Tekerlekli Sandalye Kullanan Sporcuların Öz Etkililik-Yeterlilik ve Başa Çıkma Stratejilerinin İncelenmesi

Yıl 2018, , 25 - 30, 21.04.2018

Şule Bayraktar Çiğdem Öksüz

https://doi.org/10.30720/ered.417668

Öz

Çalışmamızın amacı; tekerlekli sandalye kullanıcısı sporcular ile spor yapmayan tekerlekli sandalye kullanıcısı bireylerin öz yeterlilik düzeylerinin ve başa çıkma stratejilerinin karşılaştırılmasıdır. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmaya tekerlekli sandalye kullanan 50 birey dahil edilmiştir. Bireyler en az 2 yıldır aktif olarak spor yapan ve spor yapmayan bireyler olarak 2 gruba ayrılmıştır. Sosyodemografik bilgi formu, Öz Etkililik-Yeterlilik Ölçeği (ÖEYÖ) ve Başa Çıkma Stratejisi Ölçeği (BÇSÖ) kullanılmıştır. Sonuç: Spor yapmayan tekerlekli sandalye kullanan bireylerin ise yaş ortalamaları 32.9±8.99’dur ve ortalama 9.55±9.75 yıldır tekerlekli sandalye kullanmaktadır. Spor yapan tekerlekli sandalye kullanan bireyler ile spor yapmayan tekerlekli sandalye kullanan bireyler arasında ÖEYÖ alt ölçeklerinden “davranışa başlama” ve” davranışı sürdürme” alt ölçeklerinde istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmazken; “davranışı tamamlama”, “engellerle mücadele” alt ölçeklerinde ve ÖEY toplam puanında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). BÇSÖ alt ölçeklerinden “sosyal destek arama” ve “kaçınma” ölçeklerinde istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmazken; “problem çözme” alt ölçeğinde istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Tartışma: Çalışmamızda sporun tekerlekli sandalye kullanan bireylerde öz yeterlilik düzeylerini ve problemlerle başa çıkma becerilerini arttırdığı gösterilmiştir. Bu nedenle bedensel engelli bireylerin spor yapmaya yönlendirilmesinin onların yapıcı ve işlevsel problem çözme becerisi kazanmasına yardımcı olacağı düşüncesindeyiz. Bedensel engelli bireylerin spor yapmaya yönlendirilmesini ve bu konuda desteklenmesini önermekteyiz.

---

Anahtar Kelimeler

Tekerlekli sandalye, Spor, Öz etkililik-yeterlilik, Başa çıkma stratejileri

Investigation of Self-efficacy and Coping Strategies of Wheelchair Users

Öz

The aim is the comparison of self-efficacy levels and coping strategies of wheelchair-bound athletes and non-sports wheelchair users. Material and Methods: 50 wheelchair user subjects were included in this study. Individuals have been divided into 2 groups as individuals who have been active in sports for at least 2 years and who do not play sports. Socio-demographic information form Self Efficacy Scale (SES) and Coping Strategy Indicator (CSI) was used. Results: The average age of wheelchair-bound athletes is 32.9 ± 8.99 with average 9.55 ± 9.75 years of wheelchair use. While there was no significant difference between "initiate behavior" and "continuing behavior" subscales of the SES subscales between wheelchair-bound athletes and non-sports wheelchair users, there was a significant difference in the subscales of "completing the behavior", "struggling with the obstacles" and the total score of SES (p <0.05). While there was no statistically significant difference in the "social support search" and "avoidance" scales of the CSI subscales; statistically significant difference was found in the "problem solving" subscale (p <0.05). Conclusion: In our study, sports increase the self-efficacy levels and ability to cope with problems of wheelchair users. So, we believe that directing physically handicapped individuals to do sports will help them gain constructive and functional problem solving skills. We suggest that the physically handicapped individuals should be encouraged to participate in sports. 

Anahtar Kelimeler

Wheelchair, Sport, Self efficacy, Coping strategies

Kaynakça

• Adamo, D. E., & Martin, B. J. (2009). Position sense asymmetry. Exp Brain Res, 192(1), 87-95.
• Amirkhan, J. H. (1994). Criterion validity of a coping measure. J Pers Assess, 62(2), 242-261.
• Aysan, F. (2003). Başaçıkma Stratejisi Ölçeğinin Türkçe Formunun Oluşturulması. Ege Eğitim Dergisi, 3(1).
• Barkley, J. E., Salvy, S.-J., & Roemmich, J. N. (2012). The effect of simulated ostracism on physical activity behavior in children. Pediatrics, 129(3), e659-e666.
• Bishop, M. (2005). Quality of life and psychosocial adaptation to chronic illness and disability preliminary analysis of a conceptual and theoretical synthesis. Rehabil Couns Bull, 48(4), 219-231.
• Byrne, B. (2000). Relationship between anxiety, fear, selfesteem, and coping strategies in adolescence. Adolescence, 35(137), 201.
• Canan, F. (2010). The influence of sports on anxiety, depression, and perceived problem solving ability. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11(1), 38-43.
• Ergun, N. (2011). Bedensel engellilerde sportif aktiviteler ve klasifikasyon. Uluslararası Katılımlı Engellilerde Beden Eğitim ve Spor Kongresi Kongre Kitabı (s. 42-47).
• Gallagher-Thompson, D., & Osgood, N. J. (1998). Suicide in later life. Behavior Therapy, 28(1), 23-41.
• Gözüm, S., & Aksayan, S. (1999). Öz-Etkililik-Yeterlik Ölçeği'nin Türkçe formunun güvenilirlik ve geçerliliği. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 2(1).
• Greenwood, C. M., Dzewaltowski, D. A., & French, R. (1990). Self-efficacy and psychological well-being of wheelchair tennis participants and wheelchair nontennis participants. Adapt Phys Activ Q, 7(1).
• Groff, D. G., Lundberg, N. R., & Zabriskie, R. B. (2009). Influence of adapted sport on quality of life: Perception of athletes with cerebral palsy. Disabil Rehabil, 31(4),318-326.
• Kara, B., & Açıkel, C. H. (2012). Predictors of coping in a group of Turkish patients with physical disability. J Clin Nurs, 21(7-8), 983-993.
• Keskin, G., & Orgun, F. (2006). Öğrencilerin öz etkililikyeterlilik düzeyleri ile başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7(2), 92-99.
• Kewman, D. G., & Tate, D. G. (1998). Suicide in SCI: A psychological autopsy. Rehabil Psychol, 43(2), 143.
• Maddux, J. E., & Rogers, R. W. (1983). Protection motivation and self-efficacy: A revised theory of fear appeals and attitude change. J Exp Soc Psychol, 19(5), 469-479.
• Manuel, J. C., Balkrishnan, R., Camacho, F., Smith, B. P., & Koman, L. A. (2003). Factors associated with selfesteem in pre-adolescents and adolescents with cerebral palsy. J Adolesc Health, 32(6), 456-458.
• Pollard, C., & Kennedy, P. (2007). A longitudinal analysis of emotional impact, coping strategies and post-traumatic psychological growth following spinal cord injury: A 10-year review. Br J Health Psychol, 12(3), 347-362.
• Rintala, D. H., Young, M. E., Spencer, J. C., & Bates, P. S. (1996). Family relationships and adaptation to spinal cord injury: a qualitative study. Rehabil Nurs, 21(2), 67-90.
• Söğüt, M. (2006). Sporun Bedensel Engellilerin Sosyalleşmeleri Üzerine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi/ Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Yılmaz, A., Şentürk, U., & Ramazanoğlu, F. (2014). Bedensel engellilerde spor konulu araştırmaların içerik analizi. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri, 9(1-2).