptional Individuals, 36(2), 72–83. https://doi.org/10.1177/2165143413487768
• Özbek, T. (2022). Bireylerin algılanan helikopter ebeveyn tutumları ile psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul
• Padilla-Walker, L. M., & Nelson, L. J. (2012). Black hawk down? Establishing helicopter parenting as a distinct construct from other forms of parental control during emerging adulthood. Journal of Adolescence, 35(5), 1177-1190. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2012.03.007
• Panyo, K., Lersilp, S., Putthinoi, S., & Hsu, H. Y. (2021). Transition service in the occupational therapy process for students with disabilities: A systematic review. Journal of Occupational Therapy, Schools, & Early Intervention, 14(3), 343–355. https://doi.org/10.1080/19411243.2020.1862727
• Parvizi, G., & Özabacı N. (2022). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş ve yaşam doyumlarının yordayıcısı olarak bilişsel esnekliğin rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 65-81.
• Pehlivan, Y. (2023). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin üniversite yaşamına uyumunun stresle başa çıkma tarzları, bilişsel esneklik ve öz yeterlik düzeylerine göre incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Powell, D. N., & Karraker, K. (2017). Prospective Parents’ Knowledge About Parenting and Their Anticipated Child‐Rearing Decisions. Family Relations, 66, 453-467. https://doi.org/10.1111/fare.12259
• Reed, K., Duncan, J. M., Lucier-Greer, M., Fixelle, C., & Ferraro, A. J. (2016). Helicopter parenting and emerging adult self-efficacy: Implications for mental and physical health. Journal of Child and Family Studies, 25(10), 3136-3149. https://doi.org/10.1007/s10826-016-0466-x
• Saccenti, E., Hendriks, M. H., & Smilde, A. K. (2020). Corruption of the Pearson correlation coefficient by measurement error and its estimation, bias, and correction under different error models. Scientific reports, 10(1), 438. https://doi.org/10.1038/s41598-019-57247-4
• Sarıkaya, A. (2015). 14–18 yaş arası ergenlerin benlik saygısı ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Schiffrin, H. H., Liss, M., Miles-McLean, H., Geary, K. A., Erchull, M. J., & Tashner, T. (2014). Helping or hovering? The effects of helicopter parenting on college students’ well-being. Journal of Child and Family Studies, 23, 548-557. https://doi.org/10.1007/s10826-013-9716-3
• Segrin, C., Woszidlo, A., Givertz, M., Bauer, A., & Murphy, M. T. (2012). The association between overparenting, parent‐child communication, and entitlement and adaptive traits in adult children. Family Relations., 39(2), 129-149. https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2011.00689.x
• Set, Z. (2020). The mediating role of inflated sense of self and impulsivity in the relationship between helicopter parenting and psychological symptoms. Archives of Neuropsychiatry, 57(4), 318. https://doi.org/10.29399/npa.24942
• Shoup, R., Gonyea, R. M., & Kuh, G. D. (2009, June). Helicopter parents: Examining the impact of highly involved parents on student engagement and educational outcomes. In 49th Annual Forum of the Association for Institutional Research, Atlanta, Georgia. Retrieved from http://cpr.iub.edu/uploads/AIR
• Taşkıran Eskici, G., & Tiryaki Şen, H. (2023). COVID-19 Küresel Salgın Sürecinde Hemşirelerin Psikolojik Sağlamlık Düzeyi ve Etkileyen Etmenlerin Belirlenmesi: Kesitsel Bir Çalışma. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 10(2):210-217. https://doi.org/10.54304/shyd.2023.96720
• Sevinç Tuhanioğlu, S. & Gizir, C. A. (2020). Üniversite uyum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 67–87. https://doi.org/10.9779/pauefd.547409
• Turan, F. D., Yılmaz, R., Işık, M., Öngün, M., Kayabaşı, K., Amaç, E., & Soylu, İ. (2024). Bireylerin Algıladıkları Helikopter Ebeveyn Tutumlarının Yordayıcısı Olarak Ebeveynleşme Durumları. Akdeniz Hemşirelik Dergisi, 2(3), 88-98. https://doi.org/10.59398/ahd.1374219
• Yılmaz, H. (2019). İyi ebeveyn, çocuğu için her zaman her şeyi yapan ebeveyn değildir: Algılanan Helikopter Ebeveyn Tutum Ölçeği (AHETÖ) geliştirme çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(1), 3-31. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967201931114
• Yılmaz, H., & Büyükcebeci, A. (2019). Bazı Pozitif Psikoloji Kavramları Açısından Helikopter Ebeveyn Tutumlarının Sonuçları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 9(54), 707-744.
• Yılmaz, H. (2020). Türkiyede helikopter ebeveynlik eğilimi ve helikopter ebeveynlerin demografik özellikleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(46), 133-160. https://doi.org/10.21560/spcd.v20i54504.540233
• Zienty, L., & Nordling, J. (2018). Fathers are helping, mothers are hovering: Differential effects of helicopter parenting in college first-year students. Poster presented at the Celebration of Learning, Augustana College, Rock Island, IL. Retrieved from https://digitalcommons.augustana.edu/celebrationoflearning/2018/posters/19